Tiên Yên: Nơi kết nối sắc màu các dân tộc vùng Đông Bắc

Với bề dày lịch sử, cùng những tiềm năng, lợi thế khác biệt và được thiên nhiên ưu đãi, huyện Tiên Yên đã dành nhiều nguồn lực, chú trọng đến công tác bảo tồn, phát huy các giá trị di sản văn hóa truyền thống.

Ngày 9/5/2022, BCH Đảng bộ huyện Tiên Yên ban hành Nghị quyết số 06-NQ/HU về việc bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa huyện Tiên Yên giai đoạn 2022-2025. Nghị quyết ra đời tiếp tục khẳng định quan điểm nhất quán của Tiên Yên về việc bảo tồn, phát huy các giá trị di sản văn hóa là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, là sức mạnh nội sinh cho sự phát triển bền vững của địa phương.

Bề dày văn hóa đa dạng

Tiên Yên là vùng đất có rất nhiều giá trị văn hóa đặc sắc, mang đậm nét đặc trưng của vùng miền. Diện tích toàn huyện là 647,7km², gồm 10 xã và 1 thị trấn. Hệ thống rừng ngập mặn của huyện trải dài ven biển với trên 2.000ha, được đánh giá là đa dạng sinh học nhất miền Bắc. Đặc biệt, Tiên Yên còn có nhiều phong cảnh đẹp như thác Pạc Sủi, ruộng bậc thang, đồi núi hùng vĩ...

Toàn huyện hiện có 21 di tích lịch sử, văn hóa được kiểm kê, trong đó có 6 di tích lịch sử, văn hóa, danh lam thắng cảnh được công nhận cấp tỉnh. Các di sản văn hóa phi vật thể với nhiều loại hình khác nhau, như: Trang phục, ngôn ngữ, phong tục, tập quán, nghề thủ công truyền thống, lễ hội văn hóa, thể thao truyền thống...

Với một bề dày văn hóa hết sức đa dạng, giàu bản sắc như vậy, những năm qua, vấn đề bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa luôn được huyện ưu tiên hàng đầu, coi đây là nhiệm vụ quan trọng, cấp thiết, đòi hỏi sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và toàn thể nhân dân.

Từ quan điểm đó, Tiên Yên đã có nhiều cách làm sáng tạo, nhiều giải pháp thiết thực để bảo tồn, phát huy các giá trị di sản văn hóa. Hằng năm, Huyện ủy, UBND huyện đều lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện việc xây dựng Tiên Yên thành trung tâm văn hóa, là nơi kết nối sắc màu các dân tộc vùng Đông Bắc, lấy thương mại, dịch vụ, du lịch là khâu đột phá trong phát triển KT-XH.

Công tác tuyên truyền cũng được huyện đặc biệt quan tâm. Từ năm 2016 đến nay, toàn huyện đã đăng tải hơn 500 tin bài về nội dung này trên các phương tiện thông tin đại chúng; phát trên 4.500 tờ rơi về Luật Di sản văn hóa, tuyên truyền về bảo tồn di sản văn hóa vật thể, phi vật thể. 

Hệ thống thiết chế văn hóa của huyện từng bước được đầu tư và phát huy hiệu quả. Tiên Yên cũng tích cực, quan tâm, đầu tư các nguồn lực và xã hội hóa để bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa. Đồng thời, tổ chức thành công Tuần Văn hóa Thể thao các dân tộc vùng Đông Bắc trong nhiều năm gần đây.

Đáng chú ý, huyện đã hoàn thành việc xây dựng các đề án: Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa dân tộc Sán Dìu huyện Tiên Yên, giai đoạn 2020-2025, định hướng đến năm 2030; xây dựng Làng văn hóa dân tộc Tày, thôn Đồng Đình, xã Phong Dụ, huyện Tiên Yên, giai đoạn 2020-2025, định hướng đến năm 2030; xây dựng chợ phiên văn hóa vùng cao xã Hà Lâu...

Xây dựng mô hình tiêu biểu về bảo tồn, phát huy giá trị di sản

Mặc dù đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận, song việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa của Tiên Yên vẫn gặp phải một số tồn tại. Trang phục, tiếng nói, chữ viết, kiến trúc nhà ở, phong tục, tập quán truyền thống… của đồng bào các dân tộc đang có nguy cơ bị mai một. Môi trường sinh thái có nguy cơ suy thoái, mất cảnh quan thiên nhiên nếu không có định hướng, giải pháp phát triển phù hợp. Sưu tầm, bảo tồn, phục dựng còn mang tính dàn trải, chưa sâu, tiến độ còn chậm, chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Những hạn chế ấy là tiền đề cho sự ra đời của Nghị quyết số 06-NQ/HU. Theo Nghị quyết này, Tiên Yên đặt ra mục tiêu bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa gắn với thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM, giảm nghèo bền vững.

Đồng thời, bảo vệ cảnh quan thiên nhiên và môi trường, ứng dụng thành tựu về khoa học - kỹ thuật, đặc biệt là công nghệ số vào quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa, tiến tới tái lập TX Tiên Yên trước năm 2027, xây dựng Tiên Yên trở thành trung tâm văn hóa giàu bản sắc các dân tộc vùng Đông Bắc của tỉnh.

Cụ thể, đến năm 2025, Tiên Yên phấn đấu mỗi xã, thị trấn xây dựng và duy trì tối thiểu 1 mô hình tiêu biểu về bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa tại địa phương. Đồng thời, bảo tồn và phát huy giá trị 6 di tích cấp tỉnh đã được xếp hạng, 15 di tích đã được tỉnh kiểm kê, phân loại.

Mặt khác, huyện cũng phấn đấu nâng tầm quy mô, chất lượng các lễ hội dân tộc, các lễ đặc trưng, gắn với phát triển du lịch. Đặc biệt, tiếp tục rà soát, lập hồ sơ đề nghị công nhận nghệ nhân dân gian đối với người có đóng góp tích cực bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa.

Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch UBND huyện Tiên Yên Hà Hải Dương cho biết: Để Nghị quyết đi vào cuộc sống, huyện đã đưa ra 5 nhóm nhiệm vụ, giải pháp. Trong đó, nổi bật Tiên Yên sẽ tập trung tăng cường vai trò lãnh đạo của cấp ủy đảng, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về lĩnh vực di sản văn hóa. Huyện cũng sẽ tập trung huy động nguồn lực, gắn việc bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa với phát triển du lịch và chú trọng đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực cho công tác quản lý và phát huy các giá trị di sản văn hóa...