Nỗ lực cải cách để tăng cường thu hút dòng vốn FDI

Thu hút FDI của cả nước vẫn duy trì mức tăng trưởng ấn tượng; đặc biệt là sự tăng tốc trong việc giải ngân vốn FDI, trở thành điểm sáng nổi bật trong bức tranh kinh tế quý 1/2025.

Trong bối cảnh tình hình kinh tế, chính trị thế giới biến động khó lường, nhưng với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự chỉ đạo, điều hành kịp thời, quyết liệt, sát sao của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và nỗ lực của các cấp, các ngành, các địa phương, cộng đồng doanh nghiệp và nhân dân cả nước, kinh tế quý 1/2025 đạt mức tăng trưởng 6,93%.

Một trong những điểm sáng nổi bật trong bức tranh kinh tế quý 1/2025 là việc thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Theo đó, thu hút FDI của cả nước vẫn duy trì mức tăng trưởng ấn tượng; đặc biệt là sự tăng tốc trong việc giải ngân vốn FDI.

Điểm sáng của bức tranh kinh tế

Theo Cục Thống kê, Bộ Tài chính, tính đến ngày 31/3, tổng vốn FDI đăng ký vào Việt Nam đạt 10,98 tỷ USD, tăng 34,7% so với cùng kỳ năm trước.

Cụ thể, trong 3 tháng đầu năm, có 401 lượt dự án đăng ký điều chỉnh vốn đầu tư (tăng 44,8% so với cùng kỳ), với tổng vốn đầu tư tăng thêm đạt gần 5,16 tỷ USD (gấp gần 5,1 lần cùng kỳ).

Cùng với đó, có 810 giao dịch góp vốn, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài (tăng 11,6% so với cùng kỳ), với tổng giá trị vốn góp đạt gần 1,49 tỷ USD (tăng 83,7% so với cùng kỳ).

Đặc biệt, vốn FDI giải ngân đạt 4,96 tỷ USD, tăng 7,2%; chủ yếu tập trung công nghiệp chế biến chế tạo (chiếm gần 62% tổng vốn đăng ký và tăng 26% so với cùng kỳ). Đây là số vốn FDI thực hiện cao nhất của 3 tháng đầu năm trong 5 năm qua, phản ánh năng lực hấp thu và giải ngân vốn FDI của nền kinh tế.

“Với số lượng dự án đầu tư mới, số lượt dự án điều chỉnh vốn, các giao dịch góp vốn, mua cổ phần đều tăng lên, khẳng định Việt Nam tiếp tục là thị trường đầu tư được các nhà đầu tư nước ngoài đặt niềm tin và đưa ra các quyết định đầu tư mới cũng như mở rộng các dự án đầu tư hiện hữu...,” bà Phí Thị Hương Nga, Trưởng ban Thống kê công nghiệp và xây dựng, Cục Thống kê cho biết.

Tuy nhiên, trong 3 tháng đầu năm, vốn đăng ký mới chỉ đạt hơn 4,33 tỷ USD, giảm 31,5% so với cùng kỳ năm trước.

Theo Cục Đầu tư nước ngoài, tình hình đã được cải thiện, khi mà trong tháng 3/2025 đã ghi nhận lượng vốn đầu tư mới tăng mạnh so với các tháng trước (tăng 66,5% so với tháng 1 và gấp gần 2,4 lần tháng 2). Số dự án đầu tư mới cũng tăng lên (tăng 42,7% so với tháng 1 và gấp gần 18,4% so với tháng 2).

Nguyên nhân là do thiếu vắng các dự án quy mô lớn, tổng vốn đầu tư mới trong 3 tháng năm 2025 vẫn giảm 31,5% so với cùng kỳ.

Điểm tích cực là mức giảm vốn đầu tư mới đã được cải thiện. Mức giảm trong 3 tháng năm 2025 ít hơn so với mức 48,4% trong 2 tháng và 43,6% trong tháng 1/2025.

