Bài II: Giải cứu doanh nghiệp: Cách nào?

Trong chiến lược biển Việt Nam ngành Đóng tàu được xác định là một trong những ngành công nghiệp chủ chốt, Vinashin đã được coi là hạt nhân chính của ngành công nghiệp này. Với Quảng Ninh hay Hải Phòng thì Đóng tàu Hạ Long, Nam Triệu, Bạch Đằng, Phà Rừng vẫn sẽ là những đơn vị nòng cốt cho sự phát triển ngành Đóng tàu trên địa bàn. Có được giải pháp hữu ích để giải cứu cho Đóng tàu Hạ Long lúc này, cũng chính là đơn thuốc hữu hiệu cứu nhiều doanh nghiệp thành viên khác của Vinashin, những anh cả của ngành Đóng tàu Việt Nam.

Khi doanh nghiệp khó quyết định số phận của chính mình
 

Món nợ xấu nghìn tỷ của Đóng tàu Hạ Long đến nay không chỉ khiến Công ty rơi vào thế bế tắc mà còn dẫn đến tình trạng một loạt các Chi nhánh ngân hàng tại Quảng Ninh loay hoay không biết giải quyết thế nào. Theo đánh giá của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Chi nhánh Quảng Ninh trình NHNN Việt Nam thì hiện các ngân hàng trên địa bàn tỉnh đang quá gặp nhiều khó khăn khi giải quyết món nợ xấu của Công ty TNHH MTV Đóng tàu Hạ Long. Cụ thể: dòng tiền trả nợ của Công ty này phụ thuộc hoàn toàn vào Tập đoàn. Nhiều khoản thu của Công ty về đóng tàu nhưng không được Tập đoàn chuyển giao cho Công ty để thanh toán nợ. Dẫn đến tình trạng nợ chồng thêm nợ, Công ty mất hoàn toàn khả năng chi trả cho ngân hàng. Bên cạnh đó, sự hợp tác của Tập đoàn với các ngân hàng thiếu tính chủ động, phía Tập đoàn có ý trông chờ Chính phủ cơ cấu lại nợ, dẫn đến khi ngân hàng đề nghị gia hạn nợ, khoanh nợ nhưng đơn vị không phối hợp.

Công nhân Công ty Đóng tàu Hạ Long đang thực hiện công đoạn hàn vỏ tàu. Ảnh: Hồng Nhung

Tại Quảng Ninh hiện có 7 chi nhánh ngân hàng thương mại trên địa bàn có quan hệ tín dụng với Công ty. Tổng số dư nợ đến nay là 1.190 tỷ đồng. Trong đó chỉ có 184 tỷ đồng là nợ trong hạn; số còn lại 1.006 tỷ đồng là những khoản nợ vay từ trước năm 2010 đã chuyển sang nợ quá hạn, nợ xấu, số lãi chậm trả đến nay cũng đã lên tới 214 tỷ đồng. 6 tháng đầu năm 2012 các chi nhánh NHTM tiếp tục cho Công ty vay 90 tỷ đồng vốn lưu động, Công ty trả nợ được 107 tỷ đồng cho các món nợ cũ. Vấn đề nợ xấu khó đòi cũng được lãnh đạo Công ty TNHH MTV Đóng tàu Hạ Long thẳng thắn thừa nhận: Mặc dù tổng trị giá toàn Công ty lên tới hàng chục nghìn tỷ đồng thế nhưng số tài sản này không thể tiếp tục lấy ra làm thế chấp cho ngân hàng. Bản thân Công ty thời điểm này không thể tự quyết định được điều gì mà hoàn toàn trông chờ động thái từ Tập đoàn. Còn Tập đoàn thì lại chờ Chính phủ “giải cứu”.

Tàu đã gần hoàn thiện nhưng không biết đến bao giờ Công ty Đóng tàu Hạ Long mới bàn giao được vì chủ hàng cũng đang thiếu vốn.

