Phận đàn bà trong "Bến Đa đoan"

Tôi đọc tiểu thuyết “Bến Đa đoan” của nhà văn Vũ Thảo Ngọc ngày sách mới ra. Tên sách gợi chú ý nhiều đến những nhân vật nữ. Hoàn cảnh, số phận, công việc mưu sinh của những người đàn bà được nữ nhà văn nhìn nhận với nhiều thấu cảm, tâm tình...

Trang bìa cuốn tiểu thuyết.

Bến Đa đoan là cái bến nước nhỏ bên bờ vịnh trong xanh, hay cuộc đời đa đoan của những người phụ nữ. Với bối cảnh là thị xã ven bờ vịnh đang bước vào thời kỳ đổi mới, kinh tế thị trường, xóa bỏ bao cấp, nhà văn Vũ Thảo Ngọc kể lại những cuộc đời ấy bằng những câu chữ dung dị, mới thoáng đọc cảm giác khách quan lạnh lùng với từng nhân vật. Khi đọc hết, gấp sách lại, tôi mới cảm nhận rõ ràng chân thực cái tình, sự trân trọng chị dành cho những nhân vật nữ của mình. Dù hoàn cảnh nào, những người phụ nữ trong sáng tác của Vũ Thảo Ngọc cũng không an phận nghèo, không chấp nhận sự yếm thế, phụ thuộc hay bị lợi dụng thân xác. Những người phụ nữ ấy nhiều ít đều liên quan đến nhân vật Hoạt. Anh là chàng thanh niên ở làng quê nghèo ra mỏ làm công nhân gò hàn đến người buôn đồng nát, mở nhà hàng rồi trở thành một đại phú giàu có. Anh lại muốn thành một người có văn hóa với tham vọng mở một nhà sách lớn...

Tuyền - người đàn bà đầu tiên của Hoạt đã gây ám ảnh cho người đọc khi cô lợi dụng anh chàng nhà quê chất phác ngô nghê. Một cô gái hiền lương trở thành người đàn bà xảo quyệt, mưu mô vì cô rơi vào nghịch cảnh mà tự thân không thể thoát. Trốn chạy, rời bỏ Tổ quốc, khi ra đi cô luôn canh cánh niềm ân hận với Hoạt. Sự bù đắp của cô là tiền thân của ông chủ Hoạt thành đạt sau này. Và một người phụ nữ khác là vợ của Hoạt, luôn lầm lũi cô đơn chỉ quanh quẩn xó vườn với luống rau, con gà. Chị lặng lẽ đến mức người chồng thành đạt đã quên mất bên mình có người vợ tào khang. Người đàn bà ấy đã chọn cho mình một cuộc đời ẩn dật để tránh sự nhiễu nhương, vàng thau lẫn lộn của buổi giao thời. Không như vẻ bề ngoài yếm thế, phụ thuộc, ngu đần, chị là người đàn bà thông minh, mỗi lời nói hay sự im lặng đều là sự cân nhắc cái được, cái mất.

Hay như cô nhân viên bán sách cho Hoạt, từ một cô bé chất phác cũng trở nên lọc lõi, tinh ranh khi hàng ngày tiếp xúc với những khách hàng "no cơm, ấm cật". Đến mua sách không phải tìm cái hay, cái đẹp của văn chương, họ tìm mua những sách nhảm mà vào buổi đầu của cơ chế thị trường nhiễu nhương được in tràn lan. Cô cũng nuôi một giấc mộng đổi đời, nhưng đáng tiếc vì thiếu kiến thức, bản lĩnh lại tham tiền, cô đã sớm đưa bản thân vào vòng tù tội.

Khanh, cô gái lai xinh đẹp, là hàng xóm, người tình của Hoạt từ bỏ nhà máy cơ khí mỏ đã lỗi thời. Bắt đầu từ con đò rách buôn bán lặt vặt kiếm sống trên vịnh chỉ mong kiếm đủ tiền nuôi con, trong chị luôn khao khát được thay đổi số phận. Cuộc đời chị bám vào thứ tình cảm là cơm thừa canh cặn của người đàn bà khác, đến tiền bạc là sự bố thí của những người đàn ông khi biết chị đang chật vật, túng thiếu. Ngược lại với cô bé bán sách thuê lại là người đàn bà này tràn đầy nghị lưc. Chị quyết tâm thay đổi số phận, sống thêm cho cả cuộc đời bà và mẹ - những người phụ nữ sống mòn mỏi, hiu hắt ở khu Vườn Đào, Bến Đoan. Giữ thân trong sạch lúc túng thiếu, nuôi dưỡng sự kiên trì dũng cảm lúc thất bại, nhân vật này hiện ra với vẻ đẹp của tâm sáng nhân hậu khi trên đỉnh cao giàu sang. Tác giả đã dành một kết thúc viên mãn cho cuộc đời đàn bà đa đoan của chị. Giống như cô gái trong câu chuyện nổi tiếng Cánh buồm đỏ thắm, hoàng tử của chị đã đến với chị dưới hình hài một người thủy thủ tài ba, mạnh mẽ. Người đàn ông thành đạt đã cùng chị ở lại mảnh đất bên bờ Vịnh. Mảnh đất ấy dù muôn đời, muôn người thế nào thì “ngày biển lặng nó hiền hòa như cô gái bẽn lẽn tuổi mới lớn, ngày biển động nó lại như một gã trai dữ dằn thích gây sự”...

Nguyễn Yến (CTV)