Tuy nhiên, với mức tăng mạnh của vốn đầu tư điều chỉnh (tăng 407%) và góp vốn, mua cổ phần (tăng 83,7%) đã bù đắp mức giảm của vốn đầu tư mới do quy mô bình quân của các dự án mới nhỏ hơn cùng kỳ, đưa tổng vốn đầu tư của cả nước trong 3 tháng đầu năm tăng 34,7%.

Theo đánh giá của nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê Nguyễn Bích Lâm, điểm đáng chú ý về vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam trong quý 1/2025 là số dự án mới đăng ký rất cao, với 850 dự án được cấp phép, tăng 11,5%. Tuy nhiên, số vốn đăng ký đạt 4,33 tỷ USD, giảm 31,5%.

“Vốn đăng ký bình quân một dự án FDI chỉ với 5 triệu USD cho thấy có nhiều dự án FDI có quy mô nhỏ, Chính phủ và các địa phương cần rà soát, sàng lọc kỹ các dự án FDI để loại trừ các nhà đầu tư đến Việt Nam để núp bóng, trốn tránh cuộc chiến thương mại,” chuyên gia Nguyễn Bích Lâm nhấn mạnh.

Nhận định về chính sách thuế mới của Mỹ đối với Việt Nam, bà Phí Thị Hương Nga cho biết các ngành bị ảnh hưởng nhất là điện tử, gỗ và sản phẩm gỗ, dệt may, da giày... Đây cũng là ngành có nhiều doanh nghiệp FDI nhất.

Với nhóm hàng máy vi tính điện tử và linh kiện, máy móc thiết bị dụng cụ và phụ tùng, điện thoại các loại và linh kiện, khối doanh nghiệp FDI chiếm khoảng 93% tổng kim ngạch xuất khẩu, việc áp thuế đối ứng có thể khiến các doanh nghiệp FDI dịch chuyển một phần hoạt động sản xuất hoặc hàng hóa hoàn thiện sang các quốc gia khác, từ đó sẽ ảnh hưởng tới xuất khẩu của Việt Nam.

Còn theo Chủ tịch EuroCham Bruno Jaspaert, các doanh nghiệp châu Âu từ lâu đã đánh giá cao sự linh hoạt của Việt Nam trong quan hệ quốc tế, điều này được củng cố qua cách tiếp cận tinh tế nhưng quyết đoán của Chính phủ trước những thách thức toàn cầu.

"Trước những biến động mới của cơn bão thuế quan, EuroCham cam kết đảm bảo rằng, tiếng nói của cộng đồng doanh nghiệp châu Âu không chỉ được lắng nghe mà còn được hỗ trợ để Việt Nam vượt qua những chướng ngại này...," Chủ tịch EuroCham khẳng định.

Tháo gỡ vướng mắc

Để thu hút FDI trong bối cảnh mới, với lợi thế sẵn có, bà Phí Thị Hương Nga cho rằng Việt Nam cần tiếp tục nỗ lực cải cách thủ tục hành chính, hải quan, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đẩy nhanh phát triển cơ sở hạ tầng đồng bộ, tăng cường ưu đãi thu hút FDI vào các lĩnh vực công nghệ cao, bền vững...

Để giảm thiểu tác động tiêu cực với chính sách thuế đối ứng, Việt Nam cần tăng cường đối thoại song phương với Mỹ để làm rõ các yếu tố lợi ích thương mại song phương giữa hai quốc gia, khẳng định Việt Nam là đối tác thương mại công bằng và đáng tin cậy; đồng thời, tiếp tục chủ động, tích cực và dùng nhiều kênh, nhiều biện pháp khác nhau nhằm cân bằng cán cân thương mại giữa hai nước...

Với định hướng thu hút đầu tư mới, nhiều nhà đầu tư đánh giá Việt Nam vẫn là điểm đến đầu tư đầy hấp dẫn. Ông Jeong Jihoon, Phó chủ tịch Hiệp hội Thương mại Hàn Quốc tại Việt Nam (KOCHAM) nhận định trong bối cảnh dòng vốn đầu tư vào nhiều quốc gia trên thế giới đang chững lại, Việt Nam vẫn duy trì mức thu hút FDI ấn tượng.

