“Tuyển chọn và đào tạo VĐV trẻ đóng vai trò đặc biệt đối với thể thao thành tích cao”

Những năm qua, thể thao thành tích cao Vùng mỏ gặt hái nhiều thành công, được đánh giá cao tại các giải đấu trong nước, vươn tầm khu vực và châu lục. Để có được những thành tích đó là cuộc hành trình gian nan trên con đường phát hiện, tuyển chọn, đào tạo vận động viên.

Nhân kỷ niệm 77 năm Ngày Thể thao Việt Nam 27/3 (1946 - 2023), phóng viên Trung tâm Truyền thông Quảng Ninh có cuộc phỏng vấn ông Dương Bá Cường, Giám đốc Trung tâm Huấn luyện và Thi đấu Thể dục thể thao tỉnh về phát hiện, tuyển chọn và đào tạo vận động viên thành tích cao cho tỉnh.

- Trước hết, xin ông cho biết, thực trạng công tác tuyển chọn, tìm kiếm tài năng và công tác đào tạo vận động viên của Quảng Ninh được thực hiện như thế nào?

+ Những năm vừa qua, sự nghiệp thể dục thể thao tỉnh Quảng Ninh lớn mạnh không ngừng. Phong trào thể dục thể thao phát triển rộng khắp ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là lứa tuổi thiếu niên, nhi đồng. Các vận động viên, huấn luyện viên của tỉnh thi đấu các giải thể thao quốc gia và quốc tế đạt thành tích cao, góp phần nâng cao vị thế của thể thao Quảng Ninh.

Để có được những thành quả đó, việc tuyển chọn, tìm kiếm tài năng và công tác đào tạo vận động viên đóng vai trò then chốt. Trước đây, việc tuyển chọn học sinh năng khiếu thể thao chỉ tổ chức vào dịp học sinh nghỉ hè nhưng giờ đây, hoạt động này được diễn ra thường xuyên, liên tục quanh năm. Trước đây, chỉ tuyển sinh vận động viên trong tỉnh, thì nay, đã mở rộng ra nhiều tỉnh thành trên toàn quốc như Thanh Hóa, Nghệ An, Bắc Giang...

Việc tuyển chọn vận động viên thông qua 3 hình thức chính. Một là, các huấn luyện viên phải đến từng địa phương, từng trường phổ thông để trực tiếp tuyển chọn. Hai là, tuyển chọn thông qua các lớp nghiệp dư tại cơ sở, thông qua các test tuyển chọn. Ba là lựa chọn các em có thành tích tốt thông qua các giải thể thao học sinh toàn tỉnh.

Các vận động viên sau khi được tuyển chọn sẽ được đào tạo, huấn luyện dưới sự chỉ dạy nhiệt tình, tận tâm của các vận động viên có nhiều kinh nghiệm, rất nhiều trong số đó nguyên là các vận động viên có thành tích cao tại các giải quốc gia, quốc tế.

- Theo ông, điều khó nhất trong quá trình tuyển chọn và huấn luyện vận động viên thành tích cao là gì?

+ Có thể khẳng định rằng quá trình tổ chức tuyển chọn và đào tạo vận động viên trẻ đóng vai trò quan trọng đặc biệt đối với thể thao thành tích cao. Làm tốt công tác này sẽ giúp thể thao Vùng mỏ có được lực lượng kế cận hùng hậu bổ sung kịp thời cho tuyến trên, đồng thời đây cũng là tiền đề vững chắc cho giai đoạn huấn luyện nâng cao.

Tuy nhiên trong thực tế, việc tuyển chọn vận động viên nói chung và vận động viên thành tích cao nói riêng vẫn gặp khá nhiều vướng mắc. Đơn cử như việc một số môn thể thao không có phong trào tại địa phương (như đua thuyền, bắn súng, bắn cung) nên việc tuyển chọn vận động viên phụ thuộc hoàn toàn vào kinh nghiệm tuyển chọn ban đầu của huấn luyện viên, như quan sát, đo thể hình, dự đoán khả năng phát triển chiều cao vận động viên thông qua chiều cao của bố, mẹ... chứ không có nhiều lựa chọn từ các giải đấu phong trào từ cơ sở. Bên cạnh đó, với một số môn thế mạnh của tỉnh như đua thuyền, bơi, điền kinh... lại là những môn thể thao có chu kỳ nên việc tập luyện thường không thu hút được các vận động viên, dễ gây chán nản trong quá trình tập luyện. Do vậy, chúng tôi vẫn phải tìm kiếm, tuyển chọn vận động viên ở các tỉnh xa như Thanh Hóa, Nghệ An...

