Mùa hồi Bình Liêu

Đường lên vùng cao biên giới huyện Bình Liêu mùa này ngào ngạt hương hồi. Trên khắp các thôn, bản, người người, nhà nhà đang nhộn nhịp vào mùa thu hoạch hồi. Không chỉ là nông sản địa phương thông thường, cây hồi ở Bình Liêu hiện đang được quan tâm phát triển, xây dựng thương hiệu... để nâng cao hơn nữa giá trị sản phẩm.

Cây thoát nghèo

Những ngày tháng 9 này, khi mặt trời vừa ló ra khỏi ngọn núi, bà con ở khắp các thôn, bản trên địa bàn huyện Bình Liêu đã bắt đầu ngày mới với công việc hái hoa hồi (quả hồi).

Theo chân Phó Chủ tịch Hội Nông dân xã Hoành Mô (huyện Bình Liêu) Dường Chống Nhì, chúng tôi đến thôn Nà Pò (xã Hoành Mô) để được tận mắt chứng kiến người dân thu hoạch hoa hồi. Đi giữa những cánh rừng hồi hàng chục năm tuổi thân cao vút, anh Nhì cho biết: Thời điểm này người dân trên địa bàn xã đang tập trung thu hoạch hoa hồi để bán. Vụ hồi năm nay, người dân Hoành Mô thực hiện thu hoạch từ cuối tháng 8. Đến nay, ước tính toàn xã thu hoạch được gần 100 tấn hoa hồi tươi. Nếu hoa hồi vẫn giữ được giá tốt như hiện nay, việc thu hoạch hồi sẽ được đẩy nhanh hơn để hoàn thành vào giữa tháng 9.

Anh Nhì là một người con của bản Nà Pò, nên luôn nặng lòng với các loại cây trồng của địa phương. Khi còn nhỏ, thấy quê hương mình nghèo, mỗi năm bà con nông dân phải một nắng hai sương "vật lộn" với đồi rừng, nhưng cuộc sống vẫn khó khăn, anh canh cánh trong lòng về sự nghiệp đổi thay của quê hương.

Mang theo hoài bão đó, anh Nhì quyết chí thi vào Trường Đại học Lâm nghiệp Thái Nguyên. Sau khi tốt nghiệp với tấm bằng kỹ sư ngành khoa học cây trồng, năm 2021 anh Nhì trở về địa phương lập nghiệp và được nhận vào làm việc tại Hội Nông dân xã. Bằng kiến thức được học và kinh nghiệm thực tế của bản thân, anh Nhì đã tích cực tham gia tuyên truyền, vận động, hướng dẫn người dân trên địa bàn chuyển đổi giống cây trồng, vật nuôi, ứng dụng khoa học kỹ thuật vào vườn rừng để nâng cao giá trị kinh tế, vươn lên thoát nghèo, làm giàu bền vững.

Trên đường dẫn chung tôi vào thôn Nà Pò, anh Nhì cho biết thêm: Hồi là loài cây thuộc loại gỗ nhỡ. Cây trưởng thành cao khoảng 10-15m. Thân hồi thẳng, tròn, vỏ màu xám sáng. Hoa lưỡng tính, quả phức có hình ngôi sao 5-8 cánh. Ở Bình Liêu, cây hồi đã được trồng từ rất lâu đời, trồng tập trung nhiều ở các xã Đồng Văn, Đồng Tâm, Hoành Mô và thị trấn Bình Liêu, tổng diện tích khoảng 7.000ha.

Cây hồi được trồng khoảng 15-16 năm là có thể thu hoạch 2 vụ/năm; trong đó vụ xuân tập trung vào tháng 2, tháng 3, vụ mùa vào tháng 9, tháng 10. Đây là loại cây trồng đặc biệt phù hợp với những vùng có khí hậu mát mẻ, biên độ nhiệt dao động lớn giữa ngày và đêm, chính vì vậy chất lượng hoa hồi trồng ở Bình Liêu rất tốt. Nhờ đó, hoa hồi ở Bình Liêu thu hoạch đến đâu là được thu mua, xuất bán hết đến đó và mức giá cũng khá cao.

Vui chuyện dọc đường đi, chẳng mấy chốc chúng tôi đã đến thôn Nà Pò. Địa điểm đầu tiên chúng tôi ghé vào là nhà ông Dường Chống Thím, cũng vừa lúc ông cùng nhiều người dân trong thôn hái hoa hồi trở về. Trò chuyện với chúng tôi, ông Thím cho biết: Hồi là một trong những loại cây cho giá trị kinh tế cao và có thể khai thác được nhiều lần. Hiện gia đình tôi có khoảng 10ha hồi đang cho thu hoạch. Năm nay cây cho hoa ít hơn năm trước, ước tính gia đình thu hoạch được hơn 4 tấn, thu nhập khoảng 100 triệu đồng.

