Phát triển lâm nghiệp bền vững

Thực hiện Chỉ thị số 13-CT/TW ngày 12/1/2017 của Ban Bí thư Trung ương Đảng "Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng", đã tạo sự chuyển biến rõ nét từ nhận thức đến hành động của các cấp ủy Đảng, chính quyền và người dân trong tỉnh, mở ra hướng đi mới trong bảo vệ, khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên rừng, tạo động lực quan trọng cho lâm nghiệp Quảng Ninh phát triển nhanh, bền vững.

Quảng Ninh có diện tích rừng lớn, đứng thứ 18/63 tỉnh, thành trong cả nước với gần 423.000ha đất quy hoạch cho lâm nghiệp, chiếm 68,4% diện tích đất tự nhiên toàn tỉnh; trong đó, có hơn 370.000ha đất có rừng.

Rừng Quảng Ninh có vị trí đặc biệt quan trọng trong phòng hộ, bảo vệ đầu nguồn, vùng ven biển, bảo tồn đa dạng sinh học, tăng cường khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu, đảm bảo chiến lược an ninh nguồn nước, cân bằng hài hòa giữa phát triển công nghiệp, khai khoáng và bảo vệ môi trường, gắn với chuyển đổi phương thức phát triển từ "nâu" sang "xanh" của tỉnh, từng bước phát triển kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh trên địa bàn tỉnh.

Chỉ thị số 13-CT/TW là chủ trương lớn, mang tầm chiến lược, đánh dấu bước chuyển mới trong công tác lãnh đạo của Đảng đối với công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng; tác động mạnh mẽ đến phát triển kinh tế - xã hội, môi trường, đảm bảo quốc phòng - an ninh của các địa phương. Ban Thường vụ (BTV) Tỉnh ủy Quảng Ninh đã ban hành Chương trình hành động số 12-CTr/TU ngày 20/3/2017 thực hiện Chỉ thị số 13-CT/TW trên địa bàn tỉnh; được chỉ đạo thực hiện xuyên suốt, liên tục, gắn với thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, các chương trình phát triển kinh tế - xã hội trên cùng địa bàn tại các địa phương để thực hiện nhiệm vụ quản lý, bảo vệ, phát triển rừng.

Từ năm 2017 đến nay, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh đã ban hành nhiều nghị quyết, văn bản chỉ đạo, điều hành các hoạt động về lâm nghiệp. Trong đó có nhiều nghị quyết quan trọng, tạo tiền đề cho lâm nghiệp phát triển bền vững, như Nghị quyết số 19-NQ/TU ngày 28/11/2019 của BTV Tỉnh ủy "Về phát triển lâm nghiệp bền vững tỉnh Quảng Ninh đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030". Đây là một trong những nghị quyết chuyên đề đầu tiên trong nước về phát triển lâm nghiệp bền vững. Nghị quyết đặt mục tiêu trong năm 2022 và 2023, mỗi năm trồng mới ít nhất 2.000ha cây lim, giổi, lát bản địa ở những nơi có điều kiện trên địa bàn tỉnh.

Nghị quyết số 337/2021/NQ-HĐND của HĐND tỉnh "Về việc quy định một số chính sách đặc thù để khuyến khích phát triển lâm nghiệp bền vững trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh"; Nghị quyết số 10-NQ/TU ngày 26/9/2022 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh "Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường, phòng tránh và giảm nhẹ thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo đảm an ninh nguồn nước giai đoạn 2022-2030", trong đó đề ra mục tiêu giữ vững tỷ lệ che phủ rừng 55% đến năm 2025, trên 50% đến năm 2030 và nâng cao chất lượng rừng.

Các nghị quyết, chương trình hành động của Tỉnh ủy đã được UBND tỉnh, các sở, ngành, địa phương khẩn trương triển khai thực hiện, cụ thể hóa bằng các giải pháp khả thi, phù hợp, có trọng tâm, trọng điểm, gắn với tình hình thực tế của tỉnh và từng địa phương, đơn vị.

Với quan điểm, phát triển kinh tế lâm nghiệp bền vững trên cơ sở phát huy tiềm năng, lợi thế, giá trị đa dụng của rừng, trên nguyên tắc không đánh đổi sự tăng trưởng bằng sự hủy hoại rừng, mất rừng, suy thoái rừng, mất đi tính đa dạng sinh học, dẫn đến sự mất cân bằng, ổn định trong thế giới tự nhiên, trong 5 năm gần đây, thực hiện quy hoạch 3 loại rừng gắn với tái cơ cấu lâm nghiệp, tỉnh đã tập trung bảo tồn, phát triển các khu rừng đặc dụng.

