​Phân cấp cụ thể, làm rõ trách nhiệm trong phê duyệt hợp đồng dầu khí

Cho rằng hợp đồng dầu khí rất quan trọng, có tính chất dài hạn hàng chục năm, Chủ tịch Quốc hội gợi mở “nên chăng quy định Thủ tướng Chính phủ phê duyệt toàn bộ về hợp đồng dầu khí."

Sáng 16/8, tiếp tục phiên họp chuyên đề pháp luật tháng 8/2022, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật Dầu khí (sửa đổi).

Hai loại ý kiến về thẩm quyền phê duyệt hợp đồng dầu khí

Trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết nhiều ý kiến đề nghị bổ sung vào phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật hoạt động dầu khí trung và hạ nguồn. Dự thảo Luật có quy định về đầu tư dự án theo chuỗi, đề nghị bổ sung “dự án dầu khí theo chuỗi đồng bộ” vào phạm vi điều chỉnh.

Ông Vũ Hồng Thanh cho rằng hoạt động dầu khí thượng nguồn có đặc thù về triển khai hoạt động và gắn kết chặt chẽ với các lĩnh vực quốc phòng, an ninh, đối ngoại. Vì vậy, cần thiết có quy định riêng tại Luật chuyên ngành.

Thực tế, Luật Dầu khí hiện hành cũng đang xác định phạm vi điều chỉnh là hoạt động dầu khí thượng nguồn. Đối với các hoạt động dầu khí trung nguồn và hạ nguồn thực hiện theo quy định tại các luật có liên quan; trong quá trình triển khai cơ bản không gặp vướng mắc.

Việc thiết lập chuỗi giá trị dầu khí từ tìm kiếm thăm dò đến chế biến dầu khí được thực hiện thông qua công tác lập, triển khai quy hoạch năng lượng và các quy hoạch khác có liên quan, bảo đảm tính tổng thể.

Về áp dụng Luật Dầu khí, các luật có liên quan, pháp luật nước ngoài, thông lệ công nghiệp dầu khí quốc tế (Điều 4 dự thảo Luật), nhiều ý kiến đề nghị quy định rõ nội dung nào áp dụng Luật Dầu khí, nội dung nào áp dụng và nguyên tắc áp dụng các luật khác có liên quan...

Thường trực Ủy ban Kinh tế nhận thấy để bảo đảm tính đặc thù trong điều tra cơ bản về dầu khí và hoạt động dầu khí thượng nguồn thực hiện theo quy định của Luật Dầu khí, đồng thời, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật, dự thảo Luật tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội theo hướng: Quy định rõ tại khoản 1 Điều 4 về các trường hợp có quy định khác nhau giữa Luật Dầu khí và luật khác về cùng một vấn đề cụ thể liên quan đến điều tra cơ bản về dầu khí, hoạt động dầu khí thì áp dụng Luật Dầu khí, đồng thời bổ sung quy định tại khoản 2 về trường hợp luật khác ban hành sau ngày Luật Dầu khí có hiệu lực thi hành.

Bên cạnh đó, tại các điều, khoản cụ thể, dự thảo Luật đã được rà soát, chỉnh sửa theo hướng quy định rõ những nội dung thực hiện theo quy định khác của pháp luật có liên quan.

Vấn đề phê duyệt hợp đồng dầu khí (Điều 24 dự thảo Luật) là nội dung được nhiều đại biểu quan tâm, cho ý kiến tại phiên họp. Một số ý kiến đề nghị cân nhắc điều chỉnh quy định về thẩm quyền phê duyệt hợp đồng dầu khí.

Theo Ủy ban Kinh tế, hiện có 2 loại ý kiến. Loại ý kiến thứ nhất quy định Thủ tướng Chính phủ chỉ phê duyệt nội dung chính của hợp đồng dầu khí; giao Bộ Công Thương phê duyệt nội dung hợp đồng dầu khí, trên cơ sở đó, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) ký kết và quản lý hợp đồng dầu khí; đồng thời, bỏ quy định về Chính phủ ban hành hợp đồng dầu khí mẫu để bảo đảm sự thống nhất về chính sách.

