Mỹ có thể trừng phạt nhiều đơn vị an ninh Israel

Cuộc điều tra về các hoạt động vi phạm nhân quyền của một loạt lực lượng an ninh Israel, trong đó có tiểu đoàn gây tranh cãi Netza Yehuda, đã được Bộ Ngoại giao Mỹ tiến hành hơn một năm qua, Times of Israel ngày 21/4 dẫn lời hai quan chức Mỹ giấu tên cho hay.

Washington có kế hoạch bổ sung vào danh sách trừng phạt một số đơn vị khác thuộc Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) và cảnh sát nước này, không chỉ riêng với tiểu đoàn Netza Yehuda.

Bộ Ngoại giao Mỹ dự kiến công bố quyết định trừng phạt loạt đơn vị an ninh Israel trong tuần này, gắn với nội dung trong báo cáo nhân quyền. Đây sẽ là lần đầu tiên chính phủ Mỹ áp lệnh trừng phạt nhắm vào IDF.

Cáo buộc nhắm vào các đơn vị an ninh Israel đã được thảo luận nhiều tháng qua tại hội đồng đặc biệt mang tên "Diễn đàn Kiểm duyệt về Israel theo Đạo luật Leahy", có Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken tham dự, tập trung vào hệ lụy chính trị của lệnh trừng phạt.

Một quan chức Mỹ mô tả lệnh trừng phạt chưa từng có tiền lệ là cách Washington thể hiện lập trường với Tel Aviv, vạch rõ lằn ranh giữa cam kết bảo vệ đồng minh và phản đối Israel leo thang căng thẳng ở Bờ Tây.

Các nguồn tin cho hay giới lãnh đạo Mỹ ra quyết định trừng phạt sau khi nhận thấy IDF không có động thái kỷ luật thành viên tiểu đoàn Netza Yehuda sau các sự việc gây tranh cãi ở Bờ Tây, hay xây dựng cơ chế ngăn vi phạm nhân quyền tái diễn.

Axios cho biết Bộ trưởng Benny Gantz, thành viên nội các chiến tranh của Israel, đã điện đàm với Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken và đề nghị Washington xem xét lại quyết định trừng phạt.

Giới chức Mỹ tiết lộ một phần lệnh trừng phạt sẽ cấm Israel dùng viện trợ quốc phòng để mua sắm vũ khí và trang bị cho tiểu đoàn Netzah Yehuda. Tuy nhiên, động thái khó tạo ra tác động thực tế, vì Tel Aviv có thể tiếp tục chi ngân sách cho đơn vị này mà không vấp phải phản ứng nào khác từ Washington.

Đạo luật Leahy ngăn cấm viện trợ quốc phòng từ Mỹ cho nước khác được sử dụng cho các cá nhân hoặc đơn vị "vi phạm nhân quyền nghiêm trọng nhưng không bị xét xử". Những đơn vị trong danh sách trừng phạt bị cấm tham gia mọi cuộc diễn tập cùng quân đội Mỹ.

Trước đó, truyền thông Mỹ và Israel dẫn nguồn thạo tin tiết lộ Washington đang chuẩn bị tung lệnh trừng phạt nhắm vào tiểu đoàn Netzah Yehuda liên quan các vi phạm nhân quyền ở Bờ Tây.

Netzah Yehuda, nghĩa là "Do Thái vĩnh hằng", có phần lớn quân số theo nhánh bảo thủ của đạo Do Thái Chính thống. Tiểu đoàn thuộc biên chế Lữ đoàn Kfir đang được triển khai tác chiến ở Dải Gaza.

Tiểu đoàn này gây tranh cãi vì liên quan nhiều vụ đối đầu bạo lực giữa người định cư Israel cực hữu và người Palestine tại Bờ Tây, trong đó có vụ sát hại công dân Mỹ gốc Palestine Omar Assad vào năm 2022.

Chính quyền Palestine và các tổ chức nhân quyền cáo buộc đây là một vụ hành quyết tù nhân không qua xét xử. IDF phải điều chuyển tiểu đoàn này khỏi Bờ Tây sau cái chết của Omar Assad để họ không còn tiếp xúc với người Palestine, song không có động thái kỷ luật hay trừng phạt binh sĩ nào.

Quân đội Israel lên tiếng bảo vệ tiểu đoàn Netzah Yehuda, cho rằng họ là "đơn vị kiểu mẫu cho chương trình hòa nhập tín đồ Do Thái bảo thủ trong quân đội".

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu ngày 21/4 tuyên bố ông sẽ dốc hết sức đấu tranh với bất kỳ nước nào định áp lệnh trừng phạt lên IDF. "Trong khi quân đội đang đoàn kết để bảo vệ đất nước trên chiến trường, chúng ta sẽ đoàn kết bảo vệ họ trên chính trường và chúng ta sẽ chiến thắng", ông nói.

IDF chưa nhận được thông báo nào về lệnh trừng phạt từ phía Mỹ, cam kết "điều tra theo đúng quy định pháp luật với mọi phản ánh bất thường".

Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant khẳng định tiểu đoàn Netzah Yehuda đảm bảo tính chuyên nghiệp, tuân thủ các nguyên tắc của IDF và luật pháp quốc tế. Ông phản đối kế hoạch trừng phạt của Mỹ, cho rằng điều này sẽ tạo tiền lệ nguy hiểm và kêu gọi Washington thay đổi quyết định.