Qua tìm hiểu chúng tôi được biết không riêng gì Đóng tàu Hạ Long mà các công ty đóng tàu khác của Tập đoàn Vinashin như Bạch Đằng, Nam Triệu cũng đang trong tình trạng khó khăn như nhau. Tại Tổng Công ty Công nghiệp tàu thuỷ Nam Triệu (Nasico) từ cuối năm ngoái trở lại đây, Nasico ký hợp đồng đóng mới 6 con tàu cho Tổng Công ty Hàng hải Việt Nam (Vinalines), nhưng hiện tại chỉ thi công cầm chừng một tàu sức chở 56.200 tấn cho Công ty CP Vận tải biển Việt Nam (VOSCO), các hợp đồng khác còn lại không có vốn để thi công, thậm chí nhiều tàu đóng dở dang, hoàn thành tới 50% cũng buộc phải dừng lại. Hay tại Tổng Công ty Công nghiệp Tàu thuỷ Bạch Đằng từ quý II-2012, cũng lâm vào tình trạng thiếu việc gay gắt. Các sản phẩm khác đóng cho chủ tàu trong nước buộc phải ngưng trệ do thiếu vốn nhập vật tư và chủ tàu không có tiền tạm ứng. Một nửa số lao động hiện có phải nghỉ việc, lao động gián tiếp tại các phòng ban cũng nghỉ luân phiên. Nỗi lo lớn nhất của các anh cả ngành Đóng tàu này là nhiều lao động tay nghề cao đã rời bỏ công ty, nếu sau này có việc làm, không mấy người quay trở lại. Thiếu hụt nguồn nhân lực tay nghề cao đang là nguy cơ nhãn tiền đối với ngành Đóng tàu nói chung.

Trông chờ “ánh sáng cuối đường hầm”

Theo mục tiêu của Đề án tái cấu trúc Vinashin đã được Chính phủ xác định rõ: Kiên quyết giữ ổn định ngành Đóng tàu quốc gia mà Vinashin làm nòng cốt, vì thế, cần thiết phải có giải pháp căn cơ, lâu dài nhằm phát triển ngành công nghiệp đóng tàu và sửa chữa tàu biển, sử dụng có hiệu quả cơ sở vật chất, năng lực đã và đang đầu tư, bảo đảm việc làm, đời sống người lao động và phát triển đội ngũ lao động chất lượng cao. Tại các doanh nghiệp trong Vinashin cũng đã sắp xếp lao động, tổ chức lại sản xuất một cách hợp lý, ưu tiên cho đóng mới, sửa chữa tàu biển và công nghiệp hỗ trợ ngành Đóng tàu, phục vụ cho việc đóng và sửa chữa tàu biển. Ngay tại các ngành nghề chính cũng được “tái cấu trúc”, chỉ giữ lại “bộ khung nòng cốt”, các cán bộ, công nhân có chuyên môn nghiệp vụ cao, lành nghề; giảm đầu mối, giảm lao động gián tiếp...

[links(left)]Đối với Đóng tàu Hạ Long, doanh nghiệp đã tìm kiếm các bạn hàng, chủ động đề xuất với tỉnh được tham gia thực hiện các phần việc ở những dự án, công trình mà tỉnh đầu tư cần đến lực lượng lao động có tay nghề là thợ sắt, thợ hàn, thợ điện; tính toán các phương án giãn việc để giữ những thợ có tay nghề cao. Bên cạnh đó, để tháo gỡ khó khăn cho Đóng tàu Hạ Long, UBND tỉnh Quảng Ninh cam kết sẵn sàng ứng trước kinh phí để Đóng tàu Hạ Long chi trả lương cho công nhân nếu trong trường hợp doanh nghiệp này khó khăn về vốn không thể tự chi trả. Tỉnh cũng đã có nhiều buổi làm việc với Công ty tháo gỡ khó khăn, trong đó đã đưa ra hướng vận động các doanh nghiệp du lịch đang có tàu thuyền chở khách tham quan Vịnh Hạ Long đầu tư đóng tàu vỏ thép. Tuy nhiên hướng phát triển này cũng không mấy sáng sủa với Đóng tàu Hạ Long bởi đầu tư cho một tàu vỏ thép quá lớn và cũng không giải quyết được bao nhiêu lao động cho doanh nghiệp trong lúc này.

