Những quốc gia đã ngừng cấp vũ khí cho Israel

Israel khẳng định các động thái của nước này tại Gaza nhằm mục đích chính là tiêu diệt lực lượng Hamas. Tuy nhiên, khi số người dân thường thương vong tiếp tục gia tăng ở Gaza, trên toàn cầu ngày càng xuất hiện nhiều lời kêu gọi ngừng bán vũ khí cho Israel.

Ngày 13/2, Thượng viện Mỹ do đảng Dân chủ kiểm soát đã thông qua dự luật về gói viện trợ trong đó có 14 tỷ USD dành cho Israel trong cuộc chiến chống lực lượng Hamas. Ngay cả trước khi xung đột Israel-Hamas bùng phát vào tháng 10 năm ngoái, Mỹ đã hỗ trợ Israel về thiết bị quân sự, đóng góp 3 tỷ USD viện trợ quân sự hàng năm.

Nhiều quốc gia khác cũng hỗ trợ quân sự cho Israel thông qua việc bán vũ khí. Theo cơ sở dữ liệu của Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm, 68% vũ khí Israel nhập khẩu từ năm 2013 đến năm 2022 bắt nguồn từ Mỹ, 28% từ Đức.

Theo cơ quan y tế Gaza, hiện có hơn 28.000 người Palestine sống tại dải đất này đã tử vong và hàng nghìn trường hợp khác vẫn mắc kẹt dưới đống đổ nát sau 4 tháng xung đột bùng phát. Số người chết ngày càng tăng đang khiến dư luận quốc tế lên án, phản đối hỗ trợ quân sự cho Israel. Ví dụ như tại Canada, hàng chục nhóm xã hội dân sự gần đây đã kêu gọi Thủ tướng Justin Trudeau chấm dứt xuất khẩu vũ khí sang Israel. Ở Pháp, một cuộc biểu tình ủng hộ Palestine vào ngày 7/2 đã kêu gọi các doanh nghiệp nước này, trong đó có Dassault Aviation, ngừng bán vũ khí cho Israel.

Một số quốc gia đã có động thái trước áp lực này.

Bộ trưởng Ngoại giao Antonio Tajani ngày 20/1 thông báo Italy đã đình chỉ tất cả các chuyến vận chuyển quân khí tới Israel kể từ ngày 7/10/2023. Điều này nhằm đáp lại lời kêu gọi của lãnh đạo Đảng Dân chủ Elly Schlein yêu cầu chính phủ dừng cung cấp vũ khí cho Israel

Ngoại trưởng Tây Ban Nha vào tháng 1 cho biết nước này đã không bán bất kỳ loại vũ khí nào cho Israel kể từ khi xung đột bùng phát và hiện đang có lệnh cấm bán vũ khí. Tuy nhiên, nhật báo El Diario (Tây Ban Nha) ngày 12/1 đưa ra một báo cáo cho thấy nước này đã xuất khẩu đạn dược trị giá khoảng 1,1 triệu USD sang Israel vào tháng 11/2023. Bộ trưởng Thương mại Tây Ban Nha biện minh rằng số đạn dược này là để thử nghiệm hoặc trình diễn và tương ứng với các giấy phép được cấp trước ngày 7/10/2023”.

Gần đây nhất, Tòa phúc thẩm ở The Hague (Hà Lan) ngày 12/2 ra phán quyết cho chính phủ một tuần để ngừng xuất khẩu các bộ phận của chiến đấu cơ F-35 đến Israel. Tòa phúc thẩm ở The Hague trích dẫn “nguy cơ rõ ràng rằng tiêm kích F-35 của Israel có thể bị sử dụng để thực hiện các hành vi vi phạm nghiêm trọng luật nhân đạo quốc tế”.

Phán quyết này là kết quả của một vụ kiện do các tổ chức nhân đạo Hà Lan như Oxfam Novib, Quỹ Phong trào Hòa bình Hà Lan PAX và Diễn đàn Nhân quyền, đệ trình chống lại chính phủ. Tòa phúc thẩm Hà Lan đánh giá: “Israel không tính toán đầy đủ về hậu quả từ các cuộc tấn công của nước này đối với người dân thường. Điều này có nghĩa là việc xuất khẩu các bộ phận của F-35 từ Hà Lan sang Israel phải dừng lại”.

Tại Bỉ, một chính quyền địa phương xác nhận họ đã đình chỉ hai giấy phép xuất khẩu thuốc súng sang Israel vào ngày 6/2.

Công ty Nhật Bản Itochu Corporation ngày 5/2 thông báo sẽ chấm dứt hợp tác với nhà sản xuất vũ khí Elbit Systems của Israel vào cuối tháng 2. Giám đốc tài chính của Itochu Tsuyoshi Hachimura phát biểu trong một cuộc họp báo rằng việc đình chỉ biên bản ghi nhớ (MOU) với Elbit Systems dựa trên yêu cầu từ Bộ Quốc phòng Nhật Bản và không liên quan đến cuộc xung đột hiện tại. Tuy nhiên, ông bổ sung: “Dựa trên phán quyết của Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) và chính phủ Nhật Bản ủng hộ vai trò của tòa án này, chúng tôi đã đình chỉ các hoạt động mới liên quan đến MOU và có kế hoạch kết thúc MOU vào ngày cuối cùng của tháng Hai”.

Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) vào ngày 26/1 đã ra lệnh cho Israel ngăn chặn hành vi diệt chủng chống lại người Palestine và hành động nhiều hơn nữa để giúp đỡ người dân thường. Điều này đã thúc đẩy các tổ chức nhân đạo trên khắp thế giới gây áp lực buộc chính phủ phải ngừng bán vũ khí và viện trợ quân sự cho Israel.

Ông Raed Jarra tại tổ chức nghiên cứu Dân chủ cho Thế giới Arab hiện nay (DAWN) có trụ sở ở Mỹ nhận định: “Phán quyết này đã vượt ra ngoài phạm vi của Israel”. Phán quyết tạm thời nêu bật nghĩa vụ pháp lý và chính trị của các quốc gia trong việc ngăn chặn nạn diệt chủng. Những người ủng hộ nói rằng việc bán vũ khí và viện trợ quân sự có thể bị coi là đồng lõa với tội diệt chủng và vi phạm luật pháp quốc tế.