Phát triển công nghiệp nhẹ: Tiềm năng chưa được phát huy

Quảng Ninh có nhiều thế mạnh phát triển công nghiệp nhẹ, công nghiệp chế biến. Để phát huy thế mạnh này, từ năm 2005 tỉnh đã có Quyết định phê duyệt chương trình phát triển công nghiệp nhẹ, công nghiệp chế biến, sản xuất hàng tiêu dùng và tiểu thủ công nghiệp Quảng Ninh đến năm 2010.

Sau 5 năm thực hiện quyết định này hoạt động lĩnh vực công nghiệp nhẹ, công nghiệp chế biến trên địa bàn tỉnh đã được mở rộng. Nhiều nhà máy được đầu tư xây mới tạo việc làm ổn định cho hàng ngàn lao động, góp phần quan trọng trong việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được trong thời gian qua, ngành công nghiệp này ở tỉnh cũng đang bộc lộ những khó khăn, vướng mắc cần kịp thời tháo gỡ.

Sản xuất nước khoáng thiên nhiên đóng chai tại Công ty TNHH một thành viên Nước khoáng Công Đoàn Quảng Ninh.

Chỉ tính riêng năm 2010, chế biến hải sản đạt gần 4.000 tấn hải sản các loại, sản xuất 152 tấn bột mì, dầu thực vật đạt 374 tấn, quần áo may sẵn đạt trên 3,1 triệu chiếc... Mặc dù ngành công nghiệp chế biến đã được tỉnh quan tâm đầu tư, nhưng quá trình phát triển đã bộc lộ nhiều yếu kém và chưa đạt được các chỉ tiêu theo chương trình phát triển của UBND tỉnh đề ra.

Hiện nay, ngoài các cơ sở sản xuất có vốn đầu tư nước ngoài như Công ty Liên doanh bột mì Vinafluor, Công ty Dầu thực vật Cái Lân (KCN Cái Lân) có công nghệ hiện đại, mức tăng trưởng hàng năm cao. Còn lại đa số các cơ sở sản xuất thuộc nhiều ngành nghề khác nhau có mức tăng trưởng còn hạn chế, sản phẩm nghèo nàn về chủng loại, chất lượng sản phẩm chưa cao. Phần lớn các sản phẩm vẫn chưa tạo được thương hiệu nên sức cạnh tranh trên thị trường kém. Công nghiệp chế biến và xuất khẩu nông - thuỷ sản của tỉnh phát triển vẫn chưa tương xứng với tiềm năng và nguồn nguyên liệu của địa phương. Nhất là mặt hàng thuỷ sản xuất khẩu tăng trưởng chậm, sản phẩm chủ yếu xuất ở dạng thô, nhiều sản phẩm làm ra giá thành còn cao, sức cạnh tranh thấp. Nguyên nhân một phần do khách quan, như sự cạnh tranh trên thị trường ngày càng quyết liệt; giá cả một số sản phẩm nông - thuỷ sản, nhiên liệu không ổn định; dây chuyền sản xuất chậm đổi mới. Sản lượng đánh bắt và nuôi trồng thuỷ sản vẫn chưa cao, chưa đủ đáp ứng công suất thiết kế của các nhà máy chế biến thuỷ hải sản nên các cơ sở này vẫn phải thu gom nguyên liệu từ các tỉnh khác. Ngành chế biến lâm sản cũng chủ yếu là sơ chế, tạo ra các sản phẩm thô cho xuất khẩu và sử dụng trong nước. Hiện nay, toàn tỉnh chỉ duy nhất có Công ty CP Chế biến lâm sản Quảng Ninh là đầu tư công nghệ hiện đại để sản xuất gỗ ép thanh đảm bảo các tiêu chuẩn xuất khẩu sang thị trường châu Âu, Nhật... Hiện mới có một nhà máy chế biến tùng hương phục vụ xuất khẩu chưa sản xuất được các loại dầu thơm khác trong khi Quảng Ninh có nhiều loại cây quý hiếm như quế, sở... Các cơ sở mây tre đan, thủ công mỹ nghệ cũng phát triển chậm, chưa đạt hiệu quả như mong muốn. Ngành nghề chế biến lương thực, thực phẩm, đồ uống ngoài các sản phẩm bột mì, nước khoáng Quang Hanh, dầu thực vật Cái Lân đã được người tiêu dùng trong toàn quốc tin dùng thì các sản phẩm còn lại vẫn chỉ là sản phẩm địa phương. Đối với các sản phẩm nông nghiệp thì việc đầu tư vào các dịch vụ bảo quản sau thu hoạch chưa được quan tâm, dẫn đến hàng hoá bị thất thoát nhiều, chất lượng kém. Sản phẩm miến dong Bình Liêu mặc dù đã xây dựng được thương hiệu nhưng sản xuất phát triển còn thấp, hiệu quả kinh tế - xã hội chưa cao. Ngành may mặc hiện nay do thiết bị, máy móc chưa được đầu tư đồng bộ, nguồn nhân lực còn hạn chế nên phần lớn các sản phẩm sức cạnh tranh kém.

Được biết, Sở Công thương và các ngành chức năng của tỉnh đã và đang tập trung triển khai nhanh việc ứng dụng tiến bộ khoa học - công nghệ vào sản xuất, nhất là lĩnh vực công nghệ sinh học, giống mới, quy trình sản xuất để tăng năng suất, chất lượng và hạ giá thành sản phẩm. Tăng cường kiểm tra chất lượng hàng xuất khẩu nhất là hàng đông lạnh thuỷ sản, áp dụng các hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến trong công nghiệp chế biến để tăng sản phẩm chế biến tinh, đạt tiêu chuẩn xuất khẩu. Khuyến khích các doanh nghiệp chế biến, nhất là các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tăng cường đầu tư đổi mới máy móc thiết bị, công nghệ hiện đại tại các cơ sở, để nâng cao chất lượng và tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường. Tháo gỡ những khó khăn, đẩy nhanh tiến độ xây dựng các khu, cụm công nghiệp đã được phê duyệt và các công trình trọng điểm. Thực hiện một số chính sách khuyến khích, ưu đãi, tạo điều kiện thông thoáng... nhằm thu hút đầu tư, đẩy mạnh phát triển công nghiệp chế biến và xuất khẩu.

Nguyên Lâm