Máy bán hàng tự động thông minh ‘càn quét’ Trung Quốc và Thái Lan

Thị trường máy bán hàng tự động thông minh tại Đông Nam Á và Trung Quốc đang bùng nổ cùng với đà tăng của thanh toán di động, mua sắm không chạm và chi phí nhân công.

Máy bán hàng Tao Bin đang rất nổi tiếng tại Thái Lan. Máy nhận đơn qua màn hình cảm ứng và chấp nhận thanh toán di động. Tính đến cuối tháng 5, khoảng 6.000 máy đã được lắp đặt tại các nhà ga và khu căn hộ trên khắp Thái Lan, bán 200.000 đồ uống mỗi ngày.

Tao Bin phổ biến nhờ vào hàng hóa đa dạng, giá cả hợp lý. Một máy có thể pha chế tới 170 đồ uống khác nhau, với giá chỉ từ 15 baht đến 65 baht (10.000 đồng đến 44.000 đồng), rẻ hơn một nửa so với mua ngoài quán cà phê.

Một người Mỹ 30 tuổi lần đầu dùng máy cho biết, chưa bao giờ thấy máy bán hàng tự động nào có nhiều lựa chọn như vậy.

Hãng điện tử Forth – công ty vận hành Tao Bin – dự định cho bộ phận ra riêng và niêm yết trên sàn chứng khoán sớm nhất đầu năm sau. Forth muốn mở rộng mảng kinh doanh ra nước ngoài, bao gồm Australia và Indonesia.

Tại Trung Quốc, số lượng máy bán hàng tự động thông minh chấp nhận thanh toán di động như Alipay và WeChatPay, hay thậm chí qua nhận diện gương mặt cũng đang tăng nhanh, chủ yếu tại các nhà ga.

Một loại máy của Shanghai Hi-Dolphin Robot Technology chứa robot đằng sau cửa sổ, làm nhiệm vụ chuẩn bị đồ uống. Nó có mặt tại khoảng 30 thành phố Trung Quốc và được xuất khẩu sang 12 nước, trong đó có Mỹ, Anh, Đức và Malaysia.

Trong 5 năm tính đến năm 2022, máy bán hàng tự động thông minh đã thúc đẩy doanh số máy bán hàng tự động 70% tại Malaysia, 40% tại Trung Quốc và khoảng 10% tại Singapore và Thái Lan, theo hãng nghiên cứu Euromonitor International.

Chức năng của máy không dừng lại ở pha chế đồ uống. SmartXr, công ty trụ sở tại Singapore, giới thiệu máy bán thuốc theo đơn hồi tháng 3, nơi bệnh nhân có thể trò chuyện với bác sĩ từ xa trong một buồng nhỏ và nhận thuốc ngay tại đây. Máy bán thực phẩm chức năng tự động cũng xuất hiện tại Malaysia. YesHealth đã lắp đặt hơn 30 máy này từ tháng 3/2022 và dự định mở hơn 100 điểm nữa trong tương lai gần.

Một yếu tố dẫn đến sự phổ biến của máy bán hàng tự động thông minh ở châu Á là tỷ lệ sử dụng thanh toán di động cao. Theo công ty tài chính FIS, 44% thanh toán tại cửa hàng ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương là thanh toán di động, cao hơn cả Bắc Mỹ và châu Âu.

Tại những nước phát triển, nơi máy bán hàng tự động truyền thống chủ yếu chỉ nhận tiền mặt, lượt sử dụng trên đà sụt giảm. Từ năm 2017 đến 2022, thị trường giảm 14% tại Nhật Bản và 17% tại Mỹ. Đức và Pháp cũng cho thấy xuống dốc.

Yếu tố khác là mức độ an toàn tương đối cao tại châu Á, nên không quá lo việc máy bị đập phá, trộm cắp. Chi phí nhân công tăng đi cùng với thiếu hụt lao động cũng tạo thuận lợi cho máy bán hàng tự động tăng trưởng. Máy không phát sinh chi phí nhân công, cần ít không gian nên phí thuê thấp, hoạt động 24/7. Tại những nước như Trung Quốc và Thái Lan, với tỷ lệ sinh suy giảm và dân số già, nhu cầu tự động hóa ở mức cao.

CP All, chuỗi cửa hàng tiện lợi lớn nhất Thái Lan, sẽ giới thiệu máy đồ ăn vặt và hộp cơm trưa tự động tại hơn 10.000 cửa hàng 7-Eleven để tăng cường hiệu quả.

Dù nổi tiếng là quốc gia của máy bán hàng tự động, Nhật Bản lại chưa hiện diện mạnh mẽ tại phần còn lại của châu Á. Fuji Electric – đơn vị nắm khoảng 70% thị trường máy bán đồ uống tự động Nhật Bản – đang chạy đua phát triển máy chấp nhận thanh toán di động tại nước ngoài.

Khi ngành công nghiệp bán lẻ đang tìm kiếm các loại hình bán hàng thế hệ mới, máy bán hàng tự động thông minh châu Á sẽ tiếp tục dẫn đầu thế giới. Theo Kenichi Shimomura, Giám đốc hãng tư vấn Roland Berger khu vực châu Á – Nhật Bản, đây là tài sản hữu ích đối với ngành bán lẻ vì có thể xác định xu hướng tiêu dùng và mua sắm tại các khu vực khác nhau với khoản đầu tư tối thiểu.