Nhân rộng việc sử dụng đèn led tại các đô thị

Chủ trương thay thế đèn chiếu sáng công cộng bằng đèn led được Thủ tướng Chính phủ xác định là một trong những nhiệm vụ chủ yếu trong chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019-2030. Tại Quảng Ninh, việc sử dụng đèn led chiếu sáng hiện đã được triển khai ở TP Hạ Long và TP Uông Bí, bước đầu phát huy hiệu quả tốt.

Hệ thống chiếu sáng công cộng tại tuyến phố Trần Hưng Đạo (TP Hạ Long) đã được đầu tư đèn led tiết kiệm điện, tăng khả năng chiếu sáng.

Nhận thấy những lợi ích từ đèn led trong chiếu sáng đô thị, năm 2017, TP Hạ Long đã tiến hành đầu tư 47 tỷ đồng để lắp đặt gần 2.000 bộ đèn led, 193 tủ điều khiển đèn chiếu sáng công cộng và 50 cụm chiếu sáng trang trí tại 18 tuyến đường chính của thành phố. Đến năm 2019, TP Hạ Long tiếp tục đầu tư thêm 67 tỷ đồng để lắp đặt mới hơn 3.400 bộ đèn led trên dịa bàn 20 phường của thành phố.

Còn tại TP Uông Bí, từ tháng 2/2019 đến nay, 147 tuyến đường, phố, ngõ dân sinh của thành phố cũng đã được lắp đặt hệ thống đèn led, cài đặt 5 chế độ có khả năng tự động tiết giảm công suất. Các đèn led có công suất 40W, 60W, 78W, 89W, 113W, 132W, 146W để thay thế cho các bóng đèn cũ được thu hồi. Tổng số bóng được lắp mới là 3.776.

Để có đánh giá chính xác về hiệu quả của việc thí điểm sử dụng đèn led trong chiếu sáng đô thị, tháng 12/2019, Sở Công Thương đã tổ chức làm việc với các sở, ngành liên quan nhằm xem xét, đánh giá cụ thể về nhiều mặt. Trong đó tập trung vào hiệu quả môi trường, mỹ quan đô thị, an toàn giao thông, tiết kiệm điện năng, chi phí vận hành duy tu.

Nhân viên Trung tâm vận hành, điều khiển hệ thống chiếu sáng công cộng của TP Hạ Long  giám sát quá trình hoạt động của hệ thống đèn led trên địa bàn thành phố. Ảnh: Thu Chung

Qua rà soát, đánh giá thực tế cho thấy, các tính năng của đèn led đều vượt trội so với đèn sodium (ánh sáng vàng) thông thường. Cụ thể, trước khi tiến hành thay thế, đèn chiếu sáng của TP Hạ Long và TP Uông Bí chủ yếu sử dụng loại sodium với tuổi thọ trung bình còn khoảng 5.000 giờ và chất lượng chiếu sáng đã bị giảm khi hệ thống không đáp ứng được yêu cầu kỹ thuật theo tiêu chuẩn hiện hành. Nguyên nhân chủ yếu là do chóa đèn sodium có cấp bảo vệ thấp, qua một thời gian sử dụng, phản quang bị oxy hóa dẫn đến hệ số phản xạ giảm, mức độ sáng không đảm bảo, nhất là những khu vực gần biển và nóng ẩm.

Mặt khác, dù hệ thống tủ điện chiếu sáng cũ có chế độ đóng, mở tự động 3 chế độ theo thời gian, tuy nhiên việc phát hiện sự cố các bóng đèn, hệ thống điện và ghi chỉ số công tơ vẫn phụ thuộc vào cán bộ theo dõi, dẫn đến số lượng người quản lý vận hành hệ thống chiếu sáng lớn, ngày càng tăng do mở rộng phạm vi chiếu sáng.

Đơn cử như ở TP Hạ Long, trước khi sử dụng hệ thống đèn led, Ban Quản lý các dịch vụ công ích của thành phố luôn phải bố trí 30 nhân viên kỹ thuật để vận hành, xử lý, nhưng hiện chỉ cần 5 nhân viên để thực hiện các phần việc này.

Bên cạnh đó, do phải sử dụng nhiều năng lượng, nên hệ thống bóng đèn cũ đã làm tăng lượng phát thải khí thải nhà kính lớn gấp nhiều lần so với bóng đèn led. Trong khi đó, các bộ đèn led mới có tuổi thọ cao gấp 5-10 lần bóng đèn cũ, tiêu thụ ít năng lượng, giúp giảm tải trên hệ thống đường dây, dẫn đến sản lượng điện năng tiết kiệm lớn và chi phí duy tu, bảo dưỡng thấp.

Tại TP Uông Bí cho thấy tỷ lệ điện năng tiết kiệm đạt trên 50% so với hệ thống chiếu sáng chưa thay thế. Còn ở TP Hạ Long, dựa trên thông số kỹ thuật của nhà sản xuất và chế độ vận hành của hệ thống chiếu sáng trước và sau khi thay thế, cho kết quả chênh lệch rất lớn. Hiện sản lượng điện tiết kiệm giữa 2 loại đèn trong một tháng là gần 175.000kWh, tương ứng với số tiền 345 triệu đồng, kéo theo tiết kiệm điện năng giữa 2 loại đèn trong một năm là 2,1 triệu kWh điện, tương ứng với số tiền gần 4,2 tỷ đồng.

Đối với chi phí vận hành, duy tu, sửa chữa, theo tính toán của TP Uông Bí, địa phương này đã giảm khoảng 2 tỷ đồng/năm còn TP Hạ Long đã giảm từ 6,8 tỷ đồng/năm xuống chỉ còn 1,25 tỷ đồng trong năm 2019 vừa qua. Ngoài ra, với hiệu suất chiếu sáng cao, ánh sáng đèn led đã góp phần đảm bảo cho người dân tham gia giao thông an toàn. Chưa kể, mẫu mã, hình dáng hiện đại, kết hợp với hệ thống đèn trang trí ở các tuyến đường đã góp phần tô điểm cho bộ mặt đô thị hiện đại hơn, tạo thêm sức hấp dẫn và diện mạo mới cho các tuyến đường.

Theo ông Đào Duy Linh, Phó trưởng phòng Quản lý năng lượng (Sở Công Thương), kết quả đánh giá dự án thí điểm thay thế hệ thống chiếu sáng công cộng bằng hệ thống đèn led cho thấy tính phù hợp và hiệu quả tích cực để nhân rộng dự án tại các địa phương khác. Đặc biệt là hiệu quả về môi trường và kinh tế. Tuy nhiên, các địa phương cần phải xem xét điều kiện thực tế để xây dựng kế hoạch, lộ trình thay thế phù hợp; nghiên cứu lồng ghép việc thay thế đèn led vào các dự án cải tạo, chỉnh trang tuyến đường để đảm bảo đồng bộ với quy hoạch. Bên cạnh đó, Sở TN&MT cần xây dựng quy trình lưu trữ, tiêu hủy các vật tư thu hồi, đặc biệt đèn sodium là vật tư có một số chất gây hại cho môi trường, trong đó có lượng thủy ngân khá lớn.

Hoàng Nga

[links()]