Ngăn chặn các thông tin sai lệch, giả mạo về hàng hóa, dịch vụ trên mạng xã hội

Sáng 26/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 5, Quốc hội họp phiên toàn thể tại hội trường, thảo luận một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự án Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (sửa đổi).

Thảo luận tại phiên họp, đại biểu Tô Văn Tám (Kon Tum) nêu rõ, một trong những vấn đề quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng là người tiêu dùng có thông tin đầy đủ, chính xác về chất lượng của sản phẩm, dịch vụ, hàng hóa. Trong điều kiện hiện nay, các phương tiện truyền thông xã hội đóng vai trò to lớn và quan trọng trong quảng bá thông tin sản phẩm đến người tiêu dùng.

Tuy nhiên, có những có những hành vi đã và đang sử dụng phương tiện này để quảng bá không đúng, không đầy đủ hoặc sai lệch, tung tin giả về chất lượng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ. Thậm chí còn lập cả trang web giả để giả mạo thương hiệu sản phẩm, đánh lừa người tiêu dùng tiêu thụ hàng hóa, dịch vụ…

“Giữa sự bủa vây của những thông tin giả, người tiêu dùng khó phân biệt được. Nhiều người “tiền mất tật mang” vì những thông tin sai lệch”, đại biểu Tô Văn Tám nói.

Theo đại biểu, mặc dù, dự thảo Luật có quy định quyền, nghĩa vụ của người tiêu dùng, trong đó có việc phải kiểm tra, lựa chọn tiêu dùng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, tiêu dùng bền vững, nhưng khi đứng trước thực trạng thông tin hiện nay, người tiêu dùng vẫn có quyền yêu cầu và đặt câu hỏi về trách nhiệm của các cơ quan quản lý.

Do đó, đại biểu đề nghị bổ sung trách nhiệm của Bộ Công thương và các bộ, ngành có liên quan, nhất là Bộ Thông tin và Truyền thông trong ngăn chặn, loại trừ các thông tin sai lệch, mạo danh trên các phương tiện truyền thông xã hội bằng các biện pháp kỹ thuật nghiệp vụ.

Cùng chung nhận định, đại biểu Huỳnh Thị Phúc (Bà Rịa-Vũng Tàu) cho rằng, trong thời đại công nghệ 4.0 của thế giới phẳng, việc giao dịch mua bán hàng hóa, dịch vụ qua nền tảng số trên không gian mạng là tất yếu.

Với thực trạng hiện nay, tình trạng quảng cáo cũng như các vấn đề liên quan đến quảng cáo trên các nền tảng số, dự thảo Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (sửa đổi) cũng đã bổ sung các quy định có liên quan kịp thời và phù hợp.

Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, vẫn còn một số nội dung trên không gian mạng cần xem xét kỹ hơn như tại quy định của Điều 39 của dự án Luật. Do vậy, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo xem xét, bổ sung quy định về trách nhiệm của cơ quan truyền thông trong việc quảng cáo, quảng bá, giới thiệu sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ phải bảo đảm không được sai lệch về chất lượng, giá, công dụng cũng như thổi phồng chức năng của sản phẩm, dẫn đến các hành vi lừa dối, gây ảnh hưởng đến người tiêu dùng, người sử dụng dịch vụ, đồng thời bảo đảm không vi phạm thuần phong mỹ tục Việt Nam.

Quy định rõ ràng trách nhiệm của tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa

Đóng góp thêm ý kiến hoàn thiện dự thảo Luật tại phiên thảo luận, đại biểu Trần Thị Thu Phước (Kon Tum) cho rằng, để bảo vệ người tiêu dùng khỏi các hành vi lừa dối, trong dự thảo Luật đã có quy định rõ ràng các trách nhiệm của tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ cung cấp thông tin minh bạch, chính xác và đầy đủ về hàng hóa, dịch vụ cho người tiêu dùng, các biện pháp bồi thường, xử lý cho người tiêu dùng khi có sự cố, sản phẩm, hàng hóa khuyết tật.

Tuy nhiên, trong thực tế, việc thực hiện xử lý các hành vi lừa dối người tiêu dùng còn bất cập. Đại biểu cho rằng dự thảo Luật cần quy định cụ thể tiêu chí đánh giá xem hành vi của tổ chức, cá nhân kinh doanh có lừa dối người tiêu dùng hay không, dựa trên khả năng nhận thức, nhận dạng của người tiêu dùng thông thường.

