Ông Trump đe dọa giành lại quyền kiểm soát Kênh đào Panama

Ngày 21/12, Tổng thống đắc cử Donald Trump đã cảnh báo rằng Mỹ có thể giành lại quyền kiểm soát Kênh đào Panama nếu Panama không tôn trọng các điều khoản của hiệp ước năm 1977.

Tuyên bố này được đưa ra trong hai bài đăng trên mạng xã hội Truth Social, nơi ông Trump cáo buộc Panama áp đặt mức phí quá cao đối với tàu thuyền Mỹ khi sử dụng tuyến đường thủy quan trọng này.

Ông Trump cho rằng hiệp ước chuyển giao quyền kiểm soát Kênh đào Panama cũng bao gồm quyền cho Mỹ lấy lại nó nếu các nguyên tắc pháp lý và thỏa thuận không được đảm bảo. Ông nhấn mạnh rằng việc không tuân thủ các điều khoản này sẽ buộc Mỹ phải hành động và lấy lại Kênh đào Panama để đảm bảo quyền lợi của mình.

Tuy nhiên, lý do cụ thể khiến ông Trump đưa ra phát biểu này vẫn chưa được làm rõ. Mặc dù Trung Quốc đã gia tăng đáng kể sự hiện diện tại khu vực Mỹ Latinh trong hai thập kỷ qua, bên cạnh đó, việc một công ty có trụ sở tại Hong Kong đang quản lý hai cảng nằm ở hai đầu Kênh đào Panama, nhưng không có bằng chứng nào cho thấy Trung Quốc trực tiếp tham gia vào việc quản lý hoặc kiểm soát hoạt động của tuyến đường thủy chiến lược này.

Kênh đào Panama có mối liên hệ chặt chẽ với Mỹ từ năm 1903, khi hai nước ký kết hiệp ước cho phép Mỹ xây dựng tuyến đường thủy chiến lược nối liền Thái Bình Dương và Đại Tây Dương. Đổi lại, Mỹ được quyền kiểm soát khu vực xung quanh kênh đào và cam kết duy trì tính trung lập của tuyến đường này nhằm bảo đảm sự thông thương quốc tế. Tuy nhiên, những tranh cãi kéo dài suốt nhiều thập kỷ về quyền kiểm soát đã thúc đẩy chính quyền Tổng thống Jimmy Carter ký hai hiệp ước vào năm 1977. Các hiệp ước này đặt ra lộ trình chuyển giao quyền kiểm soát Kênh đào Panama cho chính phủ Panama - một tiến trình được hoàn tất vào năm 1999 - chính thức khép lại thời kỳ quản lý trực tiếp của Mỹ đối với tuyến đường thủy mang tầm quan trọng toàn cầu này.

Tuy nhiên, các nhà phân tích nhận định rằng Mỹ không có cơ sở pháp lý rõ ràng để giành lại quyền kiểm soát Kênh đào Panama, nhất là khi các điều khoản trong hiệp ước năm 1977 đã trao quyền quản lý toàn diện Kênh đào Panama cho Panama. Vì vậy, những tuyên bố mới đấy của ông Trump - dù thu hút sự chú ý - khó có thể tạo ra bất kỳ thay đổi thực tế nào đối với quyền kiểm soát tuyến đường thủy chiến lược này.