Quảng Ninh và những thành tựu trong 30 năm đổi mới

Trước đổi mới, Quảng Ninh cũng như toàn bộ miền Bắc tồn tại 3 thành phần kinh tế là quốc doanh, tập thể và cá thể. Nền kinh tế vận hành theo cơ chế kế hoạch hoá tập trung, chưa tuân theo quy luật về sự phù hợp giữa quan hệ sản xuất với tính chất và trình độ phát triển của lực lượng sản xuất. Kinh tế quốc doanh còn nhiều yếu kém, chưa thực hiện được vai trò chủ đạo trong nền kinh tế. Quản lý kinh tế, quản lý sản xuất của các hợp tác xã còn lỏng lẻo. Kinh tế cá thể chưa được quan tâm đúng mức. Thu nhập quốc dân thấp, quy mô kinh tế nhỏ. Cơ chế quan liêu bao cấp kéo dài đã làm cho hàng tiêu dùng luôn trong tình trạng khan hiếm, thiếu thốn, căng thẳng. Không chỉ thiếu thốn đủ thứ từ lốp xe, phích nước, quần áo... mà có những lúc, những nơi công nhân, nông dân bị đói ăn, phải ăn cháo cầm hơi.

Một góc TP Hạ Long hôm nay.

Ông Nguyễn Minh Hoa thời ấy làm công tác giảng dạy ở Trường Xây lắp mỏ Cẩm Phả (nay thuộc Trường Cao đẳng nghề Than - Khoáng sản Việt Nam) kể: Tình hình khan hiếm lương thực trong thời kỳ này diễn ra trên diện rộng, ảnh hưởng đến mọi cơ sở, mọi ngành và các tầng lớp xã hội. Theo số liệu điều tra thực tế của Liên hiệp Công đoàn tỉnh và phản ảnh của cơ sở thì đến cuối tháng 10-1987, ở Công ty Than Cẩm Phả (nay thuộc các công ty của Vinacomin trên địa bàn Cẩm Phả như Cọc Sáu, Cao Sơn, Đèo Nai, Thống Nhất...) có tới 30% công nhân phải ăn cháo một bữa, còn 1 bữa dựa vào bữa ăn công nghiệp ở nơi làm việc. Ở Lâm trường Cẩm Phả, đội Dương Huy có 63/70 gia đình, đội Cộng Hoà có 48/60 gia đình phải ăn cháo và sắn thay cơm. Bản thân ông dù đã xin được cho vợ chuyển công tác từ Hà Nội về Quảng Ninh để hợp lý hoá gia đình nhưng vì không chuyển được “sổ gạo”nên đành chấp nhận cảnh vợ chồng ly tán.

Tại Đại hội lần thứ VI (năm 1986), với phương châm “Nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật, nói rõ sự thật”, Đảng ta đã nhận thức rõ và thẳng thắn chỉ ra những sai lầm và khuyết điểm trong lãnh đạo kinh tế - xã hội. Đại hội khẳng định: “Để tăng cường sức chiến đấu và năng lực tổ chức thực tiễn của mình, Đảng phải đổi mới về nhiều mặt: Đổi mới tư duy, trước hết là tư duy kinh tế; đổi mới tổ chức; đổi mới đội ngũ cán bộ; đổi mới phong cách lãnh đạo và công tác”.

Ngay từ những năm đầu Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo công cuộc đổi mới, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc Quảng Ninh đã quyết tâm triển khai thực hiện. Nghị quyết số 02-NQ/TU ngày 14-3-1987 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về 3 chương trình kinh tế: Lương thực, thực phẩm, hàng tiêu dùng và hàng xuất khẩu 3 năm 1987-1990 và sau này là hàng loạt các chỉ thị, nghị quyết, chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội được thực hiện hiệu quả ở Quảng Ninh đã góp phần cùng với cả nước làm sáng rõ hơn, khẳng định sự đúng đắn đường lối đổi mới của Đảng.

