Giải thể Trạm Kiểm soát LH Km15 - BT Dân Tiến: Phù hợp yêu cầu quản lý trong tình hình mới

Thành lập năm 1998, Trạm kiểm soát liên hợp Km15 - Bến tàu Dân Tiến (Trạm KSLH Km15-BTDT) đã góp phần cùng các lực lượng chức năng của tỉnh kiểm soát tốt tuyến đường ra, vào TP Móng Cái - cửa ngõ thông thương quan trọng với Trung Quốc, địa bàn trọng điểm trong công tác phòng, chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới, gian lận thương mại và hàng giả. Tuy nhiên, trước yêu cầu đổi mới và xuất phát từ thực tiễn hiệu quả hoạt động của trạm trong những năm gần đây, ngày 14/4/2023, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang đã ký Quyết định số 383/QĐ-TTg giải thể Trạm KSLH Km15-BTDT.

Trạm KSLH Km15-BTDT hoạt động liên ngành, có sự tham gia phối hợp, hiệp đồng của 5 lực lượng (hải quan, công an, thuế, QLTT và biên phòng) đặt cố định tại 2 địa điểm là Km15 (trên QL18A) và Bến tàu Dân tiến (xã Hải Tiến, TP Móng Cái). Từ khi thành lập đến nay, Trạm KSLH Km15-BTDT đã hạn chế đáng kể hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển trái phép hàng hóa từ biên giới Trung Quốc vào nội địa Việt Nam trên tuyến QL18A và tuyến đường biển qua Khu vực Bến tàu Dân Tiến, góp phần giữ ổn định ANTT, không để xảy ra điểm nóng về buôn lậu, đường dây, ổ nhóm buôn lậu, ma túy... trên địa bàn kiểm soát.

Thống kê từ tháng 8/1998 đến hết tháng 6/2022, Trạm KSLH Km15-BTDT bắt giữ, xử lý trên 6.300 vụ, trị giá tang vật vi phạm gần 95 tỷ đồng; làm thủ tục cho hơn 80.600 tờ khai; thu thuế nhập khẩu bổ sung đối với hàng hóa nhập khẩu và tiền thuế nội địa trên khâu lưu thông đạt hơn 250 tỷ đồng. Ngoài ra, các lực lượng chức năng tại trạm còn kịp thời phát hiện, bắt giữ, xử lý những đối tượng nhập cảnh trái phép, vi phạm ANTT, ATGT.

Tuy nhiên, từ năm 2019 trở lại đây và đặc biệt là từ tháng 9/2022 khi tuyến cao tốc Vân Đồn - Móng Cái đi vào khai thác, hiệu quả và chức năng hoạt động của Trạm KSLH Km15-BTDT đã không còn phù hợp với tình hình thực tế. Nguyên nhân, từ khi dịch bệnh Covid-19 bùng phát, lưu lượng xe qua trạm rất ít và Trạm KSLH Km15-BTDT chỉ còn chủ yếu thực hiện nhiệm vụ phòng, chống dịch Covid-19 theo chỉ đạo của tỉnh và TP Móng Cái. Đồng thời, các lực lượng chức năng thường xuyên kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ ngay từ đường mòn, lối mở dọc biên giới và khu vực cửa khẩu đã cơ bản kiềm chế và ngăn chặn các hoạt động buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa.

Vì vậy, kết quả thực hiện nhiệm vụ đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả (chức năng, nhiệm vụ chính của trạm) giảm nhiều so với các năm trước cả về số vụ bắt giữ và trị giá hàng hóa vi phạm. Thống kê, số vụ bắt giữ giai đoạn 2019-2021 chỉ bằng 1/10 giai đoạn 1998-2001, bằng 1/5 giai đoạn 2002-2014 và bằng 1/2 giai đoạn 2015-2018. Trị giá bắt giữ của giai đoạn 2019-2021 chỉ bằng 1/10 giai đoạn 1998-2001 và bằng 1/15 giai đoạn 2002-2014, 2015-2018. Bên cạnh đó, nhiệm vụ thu thuế nhập khẩu bổ sung và thuế trên khâu lưu thông (nhiệm vụ đặc thù của Trạm KSLH Km15-BTDT) không còn thực hiện tại trạm.

