Nghệ sĩ vùng mỏ Văn Anh và những lời ca trên biên giới

Tuy đã nghỉ hưu và sang tuổi 70 nhưng nghệ sĩ Văn Anh vẫn rất tích cực, hăng hái tham gia phong trào văn hóa văn nghệ tại địa phương.

Nghệ sĩ Văn Anh (thứ ba, phải sang) và đội văn nghệ xung kích biểu diễn tại Pò Hèn năm 1979.

Nghệ sĩ Văn Anh, tên đầy đủ là Nguyễn Văn Anh, sinh năm 1946, hiện ở ngõ 2, phường Cao Xanh (TP Hạ Long), là hội viên Hội VHNT Quảng Ninh từ năm 1980. Năm 1965 phong trào ca hát của công nhân mỏ ở thị xã Hòn Gai (nay là TP Hạ Long) phát triển rất mạnh và rộng khắp trong các nhà máy công trường hầm mỏ. Văn Anh khi đó 19 tuổi đang công tác tại Nhà máy Cơ khí Hòn Gai được phát hiện là một người có giọng nam cao. Anh có giọng hát rất khỏe và thanh. Nhiều bài hát do anh thể hiện làm cho người nghe cũng như các vị trong Ban giám khảo hội diễn ngành Than phải khâm phục. Có thể kể đến các tiết mục tiêu biểu như Hợp xướng của Đội văn nghệ Nhà máy Cơ khí Hòn Gai với bài hát “Tổ quốc ta” (sáng tác của Hồ Bắc, sau có tên là Ca ngợi Tổ quốc) do Văn Anh lĩnh xướng đã đoạt giải A trong lần đầu tham gia hội diễn toàn ngành Than. Và bài hát “Về mỏ” (sáng tác của Nguyễn Tài Tuệ), Văn Anh cũng giành giải A tiết mục đơn ca nam.

Kể từ đó, tiếng hát Văn Anh luôn được nhiều người yêu thích và mến mộ. Năm 1968, trong lần tham gia hội diễn của ngành Than (tại khu vực Khe Hùm - Hà Tu), Văn Anh hát bài: "Chào sông Mã anh hùng” (sáng tác của nhạc sĩ Xuân Giao) đã làm cho cả hội trường vỗ tay rất lâu và yêu cầu anh hát lại. Hôm đó, đồng chí Hoàng Quốc Việt (lúc đó là Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam) đã trực tiếp mang hoa lên sân khấu tặng và ôm hôn Văn Anh. Tiết mục này của Văn Anh đã đoạt giải A xuất sắc nhất. Do có giọng hát tốt nên thời kỳ này Văn Anh được nhiều đoàn ca múa chuyên nghiệp để ý và muốn mời anh về công tác. Tuy nhiên, Văn Anh vẫn ở lại ngành Than, góp phần xây dựng và phát triển phong trào văn nghệ vùng mỏ.

Năm 1975 sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, Văn Anh được vinh dự tham gia Đoàn Nghệ thuật xung kích của tỉnh Quảng Ninh vào biểu diễn phục vụ một số tỉnh phía Nam. Năm 1979 chiến tranh biên giới phía Bắc anh cũng đi cùng Đoàn xung kích bán chuyên nghiệp của thanh niên do Tỉnh Đoàn thành lập để biểu diễn phục vụ các chiến sĩ bộ đội đơn vị Sư đoàn 369 đang đóng quân trên chốt ở khu vực huyện Bình Liêu. Hai bài hát mà anh hát tại trận địa đã được các chiến sĩ rất yêu thích là “Chào sông Mã anh hùng” (sáng tác của nhạc sĩ Xuân Giao) và "Takano nhân chứng quả cảm” (sáng tác của nhạc sĩ Phó Đức Phương). Cựu thành viên của đoàn văn công xung kích Văn Anh nhớ lại: "Ngay khi chiến tranh biên giới nổ ra, Tỉnh Đoàn đã xây dựng 1 đoàn văn công xung kích gồm thanh niên là các hạt nhân văn nghệ của các cơ quan xí nghiệp nhà máy lên đường ra biên giới. Đoàn chúng tôi có 18 người. Khi đó tôi đang là công nhân Nhà máy Cơ khí Hòn Gai đã được chọn tham gia đoàn xung kích này. Trưởng đoàn là nhạc sĩ Huy Đô. Các thành viên của đoàn phần lớn là các hạt nhân văn nghệ của các đơn vị như Thúy Hơn, Thanh Kim, Biên Hòa, Thanh Hòa, Xuân Tứ...

Nghệ sĩ Văn Anh còn nhớ mãi những kỷ niệm của đợt công tác biên giới tháng 2/1979. Đối với ông và đồng đội, đó là những tháng ngày đẹp nhất trong đời nghệ sĩ. Ở đó có khó khăn gian khổ nhưng ấm áp nghĩa tình. Ra biên giới, bộ đội quý văn công và cũng lo cho sự an toàn của đoàn văn công nên lúc nào cũng phải bảo vệ. Nghệ sĩ Vùng mỏ Văn Anh kể lại: "Khi chúng tôi biểu diễn trên điểm cao chốt có tên "Khoảng năm châu" (Bình Liêu) thấy nhiều chiến sĩ thay nhau ra xem. Tôi để ý thấy vài chiến sĩ mặc áo có chỗ vá giống nhau, tôi hỏi ra mới biết rằng do nhiều chiến sĩ áo bị rách quá không có áo lành nên phải thay nhau mặc để ra xem văn công biểu diễn. Hình ảnh đó đã làm anh em diễn viên trong Đoàn rất xúc động”. 

Nghệ sĩ Văn Anh thể hiện bài hát "Tình ca".

Ngoài tài năng về ca hát Văn Anh còn có thể đóng kịch, viết kịch bản và làm đạo diễn. Anh từng đóng vai Biên trong vở kịch "Người thợ" hay vai Trưởng phòng trong vở "Người thừa" (của Phan Huy Hùng). Trong chặng đường nghệ thuật, nghệ sĩ Văn Anh đã được trao 5 huy chương vàng toàn quốc, 3 huy chương vàng quân khu, 10 huy chương vàng của tỉnh Quảng Ninh. Văn Anh cũng là một trong những người đầu tiên được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Vùng mỏ. 

Đoàn Hưng (CTV)