Mùa hè ăn toàn đồ mát có... mát?

Dân ta có thói quen chọn đồ ăn, thức uống mát có tác dụng thanh nhiệt trong thời tiết mùa hè nắng nóng mà không biết ăn nhiều đồ thanh nhiệt sẽ hại tỳ, vị, tim, gan... Vì vậy, cần biết cách phối hợp thực phẩm để làm mát cơ thể và phòng chữa bệnh.

Giúp dịu nóng lại hại tim, gan và cơ thể

Lương y Vũ Quốc Trung, Hội Đông y Việt Nam, cho biết thời tiết oi bức nóng nực của mùa hè thường làm chúng ta muốn uống hoặc ăn thứ gì đó giúp làm dịu cái nóng, tuy nhiên lạm dụng đồ mát lại không tốt cho sức khỏe.

Bởi mùa hè nóng bức và mưa nhiều, nóng ẩm nên tỳ vị bị hãm, không muốn ăn uống, nếu ăn nhiều đồ sống lạnh hoặc thức ăn không sạch sẽ gây ra bệnh lỵ, tiêu chảy…

Lúc này nên ăn thức ăn ngọt mát, thanh đạm ít mỡ như chè đậu xanh, cháo lá sen, dưa hấu... để giải nóng thanh nhiệt.

Đặc biệt, nhiệt độ mùa hè tăng cao sẽ gây tổn hại lớn tới tim, gián tiếp ảnh hưởng đến huyết áp. Đối với những người thường xuyên ra vào phòng có điều hòa, chênh lệch nhiệt độ trong và ngoài phòng quá lớn dễ gây tổn hại cho sức khỏe tim mạch.

Theo học thuyết ngũ hành của Đông y, màu đỏ là lửa, đi vào tim, bổ khí huyết. Từ góc nhìn Tây y, các loại rau quả màu đỏ giàu các chất chống oxy hóa như lycopene và anthocyanins có khả năng chống oxy hóa cao và có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Các thực phẩm màu đỏ tốt cho tim là táo đỏ, cà chua, cà rốt, đậu đỏ…

Ngoài ra, mùa hè nên ăn thêm chất chua và giảm chất đắng để bổ thận, trợ giúp gan. Ăn uống cần chú ý tới các thực phẩm giúp điều dưỡng khí huyết ở dạ dày. Nên ăn uống thanh đạm, ăn nhiều các loại thực phẩm tốt cho tiêu hóa như rau xanh, hoa quả và các loại ngũ cốc.

Cần chú trọng bổ sung những thực phẩm giàu vitamin, hạn chế thực phẩm cay nóng nhiều dầu mỡ. Nước chanh và hoa quả là thức uống bổ sung tốt nhất vào mùa này.

Bảo vệ dương khí tránh tổn thương tỳ vị

Bác sĩ Hoàng Khánh Toàn, nguyên chủ nhiệm khoa đông y, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, nhấn mạnh những ngày quá nóng bức có thể dùng một chút nước ướp lạnh hoặc nước đá để giúp cơ thể giải nhiệt nhưng không được dùng nhiều để tránh làm thương tổn tỳ vị, tạo điều kiện cho thấp tà gây bệnh bên trong.

Khi mồ hôi ra nhiều phải chú ý bổ sung đủ lượng nước đã mất bằng đường ăn uống. Cổ nhân có câu: "Hãn vi tâm dịch" (mồ hôi là dịch của tâm).

Bởi thế khi mất mồ hôi, âm dịch trong cơ thể nói chung và âm dịch trong tạng tâm nói riêng (gọi là tâm âm), cần chú ý trọng dụng những đồ ăn thức uống có công dụng thanh nhiệt dưỡng âm như thạch đen, chè đậu đen, trà mạch môn, nước ép quả lê, nước ép ngó sen, nước mơ, nước mận, nước dâu, trà bát bảo...

Đặc biệt, theo bác sĩ Toàn, trong vấn đề dưỡng sinh ăn uống mùa hạ, đông y còn có một quan điểm hết sức độc đáo, đó là "xuân hạ dưỡng dương". Mùa hạ nóng nực tuy phải dùng nhiều đồ ăn thức uống có tác dụng thanh nhiệt giải thử, nhưng vẫn cần lấy ôn ấm làm chính để trợ giúp khí dương.