Mặc dù lưu lượng xe và hàng hóa qua trạm rất ít, nhưng hiện biên chế tại Trạm KSLH Km15-BTDT vẫn duy trì thực hiện nhiệm vụ theo quy định là 60 người. Số biên chế duy trì lớn trong khi thực hiện chủ trương tinh gọn tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế nên các ngành thiếu biên chế, gặp khó khăn khi phải cắt cử biên chế, biệt phái cán bộ, chiến sĩ, công chức làm việc tại trạm. Bên cạnh đó, chi phí quản lý hành chính cho hoạt động chung của trạm hằng năm tương đối lớn.

Ông Nguyễn Đức Hải, nguyên Phó Trạm trưởng Trạm KSLH Km15-BTDT, cho biết: Tình hình buôn lậu trên tuyến đường bộ có xu hướng giảm và chuyển hướng sang tuyến biển nên việc duy trì hoạt động của trạm không còn mang tính cấp bách, ý nghĩa và hiệu quả như trước. Trước thực tế hiệu quả hoạt động của Trạm KSLH Km15-BTDT, cũng như thực hiện chủ trương tạo điều kiện thông thoáng, nhằm thu hút khách du lịch, thúc đẩy và mở rộng hợp tác đầu tư phát triển KT-XH, tỉnh Quảng Ninh đã đề xuất với Chính phủ cho chấm dứt hoạt động của trạm.

Việc giải thể Trạm KSLH Km15-BTDT chỉ là không tiếp tục duy trì hoạt động của trạm, không tổ chức thực hiện chức năng, nhiệm vụ chống buôn lậu, gian lận thương mại, chống XNC trái phép... theo mô hình tập trung các lực lượng cố định. Còn chức năng, nhiệm vụ chống buôn lậu, gian lận thương mại, chống XNC trái phép do trạm thực hiện thời gian qua không phải bị xóa bỏ, mà được chuyển giao trả lại cho các ngành, lực lượng thực hiện theo đúng quy định chức năng, nhiệm vụ.

Cùng với việc tiến hành các thủ tục chấm dứt hoạt động của Trạm KSLH Km15-BTDT, tỉnh Quảng Ninh cũng chỉ đạo các ngành, lực lượng, địa phương tuyến biên giới kịp thời triển khai linh hoạt các phương án, biện pháp đấu tranh ngăn chặn, kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ tình hình buôn lậu, gian lận thương mại trên địa bàn, không để xảy ra tình hình phức tạp sau khi giải thể trạm. Theo đó có phân công nhiệm vụ, cụ thể hóa trách nhiệm của từng ngành, từng địa phương, từng địa bàn, từng lĩnh vực quản lý, đảm bảo chặt chẽ, hiệu quả, trên nguyên tắc “rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm” từ biên giới vào trong nội địa.

Ông Đỗ Hải Sơn, Phó Đội trưởng Đội kiểm soát Hải quan số 1 (Cục Hải quan tỉnh), cho biết: Đơn vị sẽ triển khai đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ, phối hợp chặt chẽ với các lực lượng chức năng trong nắm tình hình, trao đổi, chia sẻ thông tin, tăng cường tuần tra, kiểm soát nhằm kịp thời phát hiện, bắt giữ, xử lý nghiêm các hành vi buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới (trong địa bàn hoạt động) và cửa khẩu. Trước mắt, tham mưu TP Móng Cái thành lập các đội tuần tra liên ngành, tuần tra lưu động, kiểm soát cả trên tuyến cao tốc để đảm bảo giữ vững địa bàn.

Được biết, các trạm kiểm soát liên hợp trong cả nước được thành lập là một trong những giải pháp cấp bách, phù hợp với tình hình thực tế tại giai đoạn 1990-2000 để tăng cường chống buôn lậu trên các tuyến biên giới đường bộ. Tuy nhiên, để đảm bảo phù hợp với yêu cầu quản lý trong tình hình mới và hiệu quả tốt hơn, phần lớn các trạm kiểm soát liên hợp đều đã giải thể, trong đó Trạm KSLH Km15-BTDT là một trong 2 trạm được giải thể cuối cùng.