Nâng cao chất lượng rừng đầu nguồn

Theo các nhà chuyên môn, để các công trình hồ đập đảm bảo chức năng về tích trữ nước thì cần có diện tích rừng đầu nguồn lớn, chất lượng rừng cao (trồng các loại cây lâu năm). Tuy nhiên, nhìn từ thực tế chất lượng rừng đầu nguồn trên địa bàn tỉnh hiện nay, có thể thấy chưa đáp ứng được việc tích trữ nước cần thiết cho các hồ đập.

Cán bộ Ban Quản lý rừng đầu nguồn Yên Lập kiểm tra hiện trạng rừng đầu nguồn.

Rừng đầu nguồn Yên Lập có tổng diện tích 16.327ha. Do diện tích rừng đầu nguồn đạt tiêu chuẩn đã giúp hồ Yên Lập luôn duy trì lượng nước tích trữ lớn nhất tỉnh. Chỉ tính riêng năm 2016, hồ đã cấp 95,65 triệu m3 nước, trong đó 77,4 triệu m3 nước phục vụ nông nghiệp, tương ứng với diện tích 8.320ha canh tác và cấp 18,2 triệu m3 nước cho sản xuất và sinh hoạt. Tuy thế, trong tổng diện tích 16.327ha rừng đầu nguồn hồ Yên Lập hiện nay, ngoài 11.600ha rừng phòng hộ, còn lại hơn 4.000ha là diện tích rừng sản xuất và hơn 700ha diện tích rừng trọc hoặc có mật độ cây không đủ tiêu chí thành rừng.

Theo ông Hoàng Văn Hiểu, Giám đốc Ban Quản lý rừng phòng hộ Yên Lập, đối với diện tích rừng sản xuất thuộc rừng phòng hộ Yên Lập, chủ yếu đang trồng các loại cây có khả năng giữ nước kém, tuổi thọ ngắn như keo, bạch đàn. Trong đó tại các tiểu khu 82a, 91a,b,c, 87b thuộc các xã Bằng Cả, Quảng La, Dân Chủ (huyện Hoành Bồ), phường Minh Thành (TX Quảng Yên), mật độ cây thấp, tỷ lệ thoái hoá lớn, thực bì chủ yếu là lau lách.

Rừng phòng hộ biên giới Quảng Nam Châu (huyện Hải Hà) có chất lượng rừng tốt, bảo vệ nguồn nước đầu nguồn cho hồ Chúc Bài Sơn.

Bên cạnh đó, hiện có gần 1.000ha rừng tại khu vực xã Việt Hưng (TP Hạ Long) mặc dù được quy hoạch cho diện tích rừng phòng hộ, song nguồn gốc là diện tích rừng sản xuất với những loại cây gỗ trồng và hiện vẫn đang giao cho dân quản lý. Đây là những nguyên nhân chính làm giảm chức năng phòng hộ, giữ nguồn nước vốn có của rừng. Điều đáng nói hiện nay, trong tổng diện tích rừng đầu nguồn trên toàn tỉnh còn tồn tại phần diện tích không nhỏ là rừng sản xuất, đất trống, đồi núi trọc hay diện tích rừng sản xuất được quy hoạch cho rừng phòng hộ. Theo báo cáo của Chi Cục Kiểm lâm tỉnh, chỉ tính diện tích rừng đầu nguồn của 7 hồ chứa lớn nhất tỉnh là Yên Lập, Khe Chè, Tràng Vinh, Quất Đông, Cao Vân, Đầm Hà Động và Chúc Bài Sơn đã chiếm 33.109ha. Trong đó có trên 23.900ha rừng đặc dụng và phòng hộ, 7.500ha rừng sản xuất, còn lại 1.700ha là đất trống. Một số rừng đầu nguồn có diện tích rừng sản xuất và đất trống cao như rừng đầu nguồn hồ Đầm Hà Động với 2.344ha rừng sản xuất, 300ha đất trống, chiếm đến trên 45% tổng diện tích rừng; hồ Khe Chè trên 700ha rừng sản xuất và đất trống, đồi núi trọc, chiếm trên 36% tổng diện tích rừng... 

Đây là những diện tích rừng có tính đa dạng kém, thảm thực vật nghèo, do có chu kỳ khai thác nên thảm thực vật bị tác động mạnh, độ che phủ thấp. Nhiều nơi hiện trạng rừng không đảm bảo về mật độ cây rừng, gần khu dân cư nên thảm thực vật đã nghèo lại còn dễ bị tác động, nguồn sinh thuỷ thấp. Đối với diện tích đất trống, đồi núi trọc hoàn toàn không có khả năng sinh thuỷ.  Được biết từ năm 2014, UBND tỉnh đã có Quyết định 2668/QĐ-UBND về việc phê duyệt kết quả rà soát, điều chỉnh cục bộ 3 loại rừng tỉnh Quảng Ninh, trong đó đã đề cập đến việc chuyển đổi, bổ sung diện tích rừng sản xuất sang rừng phòng hộ. Từ đó đến nay do nhiều nguyên nhân, trong đó có việc thiếu kinh phí nên chưa thực hiện được.

Hiện nay, từ nguồn vốn chương trình trồng rừng thay thế, một số diện tích rừng đầu nguồn cũng đang được tiến hành trồng bổ sung. Đơn cử như rừng đầu nguồn hồ Yên Lập đang được chuẩn bị trồng gần 77ha cây bản địa dưới tán rừng tại tiểu khu 91c thuộc phường Minh Thành (TX Quảng Yên) và tiểu khu 87b thuộc xã Dân Chủ (huyện Hoành Bồ). Tuy nhiên, đây chỉ là phần rất nhỏ trong nhu cầu phát triển rừng, nhằm tăng khả năng sinh thuỷ, đảm bảo chất lượng nước của hệ thống rừng đầu nguồn.

Theo các đơn vị chuyên môn, đối với các rừng đầu nguồn trong tỉnh, trước mắt cần phải rà soát diện tích đất trống để đầu tư trồng rừng bổ sung, trồng thêm cây bản địa dưới tán rừng tại các diện tích rừng phòng hộ có mật độ thấp, đồng thời thực hiện lộ trình chuyển diện tích rừng sản xuất sang rừng phòng hộ hoặc nếu giữ diện tích rừng sản xuất thì phải có chính sách, cơ chế hỗ trợ người dân trồng rừng gỗ lớn thay vì trồng keo, bạch đàn như hiện nay.

Việt Hoa

[links()]