Nằm trong các giải pháp đề nghị được giải cứu chung của Vinashin lúc này là được tái cơ cấu nợ, được khoanh nợ một cách thực sự, nghĩa là không phải trả lãi số nợ cũ trước tái cơ cấu, Đóng tàu Hạ Long cũng đang chờ đợi sự chia sẻ của các ngân hàng trên địa bàn đối với doanh nghiệp đang phải vừa hoạt động sản xuất kinh doanh trong bối cảnh khó khăn chung vừa phải giải quyết những tồn tại. Như ông Lê Văn Hải, Phó Tổng Giám đốc Công ty mong muốn: Hãy cho chúng tôi được sang một trang mới, để không bị đánh giá năng lực của doanh nghiệp bởi “cái đuôi Vinashin trong quá khứ”!.

Lan Hương - Hồng Nhung

“Sóng lớn càng phải vững tay chèo” Khi biết chúng tôi đến tìm hiểu về tình hình sản xuất của Công ty Đóng tàu Hạ Long, bác Lê Văn Đức (ảnh), Phó Quản đốc Phân xưởng vỏ, thợ lắp ráp bậc 7/7, 5 lần được nhận bằng Lao động sáng tạo của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, thế hệ những người thợ đầu tiên của Đóng tàu Hạ Long đã gửi gắm tâm sự: "Năm 1979 tôi về công tác tại Công ty đóng tàu Hạ Long và được Công ty cử đi học kỹ thuật lắp ráp ở Ba Lan 3 năm rồi trở về làm việc tại Công ty đến nay. Hơn 30 năm qua tôi đã được chứng kiến những bước thăng trầm của ngành đóng tàu. Đã có những thời điểm công nhân của đóng tàu Hạ Long vừa làm việc trong nhà máy vừa chạy xe ôm, bán nước ở bên ngoài để đảm bảo cuộc sống. Đóng tàu Hạ Long ban đầu chỉ đóng được những xà lan 200 tấn và ngày càng vươn mình phát triển nâng cao trình độ kỹ thuật để có thể đảm đương đóng được những con tàu 53.000 tấn, những con tàu chở 69.000 ô tô. Đóng tàu Hạ Long hôm nay không chỉ có những người thợ mà là nhiều gia đình người thợ đang gắn bó với những con tàu. Như gia đình tôi chồng, vợ, 2 cậu con trai đều đang là thợ đóng tàu Hạ Long. Chúng ta tự hào từ trình độ kỹ thuật tay nghề cao của mình đã tạo nên thương hiệu những con tàu 53.000 tấn Quảng Ninh vươn xa. Những nước khác có thể chào hàng cạnh tranh đóng mới những con tàu giá rẻ hơn của chúng ta rất nhiều nhưng vì sao các ông chủ tàu đến từ Châu Âu, khu vực đòi hỏi kỹ thuật chuẩn đều lựa chọn chúng ta là bạn hàng, đối tác chiến lược? Đó là vì Hạ Long có hàng ngàn người thợ đóng tàu tay nghề bậc 7/7 như tôi, chúng ta có sự tự trọng nghề nghiệp từ những mũi hàn, đường cắt sắt… Khó khăn hôm nay có thể đã chạm đáy, nhiều người đang hoang mang khi hợp đồng đóng mới con tàu 53.000 tấn mà chúng ta đang hoàn thiện đây sau khi bàn giao cho chủ tàu vào quý I-2013 thì làm gì khi Công ty chưa thông báo có được những hợp đồng đóng mới? Khó khăn nào rồi cũng sẽ qua đi, đồng chí Nguyễn Sinh Hùng, Uỷ viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội đã khẳng định khi nói chuyện với cán bộ, công nhân viên Nhà máy năm 2010, đó là "Đảng, Nhà nước, Chính phủ sẽ có những giải pháp để giúp ngành đóng tàu - một ngành sản xuất chiến lược của đất nước vượt qua giai đoạn khó khăn". Càng lúc sóng to càng cần phải vững tay chèo, vững niềm tin vào những giải pháp Chính phủ đang nỗ lực thực hiện cho ngành đóng tàu phát triển bền vững!