Cũng như gia đình ông Thím, gia đình ông Dương Cám Thìn (thôn Nà Pò) cũng có gần 10ha rừng hồi đang được khai thác. Ông Thìn cho biết: Gia đình tôi trồng rừng hồi này đã được vài chục năm. Thường thì cứ một năm cây hồi được mùa, cho nhiều quả, thì đến năm sau lại ít đi. Nhưng tính bình quân mỗi năm, gia đình tôi cũng thu được trên 100 triệu đồng từ vườn hồi.

Gặp chúng tôi khi vừa từ rừng hái hoa hồi về, Trưởng thôn Nà Pò Chíu Phúc Thành vui vẻ khoe: Toàn thôn hiện có hơn 90 hộ dân với trên 300 nhân khẩu, 100% là người dân tộc thiểu số. Những năm trước đây, đời sống của bà con trong thôn còn nhiều khó khăn, số hộ nghèo rất nhiều. Nhờ trồng hồi, quế, kết hợp cây dược liệu bản địa và phát triển rừng gỗ lớn, người dân đã vươn lên phát triển kinh tế, từng bước đẩy lùi đói nghèo, nhiều hộ vươn lên làm giàu trên mảnh đất quê hương.

Nâng cao giá trị cây hồi

Theo thống kê của Phòng NN&PTNT huyện Bình Liêu, 1ha trồng hồi cho năng suất bình quân 1-1,5 tấn hoa. Với phương pháp chăm sóc tự nhiên của người dân là không sử dụng bón phân, không phun thuốc, hoa hồi ở Bình Liêu rất sạch. Đây là những yếu tố mà hoa hồi Bình Liêu đang được thị trường ưa chuộng. Theo ước tính của Phòng NN&PTNT huyện Bình Liêu, năm 2022 sản lượng hoa hồi khô đạt 924,4 tấn, đạt 107,5% kế hoạch và bằng 117,6% so với năm 2021. Dự kiến năm 2023 toàn huyện thu hoạch khoảng 1.000 tấn hoa hồi.

Cây hồi Bình Liêu thời gian qua không chỉ mang lại thu nhập, nâng cao đời sống của bà con khi thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới, mà còn góp phần phát huy giá trị bền vững từ rừng. Đặc biệt, hoa hồi cũng là nguyên liệu quý để sản xuất dược phẩm, mỹ phẩm và thực phẩm. Trong y học, tinh dầu hồi là vị thuốc giúp giữ ấm cơ thể, trị đau bụng, chống cảm cúm, giảm đau nhức...

Dù là loại cây mang lại giá trị kinh tế cao cho người dân, nhưng những năm trước, đầu ra cho sản phẩm hoa hồi chưa ổn định, giá cả còn khá bấp bênh. Anh Đinh Khắc Thành, một chủ thu mua hồi ở xã Hoành Mô, cho biết: Tôi thường mua hoa hồi phơi khô rồi xuất bán sang Trung Quốc. Có năm tính cả tiền mua hoa tươi và thuê nhân công phơi thì giá thành hoa hồi khô là 90.000 đồng/kg, nhưng khi bán ra chỉ được 60.000 đồng/kg, thậm chí giá rớt xuống chỉ còn 30.000 đồng/kg.

Để nâng cao giá trị cây hồi, những năm qua huyện Bình Liêu đã chủ động triển khai các giải pháp. Theo đó, cùng với tiếp tục tuyên truyền, vận động các hộ trồng hồi thực hiện tốt việc chăm sóc cây trồng, nâng cao chất lượng hoa hồi để đảm bảo chỉ tiêu kế hoạch, cũng như năng suất, sản lượng hoa, huyện còn quan tâm nâng cao chất lượng và giá trị các sản phẩm từ hồi, quế thông qua chế biến, xây dựng thương hiệu và hướng tới phát triển du lịch sinh thái, cộng đồng... 

Hưởng ứng các chủ trương của huyện, đồng thời, để tạo thu nhập ổn định cho người trồng hồi, thời gian qua đã có nhiều cá nhân, doanh nghiệp đã đầu tư dây chuyền công nghệ để sản xuất, chế biến hoa hồi thành hàng hoá, như tinh dầu, túi thơm… từ đó nâng cao giá trị cây hồi trên địa bàn. Hiện nhiều sản phẩm chế biến từ hoa hồi được huyện Bình Liêu giới thiệu tại các hội chợ, mở rộng thị trường đến các địa phương khác đã và đang được khách hàng khen ngợi, ưa chuộng, qua đó, không ngừng nâng cao thu nhập, đời sống cho người dân, góp phần xây dựng Bình Liêu ngày càng phát triển bền vững.