Phục chế ảnh cũ trong thời đại số

Trong dòng chảy hối hả của nhịp sống hiện đại, kỷ vật, hình ảnh từ quá khứ luôn mang một giá trị thiêng liêng. Những tấm ảnh cũ không chỉ ghi lại một khoảnh khắc, mà còn là cả một phần ký ức, là sợi dây kết nối các thế hệ. Cũng vì thế, nhu cầu phục chế ảnh cũ trở thành một phần của cuộc sống, giúp con người kết nối quá khứ với hiện tại.

Mỗi bức ảnh một câu chuyện

Tiệm ảnh nhỏ của vợ chồng anh Hoàng Nam và chị Nguyễn Thị Khiên trên đường Nguyễn Văn Cừ (phường Hồng Hải, TP Hạ Long) đã được mở từ năm 2000, đến nay cũng gần 25 năm. Đây là một trong số ít những tiệm ảnh tại Hạ Long chuyên phục chế ảnh cũ.

Ngày ngày cần mẫn tái tạo lại những bức ảnh đã phai mờ theo thời gian, với anh Nam và chị Khiên, mỗi tấm ảnh không chỉ là công việc mà còn mang ý nghĩa lớn khi có thể khôi phục được ký ức lưu giữ trong từng bức ảnh. Mỗi bức ảnh cũ của khách khi đến cửa hàng đều mang trong nó một câu chuyện kỷ niệm. Theo lời kể của chị Khiên, có cụ bà đã gần 80 tuổi mang bức ảnh cũ thời thanh xuân của mình giờ đã hoen màu thời gian với mong muốn tiệm ảnh có thể phục chế và ghép hình bà cạnh hình của chồng bà thời trẻ để lưu giữ kỷ niệm, vì ông bà chưa từng có bức ảnh nào chụp chung với nhau thời trẻ.

Trước khi đến với tiệm ảnh, mỗi bức ảnh cũ lại có một hành trình khác nhau, trải qua biết bao năm tháng, lưu giữ biết bao kỷ niệm. Vì vậy, từng bức ảnh đều rất thiêng liêng và quý giá. Ảnh phục chế thường là những bức ảnh cưới, ảnh kỷ niệm thời tuổi trẻ, ảnh liệt sĩ đã cũ, có ảnh mờ, nhoè, mất góc, có ảnh đã mất hết chi tiết và rất khó để có thể phục hồi, hay thậm chí có những gia đình còn không có bất cứ tấm ảnh nào về người thân của họ nhưng vẫn mong muốn có 1 tấm ảnh để thờ. Do đó, người thợ phải dựa vào những bức ảnh khác chụp cùng giai đoạn hoặc dựa trên lời miêu tả của gia đình, cố gắng hoàn thiện sao cho bức ảnh chân thực nhất có thể.

Tuy chỉ là những tấm ảnh giản đơn nhưng lưu giữ kí ức về những người thân, đặc biệt là với thân nhân của những người đã khuất, các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh thì những bức ảnh càng trở nên quý giá, giúp cho các gia đình giữ được sợi dây kết nối vô hình với những người thân của mình, cảm nhận được không gian, thời gian và cảm xúc của những khoảnh khắc trong quá khứ. Những bức ảnh ấy có thể nhạt màu theo thời gian, nhưng chúng vẫn luôn là những "nhân chứng" sống động của thời gian và ký ức.

Tái tạo những ký ức nguyên bản

Phục chế ảnh không chỉ giúp cho tấm hình bị ngả màu, cũ kỹ hoặc bị mốc, mờ nhòe, rách được phục hồi một cách nguyên vẹn như mới, mà còn có thể phục chế ảnh cũ đen trắng thành ảnh màu.

Anh Hoàng Nam cho biết: Khi nhận ảnh, tôi sẽ phải đánh giá mức độ hư hại, loại chất liệu của ảnh và các yếu tố cần được khôi phục, sau đó số hóa bức ảnh bằng máy scan để xử lý trên máy vi tính. Quá trình sửa phải chỉnh từng góc ảnh nhỏ một để đảm bảo giữ lại tối đa những chi tiết gốc và thêm những chi tiết chỉnh sửa nhưng vẫn phải đảm bảo giống với chi tiết gốc nhất.

Ngày nay, các công nghệ chỉnh sửa ảnh phát triển, hỗ trợ rất nhiều cho người thợ. Tuy vậy, để có được một bức ảnh phục chế đẹp, giữ được thần thái của nhân vật trong ảnh thì yếu tố kinh nghiệm và tay nghề của người thợ sửa vẫn là quan trọng nhất. “Công việc này không chỉ cần sự am hiểu về kỹ thuật, mà còn phải có sự tinh tế trong việc giữ lại cái hồn, cái cốt lõi của bức ảnh. Phải có sự tỉ mẩn, cẩn thận, làm từng chi tiết một, nhất là khuôn mặt và ánh mắt” - chị Khiên chia sẻ. Dành hết thời gian và tâm sức phục dựng những tấm ảnh cũ dù không hề dễ dàng, anh Nam và chị Khiên luôn cảm thấy hạnh phúc với công việc mình làm, cố gắng nâng cao tay nghề từng chút một để có những bức ảnh phục chế ngày càng đẹp hơn.

Ngày nay, với sự phát triển của công nghệ thì việc phục chế ảnh cũ còn có sự trợ giúp đắc lực của trí tuệ nhân tạo AI. Điều này không chỉ giúp quá trình phục chế trở nên chính xác hơn, mà còn tạo ra những bức ảnh mới mẻ, rõ ràng, sống động hơn. Thời gian qua, chân dung của các nhà thơ nổi tiếng thế kỉ XX như Hàn Mặc Tử, Chế Lan Viên, Xuân Quỳnh, Xuân Diệu… là những cái tên được nhiều người yêu văn chương Việt Nam mến mộ, đã được phục chế thành ảnh màu, tươi mới, sống động. Hay những bức ảnh chân dung các liệt sĩ cũng được phục chế lại bằng công nghệ này.

Cùng với sự hỗ trợ của công nghệ và cái tâm của người làm nghề, càng ngày việc phục chế những bức ảnh cũ càng trở nên chân thật và có hồn hơn, đẹp hơn, cả về màu sắc, cách xử lý các chi tiết, hình ảnh. Trong tương lai, công việc phục chế ảnh cũ không chỉ dừng lại ở việc khôi phục các hình ảnh tĩnh mà dựa vào công nghệ hiện đại còn có thể phát triển thêm bằng việc trình chiếu dưới hình ảnh không gian 3 chiều, nhờ đó các nhân vật trong ảnh, đặc biệt là các vĩ nhân của thế kỉ sẽ đến gần hơn với thế hệ trẻ hôm nay. Và đó cũng là cách mang một phần ký ức từ quá khứ đến với hiện tại.