Nhạc sĩ Trần Quang Lộc: Mơ thu Hà Nội qua từng nốt nhạc

Có một ca khúc mà nếu chọn vào “top 20”, thậm chí “top 10” bài hát hay nhất về Hà Nội thì nhiều người vẫn “bỏ phiếu”, đó là “Có phải em mùa thu Hà Nội” của nhạc sĩ Trần Quang Lộc phổ thơ Tô Như Châu. Nhiều người cứ ngỡ với giai điệu, ca từ như thế, chắc chắn bài hát được viết sau thời kỳ đổi mới. Nhưng thật bất ngờ, “Có phải em mùa thu Hà Nội” lại ra đời từ năm 1972.

Người thích “ở ẩn”

Nhạc sĩ Trần Quang Lộc không phải là người Hà Nội. Ông sinh năm 1945, ở Gio Linh (Quảng Trị), 15 tuổi theo học tại trường quốc gia âm nhạc Huế. Cuộc đời ông là những chuyến dịch chuyển qua nhiều vùng, khi thì các tỉnh miền Tây, có lúc ở TP Hồ Chí Minh, Nha Trang… rồi cuối cùng “đậu” lại ở vùng đất nhô ra biển: Bà Rịa – Vũng Tàu. Đó là vào những năm 90 nhiều biến động của thế kỷ trước.

Nghe đồn ông dường như muốn “ở ẩn” để tránh thị phi, nên khi hỏi địa chỉ, số điện thoại của Trần Quang Lộc, giới nghệ sĩ sống ở Vũng Tàu nhiều người lắc đầu không biết. Lại nghe đồn ông là một trong số không nhiều những nhạc sĩ hát rất hay sáng tác của mình, nên nhiều du khách càng muốn gặp để nghe ông hát những giai điệu thật “tình”: “Tháng Tám mùa thu, lá khởi vàng chưa nhỉ?/ Từ độ người đi, thương nhớ âm thầm… nhưng đều không gặp được, đơn giản bởi Trần Quang Lộc không chọn thành phố biển xanh Vũng Tàu. Ông chọn thị xã Bà Rịa, cách thành phố hơn 20km. Nhà ông ở cuối đường Trương Hán Siêu, phường Long Toàn không quá rộng nhưng nhạc sĩ cũng dành hẳn một gian ngoài cho những cây guitar, đàn organ và cả piano nữa... Thì ra bấy lâu nay ông cùng vợ mở lớp truyền dạy tình yêu âm nhạc cho người dân địa phương, chủ yếu là các em nhỏ – như một cách náu mình trong âm nhạc. Lại thêm có thời gian dài, tới 4 năm, ông cùng vợ đi Mỹ thăm các con, cháu.

Mộng mơ nét kiêu sa

Bây giờ Hà Nội đang thu – thời khắc đẹp nhất trong năm của đất Thăng Long. Một mùa thu tràn ngập âm thanh và ánh sáng, tưng bừng cờ hoa hân hoan mừng 60 năm ngày giải phóng. Nhiều người ra đường, trong phơi phới gió heo may và hương hoa sữa, lại ngân nga bài hát “Có phải em mùa thu Hà Nội” – một sáng tác được nhạc sĩ Trần Quang Lộc hoàn thành năm 1972, phổ từ bài thơ dài tới 3-4 trang giấy của người bạn có tên là Tô Như Châu. Đó là cái hồi Trần Quang Lộc mới đến Đà Nẵng.

Theo lời bộc bạch của nhạc sĩ Trần Quang Lộc, thời ấy bên bờ biển Sơn Trà, Đà Nẵng cảnh đẹp với những hàng dương thơ mộng lại xuất hiện nhiều ngôi nhà có các thiếu nữ Hà Nội di cư. Ở tuổi 27 khi đó, vì hâm mộ các thiếu nữ nói giọng Hà Nội mà những chàng trai Tô Như Châu và Trần Quang Lộc mơ tưởng đến nét thanh lịch của Thủ đô ngàn năm văn hiến.

Nhạc sĩ Trần Quang Lộc nhớ lại: “Khi đọc xong bài thơ, tôi chợt thấy một sự đồng cảm len lỏi trong lòng. Vậy là những câu hát: “Có phải em là mùa thu Hà Nội/ Nghe đâu đây lá úa và mi xanh/ Nghe đâu đây hồn Trưng Vương sông Hát…” cứ nhẹ nhàng cất lên. Từ chất liệu là bài thơ của Tô Như Châu, tôi chắt lọc một số ý để hoàn thành giai điệu bài hát “Có phải em mùa thu Hà Nội”.

Thế là ca khúc “Có phải em mùa thu Hà Nội” ra đời, nhưng vào thời ấy, nhiều người cho là “lãng mạn quá” và từng gây khó chịu cho chế độ Sài Gòn cũ. Thái Thanh là ca sĩ đầu tiên thể hiện bài hát này. Nhưng thời kỳ đầu, bài hát cũng chỉ được truyền tụng trong bạn bè với nhau. Mãi đến thập niên 90 của thế kỷ trước, khi chương trình “Làn sóng xanh” xuất hiện, thì người yêu nhạc mới được nghe “Có phải em mùa thu Hà Nội” qua giọng hát ngọt ngào của Hồng Nhung, rồi  Lam Trường, Thu Phương... Sau đó bài hát được Hội Nhạc sĩ Việt Nam trao giải A cho ca khúc viết về Hà Nội hay nhất, năm 1997.

Theo An ninh Thủ đô