Tỉnh duy trì, củng cố 24.904ha rừng đặc dụng tập trung tại 6 khu rừng; hoàn thành xây dựng đề án thành lập mới 3 khu bảo tồn, khu rừng đặc dụng, nâng tổng diện tích quy hoạch rừng đặc dụng từ 29.835ha lên 47.500ha để tích hợp quy hoạch lâm nghiệp quốc gia; khoán bảo vệ rừng tự nhiên; đẩy nhanh tiến độ trồng rừng sản xuất bằng các loài cây gỗ lớn, cây bản địa; nâng tỷ lệ che phủ rừng lên 55% và nâng cao chất lượng rừng.

Quảng Ninh hiện có 19.241ha rừng ngập mặn (RNM), được đánh giá lớn nhất miền Bắc, có tính đa dạng sinh học cao. Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, BTV Tỉnh ủy đặc biệt quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo quản lý chặt chẽ, hạn chế tối đa việc chuyển mục đích sử dụng RNM, các hoạt động sử dụng đất bãi triều làm ảnh hưởng đến RNM; chỉ đạo cấp uỷ, chính quyền cấp huyện nơi thực hiện các dự án, phải đặc biệt quan tâm chú trọng trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, coi quỹ đất có mặt nước biển và RNM là nguồn lực và tài nguyên quý hiếm để phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Tỉnh đã thực hiện đồng bộ các giải pháp nhằm hạn chế đến mức thấp nhất việc tác động vào RNM trong quá trình triển khai các dự án hạ tầng động lực trên địa bàn tỉnh; đồng thời huy động đa dạng các nguồn lực để tái đầu tư trồng mới, trồng bổ sung RNM.

Là địa phương có hoạt động khai thác than khoáng sản, Tỉnh ủy đã chỉ đạo các đơn vị ngành Than triển khai nhiều chính sách, hành động thiết thực nhằm chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng phát triển bền vững; gắn bảo vệ môi trường với phát triển kinh tế, đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

Đến nay, TKV đã trồng hơn 1.500ha cây phủ xanh hoàn nguyên môi trường tại Quảng Ninh; đang nghiên cứu thực hiện xanh hóa bãi thải mỏ bằng các loài cây gỗ lớn, cây bản địa lâu năm để ổn định bền vững môi trường các khu vực sản xuất, kết hợp lấy gỗ làm trụ mỏ, phát triển kinh tế rừng.

Trong quá trình thực hiện Chỉ thị số 13-CT/TW, tỉnh luôn quan tâm triển khai phát triển rừng gắn với chăm lo sinh kế cho người dân. Hằng năm tỉnh phát triển các mô hình quản lý rừng phòng hộ, đặc dụng có sự tham gia của cộng đồng trong công tác bảo vệ rừng phòng hộ, rừng đặc dụng, thông qua khoán bảo vệ rừng, nhằm nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ rừng, đặc biệt là rừng tự nhiên; góp phần nâng cao thu nhập, ổn định đời sống cho người dân khu vực đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, biển đảo. Giai đoạn 2017-2022 tỉnh đã triển khai khoán bảo vệ rừng tự nhiên hơn 219.000 lượt ha.

Đặc biệt, từ năm 2021, Nghị quyết số 337/2021/NQ-HĐND của HĐND tỉnh triển khai thí điểm tại TP Hạ Long và huyện Ba Chẽ, đến nay đã có 896 chủ rừng là hộ gia đình, cá nhân tham gia trồng được hơn 1.718ha cây gỗ lớn, cây bản địa. Tỉnh đang chỉ đạo cơ quan chuyên môn đánh giá đầy đủ hiệu quả chính sách để xem xét mở rộng phạm vi, đối tượng áp dụng; nghiên cứu sửa đổi, bổ sung chính sách theo phương thức trồng rừng gỗ lớn, cây bản địa, sản xuất nông lâm kết hợp, lâm sản ngoài gỗ, trồng cây nông nghiệp trong thời gian chưa có thu nhập từ rừng.

Trong 5 năm qua, tỉnh đã trồng mới được 73.746ha rừng tập trung với nhiều loài cây có giá trị, như lim, giổi, lát, thông nhựa và 3,5 triệu cây phân tán các loại. Kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm từ gỗ tăng từ 165 triệu USD năm 2017 lên 538 triệu USD năm 2022; giá trị sản xuất ngành lâm nghiệp tăng từng năm; giải quyết việc làm cho lao động tại các khu vực miền núi, biên giới, hải đảo, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu quốc gia về phát triển bền vững. Tình trạng xâm hại tài nguyên rừng giảm đáng kể, an ninh rừng được giữ vững, góp phần bảo vệ môi trường, đảm bảo quốc phòng - an ninh, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi trên địa bàn tỉnh.