Nhập khẩu dừa chế biến tăng 11,3 lần

Từ đầu năm đến nay, giá dừa nguyên liệu trong nước tăng cao khiến các doanh nghiệp chế biến phải tăng nhập khẩu, trong đó, nguồn cung chủ yếu từ Indonesia.

Nhập khẩu dừa chế biến tăng cao

Dù là vùng sản xuất lớn, Việt Nam vẫn tăng mạnh nhập khẩu dừa chế biến, dẫn đầu về tốc độ tăng trưởng trong nhóm quả 4 tháng đầu năm 2025. Cụ thể, theo báo cáo của Hiệp hội Rau quả Việt Nam, 4 tháng đầu năm, Việt Nam đã chi 7,2 triệu USD để nhập khẩu dừa chế biến, tăng 11,3 lần so với cùng kỳ năm ngoái.

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Cao Bá Đăng Khoa - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dừa Việt Nam - cho hay, trong thời gian qua, ngành dừa nguyên liệu của Việt Nam bị ‘chảy máu’ sang thị trường Campuchia, Thái Lan và Trung Quốc.

Nguyên nhân do, trong khoảng thời gian từ tháng 2 đến tháng 4/2025, xuất khẩu dừa nguyên liệu sang Thái Lan tăng mạnh. Thái Lan đang chuyển đổi giống cây trồng từ dừa nguyên liệu sang dừa uống nước. Do đó, họ tăng cường nhập khẩu dừa nguyên liệu của Việt Nam qua đường Campuchia. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp Trung Quốc cũng tăng cường chế biến thô, sơ chế, cấp đông, do đó, họ cũng đẩy mạnh nhập khẩu dừa nguyên liệu.

Các nhà máy dừa trong nước chế biến sâu phải sản xuất cầm chừng. Mất cân bằng nguyên liệu buộc các doanh nghiệp chế biến trong nước phải đẩy mạnh nhập khẩu của Indonesia.

Tuy nhiên, việc nhập khẩu này cũng chỉ diễn ra tạm thời do Indonesia đang trong lộ trình áp dụng thuế xuất khẩu dừa 80% để bảo vệ nguyên liệu trong nước và kêu gọi đầu tư vào công nghiệp chế biến tại đây.

Cũng theo ông Cao Bá Đăng Khoa, so với cùng kỳ năm ngoái, giá dừa nguyên liệu tăng 500 - 600%. Còn với dừa tươi, do hiệu ứng truyền thông xuất khẩu sang các thị trường Trung Quốc, Hoa Kỳ nên giá dừa tươi trong nước cũng tăng từ 200-250% so với cùng kỳ năm ngoái.

Ngành dừa chế biến của Việt Nam tự tin cạnh tranh với dừa Thái Lan

Cả nước hiện có hơn 850 doanh nghiệp sản xuất, chế biến với hơn 100 sản phẩm và hơn 200 loại thực phẩm có sử dụng nguyên liệu từ cây dừa. Đặc biệt trong số này, nhiều doanh nghiệp đã thực hiện chế biến sâu, đưa Việt Nam trở thành quốc gia xuất khẩu các sản phẩm từ dừa lớn thứ 4 trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Dừa khô đang chiếm tỷ trọng lớn trong tổng kim ngạch xuất khẩu (khoảng 74%). Trong những năm qua, ngành dừa chế biến của Việt Nam cũng đã bước sang trang mới khi ngành công nghiệp chế biến được nâng tầm.

Là một trong những doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu dừa, ông Trần Văn Đức - Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Beinco - cho hay, hiện các sản phẩm dừa chế biến của doanh nghiệp đã xuất khẩu đến hơn 43 thị trường. Đặc biệt, thương hiệu độc quyền “Delta Coco” của Beinco đã có mặt ở châu Mỹ, châu Âu, Trung Đông… đồng thời đang giao dịch trên sàn thương mại điện tử cả trong nước và nước ngoài.

