Nâng cao năng lực hệ thống y tế dự phòng

Mặc dù là địa bàn cửa ngõ, nguy cơ dịch bệnh xâm nhập cao, nhưng những năm qua Quảng Ninh hầu như không có dịch bệnh lớn. Đặc biệt trong cuộc chiến chống dịch Covid-19, tỉnh đã giữ vững địa bàn an toàn, ổn định, phát triển. 

Theo ông Ninh Văn Chủ, Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Quảng Ninh, có được những kết quả này là do tỉnh luôn xác định được tầm quan trọng đặc biệt của công tác YTDP. Những năm qua Quảng Ninh đã tập trung đầu tư cho công tác này, nhờ đó đến nay mạng lưới YTDP đã được triển khai đồng bộ, phát huy tốt vai trò "người gác cửa" bảo vệ vững chắc sức khỏe của nhân dân.

Hiện trên địa bàn tỉnh có 6 trung tâm thực hiện chức năng dự phòng tuyến tỉnh: CDC Quảng Ninh, thành lập tháng 4/2018, trên cơ sở hợp nhất 5 đơn vị chuyên khoa, chuyên ngành tuyến tỉnh; Trung tâm Kiểm dịch y tế quốc tế Quảng Ninh, thực hiện công tác kiểm dịch y tế biên giới ở 8 cửa khẩu, sân bay và 5 đường mòn, lối mở, điểm xuất hàng; Trung tâm Vận chuyển cấp cứu; Trung tâm Kiểm nghiệm; Trung tâm Giám định y khoa; Trung tâm Pháp y.

Còn tại tuyến huyện, từ năm 2018, tỉnh thực hiện hợp nhất các bệnh viện đa khoa tuyến huyện, trung tâm y tế tuyến huyện, trung tâm dân số thành trung tâm y tế đa chức năng tại 12/13 địa phương. Riêng Trung tâm Y tế TP Cẩm Phả có chức năng dự phòng và dân số.

Trên địa bàn tỉnh còn có 177 trạm y tế tuyến xã trực thuộc UBND cấp huyện quản lý; có 6 phòng khám, tư vấn và điều trị dự phòng, 24 cơ sở dịch vụ tiêm chủng do tư nhân quản lý.

Nhiều năm nay, các đơn vị YTDP tiếp tục được quan tâm đầu tư nâng cấp về cơ sở hạ tầng, trang thiết bị; đào tạo, phát triển nguồn nhân lực, nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ y tế. Riêng CDC Quảng Ninh được đầu tư tương đối đầy đủ trang thiết bị, máy móc từ nguồn vốn của Dự án hỗ trợ phát triển hệ thống YTDP giai đoạn 2006-2011 của Bộ Y tế và nguồn vốn của tỉnh, với nhiều trang thiết bị hiện đại như: Máy sắc ký lỏng khối phổ, máy sắc khí lỏng cao áp, hệ thống PCR, máy X-quang, xét nghiệm... Phòng xét nghiệm của CDC Quảng Ninh được đầu tư khá hoàn chỉnh từ nguồn ngân sách trung ương và ngân sách tỉnh, được công nhận đạt ISO 17025-2005, đạt 100% chỉ tiêu xét nghiệm theo chuẩn quốc gia do Bộ Y tế ban hành.

Trang thiết bị của CDC Quảng Ninh cơ bản đáp ứng được những tiêu chuẩn của đơn vị dự phòng tuyến tỉnh theo quy định và nhu cầu phòng, chống dịch trên địa bàn; triển khai được nhiều hoạt động dịch vụ phục vụ cho công tác an toàn thực phẩm, kiểm nghiệm chất lượng nước, quan trắc môi trường, khám bệnh nghề nghiệp... Nhờ đó, Quảng Ninh là tỉnh đi đầu trong nước về triển khai các kỹ thuật xét nghiệm chuyên sâu, như: Chẩn đoán cúm A (H5N1, H7N9); SARS-CoV-2; tay chân miệng, rubella, sốt xuất huyết, sởi, định lượng nồng độ một số loại virus viêm gan, HPV, HIV... và xét nghiệm, kiểm nghiệm các chỉ tiêu về môi trường, y học lao động, thực phẩm.

Quảng Ninh cũng là một trong số những địa phương đầu tiên trong nước triển khai hệ thống báo cáo bệnh truyền nhiễm trên phần mềm đến trạm y tế tuyến xã, cùng với triển khai phần mềm quản lý sức khỏe người dân và phần mềm khám chữa bệnh tại trạm y tế. Mạng lưới YTDP Quảng Ninh được xây dựng trên nền tảng phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị dự phòng với các cơ sở điều trị trong ngành Y tế, sự phối hợp của liên ngành và sự tham gia của cộng đồng. Bởi vậy, năng lực y tế dự phòng được tăng cường, đáp ứng việc chủ động kiểm soát chặt, ngăn ngừa có hiệu quả nhiều dịch bệnh nguy hiểm. Công tác phòng, chống dịch bệnh được triển khai chủ động và đồng bộ, nên tỉnh đã kiểm soát tốt tình hình dịch bệnh trên địa bàn.

Mặc dù vậy, lĩnh vực YTDP của tỉnh hiện cũng đang phải đối mặt với một số khó khăn. Tại tuyến tỉnh, điều kiện cơ sở vật chất của CDC Quảng Ninh chật hẹp, xuống cấp, không liên hoàn, rất khó khăn trong triển khai những hoạt động mang tính liên tục và khoa học, lưu giữ mẫu xét nghiệm. Hệ thống điện đã cũ, đặc biệt hệ thống nối đất kém ổn định, gây khó khăn trong công tác vận hành thiết bị. Một số thiết bị xét nghiệm, quan trắc môi trường, còn thiếu...

Trang thiết bị y tế phục vụ công tác dự phòng hiện có của các trung tâm y tế tuyến huyện chủ yếu từ nguồn các chương trình mục tiêu y tế quốc gia và các dự án viện trợ, hiện đã cũ, thiếu đồng bộ. Các đơn vị này chưa đủ điều kiện về phòng xét nghiệm, trang thiết bị để thực hiện kiểm nghiệm mẫu nước hoặc làm các xét nghiêm cơ bản trong chẩn đoán dịch...

Các đơn vị dự phòng thiếu bác sĩ, do đa số bác sĩ có nguyện vọng và đang làm việc tại các cơ sở khám, chữa bệnh thuộc những chuyên khoa có lợi thế, có nguồn thu. Tại tuyến huyện, do việc hợp nhất thành trung tâm y tế đa chức năng trong bối cảnh các đơn vị thực hiện tự chủ, nên hầu hết tập trung nhân lực cho công tác điều trị. Tỷ lệ cán bộ được đào tạo về chuyên ngành YTDP còn thấp. Điều này dẫn đến nhân lực YTDP tuyến huyện thường xuyên bị quá tải trong phòng chống dịch bệnh, nhất là dịch Covid-19.

Để giải quyết những tồn tại trên, tỉnh cũng đang tập trung các giải pháp khắc phục khó khăn của hệ thống dự phòng, đưa hệ thống này phát triển vững mạnh để bảo vệ sức khỏe của người dân.