Quá trình đổi mới, Quảng Ninh đặc biệt quan tâm chăm lo phát triển sự nghiệp giáo dục - đào tạo. Trong ảnh: Trường THPT Chuyên Hạ Long được đầu tư xây dựng khang trang.

Trong giai đoạn 1986-1991, Quảng Ninh đã ổn định cơ bản tình hình kinh tế - xã hội, trước hết là ổn định và phát triển sản xuất than, góp phần ổn định thị trường giá cả, tài chính, tiền tệ; ổn định cung cấp lương thực, thực phẩm để cải thiện một bước đời sống nhân dân. Giai đoạn 1991-1995, kinh tế - xã hội ở tỉnh nhanh chóng thoát ra khỏi tình trạng chậm phát triển, tạo được thế phát triển một cách vững chắc; tăng nhanh khả năng tích luỹ và cải thiện đời sống nhân dân. Giai đoạn 1995-2001, trong quá trình CNH-HĐH, tỉnh Quảng Ninh chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp và du lịch, phát triển và tăng cường nguồn lực kinh tế, đổi mới và hoàn thiện quan hệ sản xuất, từng bước nâng cao đời sống nhân dân, tạo điều kiện cho bước phát triển sau những năm 2000. Giai đoạn 2001-2005, tỉnh đã tận dụng các lợi thế về đất đai, tài nguyên, khoáng sản và điều kiện địa lý thuận lợi, huy động các nguồn vốn để tăng tỷ trọng cho đầu tư phát triển, từng bước hoàn thiện kết cấu hạ tầng, tăng thêm năng lực sản xuất cho các ngành kinh tế mũi nhọn. Giai đoạn 2005-2010, Quảng Ninh giữ vững sự tăng trưởng cao về kinh tế; phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội; các ngành, các lĩnh vực, các sản phẩm có lợi thế và sức cạnh tranh. Cơ cấu kinh tế của tỉnh chuyển dịch theo hướng công nghiệp, du lịch - dịch vụ và nông nghiệp.

Đặc biệt, trong  giai đoạn 2010-2015, quy mô và tiềm lực kinh tế, chất lượng tăng trưởng của Quảng Ninh được cải thiện rõ rệt. Từ năm 2010 đến nay, tăng trưởng kinh tế của tỉnh luôn duy trì ở mức cao so với bình quân chung cả nước, tổng sản phẩm trên địa bàn tăng bình quân 9,2%/năm (cả nước là 5,82%). Tổng sản phẩm trên địa bàn giá hiện hành năm 2015 đạt khoảng 100.300 tỷ đồng, gấp 2 lần so với năm 2010. GDP bình quân đầu người đạt 3.931 USD, gấp 1,76 lần so với năm 2010 và gấp 1,77 lần so với bình quân cả nước (2.200 USD). Thu ngân sách nhà nước đứng trong tốp 5 cả nước; giai đoạn 2011-2015 ước đạt 159.342 tỷ đồng. Cơ cấu kinh tế của tỉnh đã bước đầu chuyển dịch theo hướng hiện đại, tăng dần tỷ trọng ngành dịch vụ, giảm dần khu vực công nghiệp, nông nghiệp. Đời sống nhân dân được nâng cao rõ rệt, tỷ lệ hộ nghèo hiện chỉ còn 1,33%.

Cùng với đổi mới về tư duy kinh tế, Quảng Ninh cũng chủ động đề xuất thí điểm đổi mới tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ; đổi mới phong cách lãnh đạo và công tác. Đề án “Đổi mới phương thức, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng; thực hiện tinh giản bộ máy, biên chế” mà tỉnh chủ động xây dựng, triển khai được Trung ương đánh giá cao, chỉ đạo các địa phương khác đến tìm hiểu, học tập để nhân rộng.

30 năm thực hiện công cuộc đổi mới, Quảng Ninh đã đạt nhiều kết quả quan trọng. Thực tiễn và những kết quả của tỉnh đã góp phần khẳng định sự đúng đắn trong đường lối đổi mới đất nước do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo.

Ngọc Hà