Cụ thể, cần quy định rõ phương pháp xác định dựa trên thời gian, phương thức cung cấp thông tin cho người tiêu dùng, mức độ sai lệch, thiếu sót của thông tin so với thực tế, mức độ ảnh hưởng của thông tin sai lệch hoặc thiếu sót dẫn đến quyết định của người tiêu dùng.

Về phía người tiêu dùng, đại biểu Cầm Thị Mẫn (Thanh Hóa) cho biết, khoản 1, Điều 5 dự thảo Luật quy định kiểm tra sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ trước khi nhận theo quy định của pháp luật; lựa chọn tiêu dùng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.

Vấn đề này, Báo cáo giải trình, tiếp thu của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã giải thích và cho rằng việc kiểm tra sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ trước khi nhận là không bắt buộc đối với mọi trường hợp. Tuy nhiên, theo đại biểu, nội dung này cần được phân tích làm rõ để bảo đảm tính khả thi khi Luật được ban hành kịp thời, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trên thực tế.

Đại biểu Cầm Thị Mẫn cho biết, đối với hàng hóa, sản phẩm có thể kiểm tra được nhưng đối với dịch vụ chỉ khi sử dụng mới biết được chất lượng, nên không thể quy định là kiểm tra trước khi nhận đối với các dịch vụ nói chung.

Đối với hàng hóa, sản phẩm có thể lựa chọn nguồn gốc xuất xứ theo nhãn mác, giấy chứng nhận nhưng đối với dịch vụ không thể không xác định theo tiêu chí nguồn gốc xuất xứ. Việc kiểm tra và lựa chọn trước khi nhận hàng hóa, sản phẩm, dịch vụ như dự thảo đang quy định, nghĩa là thuộc về nghĩa vụ của người tiêu dùng, đại biểu phân tích.

“Trên thực tế, việc kiểm tra, lựa chọn và quyết định mua sản phẩm, hàng hóa và quyết định sử dụng dịch vụ được người tiêu dùng luôn thực hiện một cách tự nhiên nhất để đáp ứng với nhu cầu, mong muốn của họ. Trong khi đó, chúng ta đều biết các quy định được xây dựng trong dự thảo Luật này là nhằm mục đích bảo vệ quyền lợi cho người tiêu dùng trước sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ khiếm khuyết không bảo đảm chất lượng. Vậy, trách nhiệm trước tiên là của tổ chức, cá nhân kinh doanh khi cung cấp sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ ra xã hội phải bảo đảm chất lượng theo tiêu chuẩn, tiêu chí, điều kiện nhất định”, đại biểu Cầm Thị Mẫn kiến nghị.

Phát biểu giải trình làm rõ ý kiến các đại biểu Quốc hội nêu, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy cho biết, tại phiên thảo luận đã có 22 ý kiến đại biểu góp ý tâm huyết, xác đáng, cụ thể, bao quát các nội dung lớn của dự thảo Luật, từ quy định chung đến trách nhiệm của cá nhân kinh doanh đối với giao dịch đặc thù, trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc các cấp và các cơ quan liên quan tham gia bảo vệ người tiêu dùng. Theo Chủ nhiệm Lê Quang Huy, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường sẽ phối hợp với cơ quan soạn thảo tiếp thu, giải trình đầy đủ trước khi trình Quốc hội thông qua dự án Luật này tại Kỳ họp thứ 5. Về ý kiến của đại biểu góp ý vào Điều 70 liên quan giải quyết tranh chấp các vụ án dân sự về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy cho biết qua ý kiến của các đại biểu Quốc hội, Ủy ban sẽ cùng cơ quan chủ trì soạn thảo phối hợp với các cơ quan liên quan nghiên cứu tiếp thu, chỉnh lý để bảo đảm khả thi, đồng bộ, thống nhất, trong đó có Bộ luật Tố tụng dân sự. Giải trình ý kiến của đại biểu về việc dẫn chiếu với hệ thống pháp luật liên quan, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường khẳng định, pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng không quy định tại Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, mà là một hệ thống pháp luật hiện hành. Cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra sẽ tiếp thu ý kiến đại biểu về vấn đề này. Chủ nhiệm Lê Quang Huy cũng giải trình, làm rõ vấn đề đại biểu nêu liên quan đến bảo đảm cân bằng giữa quyền của người tiêu dùng với quyền, nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân kinh doanh. Khẳng định đây là vấn đề rất xác đáng, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cũng cho biết, trong quá trình thẩm tra đã bám sát nguyên tắc này và tiếp tục rà soát hệ thống pháp luật theo hướng bảo đảm cân bằng giữa quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân kinh doanh với người tiêu dùng.