Nhờ lợi thế địa lý thuận lợi, Việt Nam có hệ thống logistics và giao thông phát triển, đồng thời duy trì sự ổn định về mặt ngoại giao, giúp giảm bớt rào cản trong hoạt động xuất nhập khẩu.

“Hiện tại, nhiều doanh nghiệp Hàn Quốc coi Việt Nam là một trong những ưu tiên hàng đầu khi xem xét mở rộng đầu tư ra nước ngoài,” ông Jeong Jihoon cho hay.

Để tăng cường sức hấp dẫn của Việt Nam đối với các nhà đầu tư nước ngoài, theo EuroCham, các doanh nghiệp tham gia khảo sát cho rằng, phát triển cơ sở hạ tầng được coi là ưu tiên hàng đầu.

Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc tinh giản thủ tục hành chính nhằm giảm thiểu những rào cản quan liêu; nới lỏng quy trình cấp thị thực và giấy phép lao động cho chuyên gia nước ngoài; cũng như tăng cường tính minh bạch trong luật pháp và thực thi pháp luật...

Cùng với đó, Việt Nam cần hoàn thiện hệ thống thủ tục hành chính thông qua số hóa và nâng cấp hệ thống quản lý, nhằm tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng thì quá trình tiếp cận thị trường của các doanh nghiệp FDI sẽ diễn ra nhanh chóng, thuận lợi hơn. Từ đó thúc đẩy dòng vốn đầu tư mạnh mẽ hơn vào Việt Nam.

Nhằm cải thiện môi trường kinh doanh, ông Đỗ Văn Sử cho biết, Chính phủ vừa đã ban hành Nghị quyết 66/NQ-CP về Chương trình cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh năm 2025 và 2026; trong đó, sẽ xóa bỏ nhiều điều kiện kinh doanh chồng chéo.

“Các chính sách khi ban hành ra, để tạo sự thống nhất, Bộ Tài chính đều tổ chức tập huấn cho địa phương và doanh nghiệp để triển khai. Nhiều địa phương có cách hiểu khác nhau, Bộ sẽ có văn bản hướng dẫn cụ thể bằng văn bản,” ông Sử cho hay.

Mới đây, tại Hội nghị "Quỹ đầu tư và đầu tư nước ngoài trong kỷ nguyên phát triển mới của Việt Nam," Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng khẳng định, Bộ này sẽ tiếp tục cùng với các bộ, ngành, địa phương tháo gỡ vướng mắc trong quá trình thu hút vốn FDI bằng việc cải thiện môi trường kinh doanh, cắt giảm chi phí và thủ tục hành chính.

Đồng thời, đẩy mạnh hợp tác công tư với các tập đoàn, quỹ đầu tư có nguồn vốn bền vững, hoạt động hiệu quả, có kinh nghiệm quản lý và mô hình kinh doanh tốt tham gia đầu tư vào dự án hạ tầng chiến lược, trí tuệ nhân tạo, bán dẫn, phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, năng lượng tái tạo.

Bên cạnh đó, Bộ Tài chính sẽ duy trì đối thoại chính sách để kịp thời phát hiện các khó khăn, vướng mắc và chủ động đề xuất giải pháp xử lý, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư tham gia đầu tư tại Việt Nam.

Về phía địa phương, ông Nguyễn Trung Kiên, Trưởng ban quản lý các khu công nghiệp tỉnh Hải Dương cho biết Ban quản lý sẽ chú trọng công tác xúc tiến đầu tư nước ngoài; trong đó, tập trung thu hút các dự án công nghệ cao, các dự án công nghiệp hỗ trợ.

Tại nhiều cuộc gặp mặt các doanh nghiệp FDI gần đây, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cam kết tạo thuận lợi cho các nhà đầu tư nước ngoài; đồng thời, khẳng định “không nói không, không nói khó, không nói có mà không làm” khi giải quyết các vướng mắc của nhà đầu tư./.