Bên cạnh đó, nhiều gia đình định hướng, đầu tư cho con theo học văn hóa nên việc tìm kiếm, tuyển chọn tài năng thể thao bị hạn chế. Có những vận động viên được dự báo rất có tố chất để phát triển nhưng gia đình không ủng hộ nên chúng tôi cũng đành “lực bất tòng tâm”...

- Mục tiêu cụ thể về số lượng và chất lượng vận động viên của ngành thể thao Quảng Ninh là gì và những giải pháp nào đã được triển khai để đạt được mục tiêu này?

+ Xác định việc đổi mới và hoàn thiện hệ thống tuyển chọn, đào tạo tài năng thể thao, gắn kết đào tạo các tuyến, các lớp kế cận là mục tiêu quan trọng nhất, thời gian qua, chúng tôi đã phối hợp với các sở, ngành, địa phương, đơn vị, thống nhất quản lý phát triển thể thao thành tích cao, thể thao chuyên nghiệp theo hướng tiên tiến, bền vững, phù hợp với đặc điểm thể chất và trình độ phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Đồng thời chú trọng việc nâng cao thành tích thi đấu, giữ vững vị trí đã có trong các kì đại hội thể thao toàn quốc, tiến tới thu hẹp khoảng cách trình độ đối với thể thao các tỉnh, thành ở tốp đầu quốc gia. Hiện nay, số lượng vận động viên đang được đào tạo chính quy trên địa bàn tỉnh là 563 (trong đó, Trường Thể dục thể thao tỉnh 255, Trung tâm Huấn luyện và Thi đấu thể dục thể thao 308).

Chúng tôi cũng mất nhiều thời gian để đưa ra các giải pháp cụ thể để tiếp tục thực hiện những mục tiêu này: Một là, nghiên cứu, xây dựng hoàn thiện cơ chế, chính sách tuyển chọn, đào tạo bồi dưỡng tài năng thể thao thành tích cao. Hai là, nâng cao năng lực đội ngũ huấn luyện viên, rà soát, xây dựng kế hoạch tuyển chọn, đào tạo, huấn luyện phù hợp với đặc thù từng môn thể thao. Ba là, tổ chức sáp nhập các đơn vị thể thao của Sở Văn hoá - Thể thao để tạo môi trường huấn luyện đồng bộ, hiện đại, hiệu quả. Bốn là, từng bước đầu tư, nâng cấp và hiện đại hóa cơ sở vật chất - kỹ thuật và trang thiết bị, phương tiện, dụng cụ thiết yếu đảm bảo chuẩn quốc tế phục vụ đào tạo, huấn luyện và thi đấu thể thao thành tích cao. Năm là, đẩy mạnh hợp tác quốc tế và nghiên cứu khoa học trong đào tạo, phát tiển tài năng thể thao thành tích cao. Sáu là, từng bước nâng cao chế độ cho huấn luyện viên, vận động viên trong tập luyện và thi đấu. Có chế độ đãi ngộ phù hợp để thu hút các tài năng thể thao trên toàn quốc về tập luyện, thi đấu cho tỉnh.

- Vậy theo ông, yếu tố cần thay đổi ngay lúc này để có thể nâng cao chất lượng đào tạo vận động viên thành tích cao là gì?

+ Trên thực tế, việc ứng dụng khoa học công nghệ bằng các phương tiện thiết bị công nghệ nhằm kiểm tra, đánh giá, hồi phục, chăm sóc y tế và chăm sóc dinh dưỡng cho vận động viên là điều kiện quan trọng làm nên thành tích thể thao.

Do đó, chúng tôi rất mong tỉnh sẽ sớm có phương án trang bị các thiết bị khoa học công nghệ trong tuyển chọn, hỗ trợ tập luyện, thả lỏng hồi sức cho vận động viên.

Một điều quan trọng nữa là chính sách vận động, thu hút các nguồn tài trợ để đào tạo, huấn luyện các vận động viên tài năng. Hàng năm, lựa chọn, cử các vận động viên nòng cốt đi tập huấn, thi đấu nước ngoài; tạo môi trường cho các vận động viên cọ xát, từ đó nâng cao trình độ, tiếp tục gắn bó với ngành thể thao và mang thành tích về cho tỉnh.

Bên cạnh đó, từng bước nâng cao hiệu quả chăm sóc sức khoẻ đối với vận động viên, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ công tác quản lý, đào tạo huấn luyện, công tác tuyển chọn, đào tạo vận động viên thành tích cao cũng như trong công tác phòng, chống doping. Theo tôi, đó là những việc làm cấp thiết nhằm đưa nền thể thao Quảng Ninh tiến xa hơn trên con đường hội nhập.

- Cảm ơn ông đã trả lời phỏng vấn.