Mèo và món gan trần tái gáy

Món ăn này tôi được nếm hồi bé, thời khốn khó, cả năm không biết miếng thịt là gì, chỉ mong cho chóng đến tết, để được ăn thịt, vì đến tết mới được mổ lợn.

Trèo cây hái lộc xuân.

Cả năm, nhà tôi mới nuôi nổi một con lợn, nặng chỉ được hơn 40 cân. Cũng không dám ăn cả con, phải đụng với gia đình bác tôi, mỗi nhà một nửa. Bác tôi đích thân mổ lợn.

Mổ lợn thì thích lắm, chỉ mong sao chóng được ăn, vì vừa đói, vừa thèm. Hình như ai cũng thế. Vậy nên, thịt con lợn ra, người lớn mau chóng làm mâm cỗ để đánh chén cái đã. Bữa đẫy miệng, phổ biến là món lòng sốt, tiết canh. Nhưng nhớ năm ấy, bác tôi bảo "sẽ làm món này ngon lắm!".

Lợn mổ ra, bác cắt lấy một miếng gan, một miếng mỡ gáy, bảo tôi đưa vào cho mẹ tôi, "gan thì trần, còn miếng mỡ gáy thì nướng tái trên lửa". Mẹ tôi trần gan, còn miếng mỡ gáy, mẹ xiên vào đầu cái xiên, bảo tôi cho vào lửa mà đốt. Lửa liếm miếng mỡ gáy xèo xèo, chỉ một lúc, mùi mỡ đã thơm nức mũi. Nước miếng tôi ứa ra. Đốt một lúc như thế, mẹ bảo được, rồi bảo lấy cái bát, gỡ ra, bỏ vào đấy. Tôi cầm cái bát mỡ gáy đã đốt tái không ngừng hít hà...

Rồi bỗng quên béng, không cất vào chạn, vì mải chạy ra giành chia nhau với con nhà bác món xương hàm lợn, mà như một đặc ân, người lớn luộc, cho bọn trẻ chúng tôi, mặc dù món ấy đã được lọc gần hết, chỉ còn ít thịt. Chúng tôi lần lượt, cầm cái hàm lợn, mỗi đứa gặm một tý, mỗi lần, chỉ được gặm "một tý" thôi.

Đến lúc mẹ tôi hỏi miếng tái gáy cất ở đâu, chợt nhớ vào tìm, thì hỡi ơi! Chỉ còn cái bát không. "Mày không tìm nhanh, bố mày đánh chết!", mẹ tôi đe. Ai đã ăn vụng nhỉ? Tôi lo lắng. Nhưng ai mới được? Hay là con mèo? Ờ thôi rồi! Đích thị là con mèo, bởi lúc tôi hít hà miếng tái gáy, nó ngồi gần đó, mắt cứ nhìn chăm chăm.

Tôi gọi, tôi tìm, quả nhiên, không thấy nó chạy đến. Tìm khắp mọi xó xỉnh trong nhà, cũng không thấy. Tìm ra vườn chuối, vừa thấy bóng nó đằng xa kia, nó đang cùng miếng tái gáy! Thoáng thấy tôi, nó cắp chạy. Vì miếng thịt hơi to, nên nó cắp lại rơi, rơi rồi lại cắp, vừa tha lôi vừa chạy. Tôi đuổi theo nó khắp vườn chuối mà không tài nào giành lại được miếng thịt. Cuối cùng, tôi dồn nó vào được đống rong tre rấp làm rào để không cho trâu bò vào phá chuối. Nhưng nó chui vào sâu quá, miệng nó không ngớt gầm gừ và vẫn tìm mọi cơ hội để ăn miếng thịt. Mãi đến khi tôi kiếm được cái sào thọc nó và gỡ cả một đống rào gai mới lấy được miếng thịt ra; thì hỡi ơi! Nó đã bẩn lem luốc và nhàu nát bởi những vết răng mèo.

Tôi tức muốn khóc, mang vào cho mẹ và vô cùng lo sợ bị bố quất đít.

Nhưng thật may, ai cũng bận cả. Bố tôi đang tiếp mấy người hàng xóm, được mời sang, để tý nữa ăn cỗ.

Đặc biệt là mẹ tôi, mẹ đã giấu cho tôi. Mẹ bảo, biết con mèo nó tha mất, mẹ ngầm ra bảo bác cắt cho miếng khác, mẹ đã đốt tái lại rồi. "Còn miếng tái gáy ấy, nó đã bẩn và mèo đã ăn, thôi thì tý nữa con cho lại nó. Khổ! Con của cũng chẳng sung sướng gì! Cả năm nó cũng mới biết mùi mỡ! "Mỡ để miệng mèo" mà, con không nhớ câu ấy à...

Tôi ngồi xem mẹ làm món gan trần tái gáy. Mẹ thái chỉ miếng gan. Phía ngoài nó đã chín, hơi thâm, nhưng phía trong nó còn hồng và mềm. Còn miếng tái gáy, nó cũng được thái chỉ. Bên ngoài nó hơi có màu phớt xám, phía trong còn trắng. Thái xong xuôi, mẹ lấy đĩa, đổ chúng vào, trộn đều chúng với nhau, rồi thái chỉ lá chanh rắc lên. Nhìn món ăn thật đẹp và hấp dẫn: có màu hồng của gan, màu trắng của mỡ và điểm xuyết màu xanh của lá chanh. Mẹ cho tôi nếm thử, nó ngậy và bùi, thơm thơm mùi lá chanh. Món này mà uống rượu, thật hợp cho bác, cho bố và mấy ông hàng xóm. Còn tôi, tôi không thích, bởi nó có gan. Hình như hồi bé, chả đứa nào thích gan. Vả lại, hôm ấy tôi không màng đến nó, bởi còn nhiều món khác hấp dẫn hơn. Có lẽ hấp dẫn nhất là món dồi lợn và món thịt ướp riềng mẻ xiên nướng.

Sau này, khi đã ăn được gan, tôi có làm thử lại món này, nhắm rượu. Quả thật, thấy các cụ cũng sành ăn. Bởi đúng là nó ngậy, ngọt bùi, thơm thơm hương vị lá chanh. Uống rượu với nó xong, có cảm giác đầy đặn và thỏa mãn. Thời đói kém, thèm mỡ, thèm gan, làm món này quả là một cái tài của các bậc tiền nhân.

Tôi vừa ngồi vào mâm, bỗng thấy có ai cà cà nhẹ vào hông mình. Ngoái lại, thì ra là nó, con mèo; nó đã vào nhà từ lúc nào, như lệ thường lại khẽ đến cà mình vào tôi đòi cho ăn. Miệng nó khe khẽ kêu lên những tiếng meo meo nho nhỏ. Thấy nó, tôi tức, muốn đánh cho một cái. Nhưng nó đang làm nũng thế thì sao mà đánh được. Tôi ôm nó vào lòng, "mày hư lắm!", tôi mắng yêu nó, rồi bế nó đi lấy miếng mỡ gáy lúc nãy nó ăn dở cho vào bát ăn của nó. Nó trườn mình xuống cái bát, miệng vẫn khe khẽ kêu meo meo...".