Cũng theo ông Trần Văn Đức, nếu trước đây, Thái Lan là nhà cung cấp chính các sản phẩm chế biến từ dừa cho thị trường EU và Hoa Kỳ. Tuy nhiên, hiện nay, nhiều nhà nhập khẩu ở những thị trường khó tính đang chuyển hướng sang Việt Nam bởi dừa Việt Nam ngon, công nghiệp chế biến đã hiện đại ngang tầm thế giới.

Về việc này, ông Cao Bá Đăng Khoa cho hay, hiện, dừa nguyên liệu được các nhà máy đưa vào chế biến hơn 100 sản phẩm, trong đó, xuất khẩu hơn 60 sản phẩm. Chúng ta đã xây dựng được thương hiệu của ngành dừa Việt Nam trên thị trường thế giới.

“Ngành dừa chế biến Việt Nam có thể cạnh tranh sòng phẳng với ngành dừa chế biến của Thái Lan”, ông Cao Bá Đăng Khoa chia sẻ và cho hay, thị trường chính của dừa chế biến Thái Lan chủ yếu chính là Trung Quốc và Trung Đông, trong khi đó, thị trường chính của dừa chế biến Việt Nam là Mỹ, EU.

Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu dừa và sản phẩm từ dừa của Việt Nam đạt gần 1,1 tỷ USD, trong đó dừa tươi đóng góp 390 triệu USD. Dù ghi nhận nhiều tín hiệu tích cực, tuy nhiên, theo ông Cao Bá Đăng Khoa, do giá nguyên liệu tăng quá cao, do đó, mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu đặt ra cho ngành dừa năm 2025 dự báo sẽ không đạt được.

“Năm 2025, chúng tôi đặt mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu khoảng 20%, nhưng do vừa rồi các nhà máy bị thiếu nguyên liệu, một số nhà máy ngưng hoạt động hoặc hoạt động cầm chừng, dự báo kim ngạch xuất khẩu tăng trưởng khoảng 15%”, ông Cao Bá Đăng Khoa chia sẻ.

Việt Nam có khoảng 200.000 ha trồng dừa, sản lượng ước đạt 2 triệu tấn mỗi năm. Một phần ba diện tích đạt chuẩn hữu cơ theo yêu cầu của Mỹ và EU. Đồng bằng sông Cửu Long là vùng trồng dừa lớn nhất nước, chiếm 88% diện tích. Ngành dừa trong nước có tiềm năng lớn, không chỉ cung ứng nguyên liệu mà còn có thể tham gia thị trường tín chỉ carbon.

Các sản phẩm chế biến từ dừa đều mang lại giá trị cao gấp nhiều lần xuất khẩu thô. Như cơm dừa nạo sấy có giá trị xuất khẩu cao gấp 5 lần dừa trái. Trong khi đó, bột sữa dừa giá trị cao gấp 4 lần, sữa dừa và kem dừa có giá cao gấp 2 lần cơm dừa nạo sấy. Dầu dừa tinh khiết cũng có giá trị cao gấp 10 lần dầu dừa thô...

Tuy nhiên, những năm gần đây, nguyên liệu dừa khô được xuất khẩu với thuế suất 0% nên nhiều doanh nghiệp đặt cơ sở chế biến sơ rồi đưa sang Trung Quốc chế biến sâu. Ngành chế biến dừa Việt Nam đang đứng trước nguy cơ thiếu nguyên liệu nghiêm trọng.

Theo Quyết định 431/2024/QĐ-BNN-TT của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường), mục tiêu đến năm 2030, diện tích dừa được giữ ổn định 200.000 ha. Con số này đến nay đã đạt được.

Tuy nhiên, việc phát triển bền vững ngành dừa, các chuyên gia cho rằng, ngoài đề án phát triển cây dừa đến năm 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, các tỉnh cần có đề án phát triển riêng cho ngành dừa mỗi địa phương. Đặc biệt, đề án này phải đặt trong tổng thể bài toán cung - cầu, bảo đảm cân đối giữa năng lực sản xuất nguyên liệu dừa trái và năng lực chế biến, tiêu thụ của thị trường. Về lâu dài, chế biến sâu vẫn là hướng đi giúp ngành dừa phát triển bền vững.