Những "người thầy đặc biệt"

Với khả năng truyền dạy, nghệ nhân dân gian là những “người thầy đặc biệt” trong lĩnh vực văn hóa phi vật thể. Họ đang sống trong dân, trong các làng xã, khe bản, thôn xóm, lưư giữ những vốn quý dân gian và đang dần mất đi theo quy luật của vòng đời. Vì thế công tác phát hiện, chăm sóc, khai thác và bảo tồn nghệ nhân dân gian là hết sức quan trọng.
 

Nghệ nhân ưu tú Lê Đức Chắn (bên trái) ở phường Phong Hải, TX Quảng Yên, truyền dạy nghề truyền thống đóng tàu vỏ gỗ cho học viên.

Ông Nguyễn Quang Vinh, Chủ tịch Hội Văn nghệ dân gian Quảng Ninh, cho biết: Toàn tỉnh hiện có 51 người được phong tặng danh hiệu Nghệ nhân dân gian Việt Nam, trong đó có 21 người là Nghệ nhân ưu tú. Hiện còn nhiều người đang nắm giữ, bảo tồn và truyền dạy các di sản văn hóa phi vật thể trong dân, cần tiếp tục được phát hiện, đề nghị các cấp xem xét, công nhận các danh hiệu nghệ nhân.

Trong đợt xét tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú, Nghệ nhân nhân dân lần thứ 2 năm 2018, UBND tỉnh đã thống nhất đề nghị 13 người, trong đó có 11 người được đề nghị công nhận là Nghệ nhân ưu tú, 2 người được đề nghị công nhận là Nghệ nhân nhân dân. Tới đây, Sở Văn hóa - Thể thao sẽ hoàn thiện đầy đủ hồ sơ theo đúng quy định, đăng tải trên các phương tiện thông tin đại chúng để lấy ý kiến của nhân dân. Sau đó, Hội đồng cấp tỉnh sẽ báo cáo Hội đồng cấp Bộ trình Hội đồng cấp Nhà nước.

Hiện nay, nghệ nhân ở Quảng Ninh nắm giữ nhiều loại hình văn hóa phi vật thể phong phú, như: Hát đúm, hát giao duyên, hát dân ca Dao, may thêu quần áo dân tộc Dao, lễ cấp sắc của dân tộc Dao, vẽ tranh thờ dân gian dân tộc Dao, hát then cổ của dân tộc Tày, hát soóng cọ của người Sán Chỉ, hát soọng cô của người Sán Dìu, hát nhà tơ - hát múa cửa đình của người Việt ở các địa phương ven biển, nghề truyền thống gốm sứ ở Đông Triều, nghề truyền thống đan thuyền nan và đóng thuyền vỏ gỗ ở Quảng Yên, hát chèo ở Đông Triều và Quảng Yên, hát chèo đường của ngư dân trên Vịnh Hạ Long, hát đối trên sông ở Móng Cái, điêu khắc than đá ở Cẩm Phả và Hạ Long, v.v. Chính nhờ các nghệ nhân lưu giữ và truyền dạy những vốn quý đó mà Quảng Ninh trở thành một vùng văn hoá dân gian đa dạng, phong phú.

Các nghệ nhân của Quảng Ninh được Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam phong tặng năm 2017.

Di sản văn hoá phi vật thể gắn liền với nghệ nhân, vì vậy trong thời gian qua, Hội Văn nghệ dân gian Quảng Ninh đã xác định phương châm của mình là bảo tồn, tri ân và tôn vinh những nghệ nhân cao tuổi, lớp người đã có công lưu giữ truyền dạy kho tàng văn hoá dân gian. Sau khi các cá nhân được xét tặng các danh hiệu nghệ nhân, Hội Văn nghệ dân gian Quảng Ninh đã trình UBND tỉnh, Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam tôn vinh, biểu dương, tặng kỷ niệm chương, bằng khen, giấy khen và tiền thưởng, tiền trợ cấp một lần để các nghệ nhân yên tâm hoạt động, đóng góp nhiều hơn nữa cho công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể. Riêng Hội Văn nghệ dân gian Quảng Ninh đã thường xuyên phối hợp với Tỉnh Đoàn tổ chức thăm hỏi, động viên, tặng quà nghệ nhân dân gian vào các dịp lễ, tết. Các địa phương trong tỉnh cũng dành nhiều sự quan tâm đến các nghệ nhân dân gian.

Ông Nguyễn Quang Vinh cho biết thêm: Chúng tôi vừa hoàn thiện hồ sơ và trình Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam đề nghị phong tặng danh hiệu Nghệ nhân dân gian Việt Nam cho 14 người đã có công lưu giữ, bảo tồn và truyền dạy di sản văn hóa phi vật thể của các dân tộc trên địa bàn tỉnh. “Hội Văn nghệ dân gian Quảng Ninh còn có sự gắn kết với hàng trăm nghệ nhân để họ tin tưởng truyền dạy, cung cấp nhiều loại hình di sản phong phú đã được ghi chép thành văn bản, ghi hình, ghi âm có thể làm tư liệu nghiên cứu rất tốt. Nếu không quan tâm, chăm sóc và khai thác, khi các nghệ nhân mất đi sẽ làm lãng phí vốn di sản nhân văn quý báu của dân tộc”- Ông Nguyễn Quang Vinh nói.

Phạm Học

[links()]