Loại ý kiến thứ hai cho rằng cần thiết quy định Thủ tướng Chính phủ phê duyệt toàn bộ nội dung hợp đồng dầu khí. Ngoài ra, dự thảo Luật đã được thiết kế theo tinh thần phân cấp, phân quyền mạnh mẽ, Thủ tướng Chính phủ chỉ quyết định một số nội dung quan trọng như: phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu ký kết hợp đồng dầu khí, nội dung hợp đồng dầu khí…; các nội dung khác giao Bộ Công Thương và PVN thực hiện.

Thường trực Ủy ban Kinh tế thống nhất với loại ý kiến thứ nhất.

Khắc phục tình trạng "cát cứ" trong điều tra cơ bản dầu khí

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đánh giá cao sự cố gắng, nỗ lực của cơ quan chủ trì soạn thảo (Bộ Công Thương), Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cùng các cơ quan liên quan trong nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội tại Kỳ họp thứ 3 để hoàn thiện dự thảo Luật có chất lượng khá tốt.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị báo cáo thẩm tra dự án Luật cần rà soát tổng thể mục tiêu, quan điểm, định hướng chính sách lớn đến nay đã đạt được gì; rà soát, đánh giá khi ban hành Luật sửa đổi có giải quyết được những vướng mắc, tồn tại hiện nay và liệu có phát sinh thêm bất cập hay không.

Nhận định việc quản lý tổng hợp về điều tra cơ bản dầu khí còn mờ nhạt, Chủ tịch Quốc hội cho rằng phải khắc phục được tình trạng “cát cứ” giữa các chủ thể trong điều tra cơ bản tài nguyên thiên nhiên, khoáng sản.

Bên cạnh đó, dự thảo Luật cần làm rõ quan điểm kinh tế hóa ngành tài nguyên; việc quản lý, khai thác, sử dụng cơ sở dữ liệu điều tra cơ bản dầu khí; làm rõ nguyên tắc sử dụng kinh phí điều tra cơ bản dầu khí; rà soát thể hiện rõ hơn nữa để thể hiện tính đặc thù của hoạt động điều tra cơ bản dầu khí; bảo đảm thống nhất, nhất quán giữa các điều khoản trong dự thảo Luật.

Đối với phê duyệt hợp đồng dầu khí, Chủ tịch Quốc hội cho rằng hợp đồng rất quan trọng, ràng buộc trách nhiệm và nghĩa vụ các bên, có tính chất dài hạn hàng chục năm, quá trình đó có thể có tranh chấp, rủi ro.

"Nếu quy định thành 2 bước phê duyệt thì sau này ai chịu trách nhiệm? Một việc chỉ nên giao một người. Giờ PVN trình lên Bộ và Bộ lại trình Thủ tướng và xin ý kiến các nơi trước khi phê duyệt rồi lại xuống Bộ duyệt nữa thì chưa rành mạch trách nhiệm giữa Thủ tướng và Bộ Công Thương, chưa rõ cải cách hành chính," Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh đồng thời gợi mở “nên chăng quy định Thủ tướng Chính phủ phê duyệt toàn bộ về hợp đồng dầu khí."

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết hợp đồng dầu khí là thỏa thuận ràng buộc pháp lý giữa Nhà nước và nhà đầu tư (nhà thầu dầu khí) có thời hạn rất dài (hơn 30 năm), có nhiều nội dung đặc thù liên quan đến quốc phòng, an ninh, chủ quyền, mặt biển...

Hơn nữa, các điều khoản của hợp đồng dầu khí liên quan mật thiết với nhau, do đó rất khó phân định các điều khoản chính, điều khoản phụ.

“Do vậy, việc quy định thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt toàn bộ nội dung hợp đồng dầu khí là phù hợp thực tiễn hoạt động dầu khí tại Việt Nam," Bộ trưởng khẳng định.

Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị các cơ quan tiếp tục rà soát căn cứ pháp lý, thực tiễn, đánh giá đầy đủ, toàn diện các tác động, tham khảo kinh nghiệm quốc tế, đánh giá kỹ ưu, nhược điểm của 2 loại ý kiến phân cấp phê duyệt hợp đồng dầu khí và xin ý kiến của Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách, các đoàn đại biểu Quốc hội để lựa chọn phương án phù hợp.

“Cần lưu ý ý kiến của Chủ tịch Quốc hội về đảm bảo phân cấp rõ ràng, minh bạch, làm rõ trách nhiệm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương," Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nhấn mạnh./.