Quyền kiểm soát thiết bị Apple thuộc về ai?

Trong 10 năm qua, việc thay thể linh kiện của iPhone là một điều luôn rất dễ dàng. Nhưng kể từ năm 2017, việc sửa chữa một chiếc điện thoại iPhone đã trở nên khó khăn.

Thay thế pin điện thoại có thể tạo ra những thông báo cảnh báo không hồi kết, màn hình thay thế có thể vô hiệu hóa cài đặt độ sáng của điện thoại và camera selfie thay thế có thể gặp trục trặc.

Những bất tiện này là do một phần mềm cho phép Apple kiểm soát iPhone ngay cả sau khi ai đó đã mua chúng. Điện thoại iPhone mới được mã hóa để nhận dạng số sê-ri của các bộ phận gốc và có thể gặp trục trặc nếu các bộ phận đó bị thay đổi.

Theo iFixit, một công ty phân tích các linh kiện iPhone và bán các linh kiện để tự sửa cho biết, năm nay có 7 linh kiện của iPhone có thể gây ra sự cố trong quá trình sửa chữa, tăng so với ba bộ phận vào năm 2017.

Từ khi Apple giới thiệu hệ thống nhận dạng khuôn mặt để mở khóa thiết bị sửa chữa, tỷ lệ các bộ phận có thể gây ra sự cố đã tăng khoảng 20% mỗi năm kể từ năm 2016.

Chức năng nhận dạng thiết bị gốc trên các bộ phận của máy, đã khuyến khích khách hàng của Apple chuyển sang các cửa hàng hoặc trung tâm sửa chữa được ủy quyền của hãng, nơi tính giá linh kiện và tiền công cao hơn.

Việc thay thế một màn hình bị vỡ thường tốn gần 300 USD, cao hơn khoảng 100 USD so chi phí tại một cửa hàng bình thường bằng màn hình của bên thứ ba.

Nói cách khác thì chi phí thay thế màn hình bị nứt trên iPhone 14 cũ gần như tương đương với giá trị của chiếc điện thoại Apple đời cũ.

Việc Apple nắm quyền sửa chữa tạo ra động lực để khách hàng chi tới 200 USD một năm cho bảo hiểm thiết bị, được gọi là AppleCare, nơi cung cấp dịch vụ thay pin và sửa chữa màn hình miễn phí. Apple thu về ước tính khoảng 9 tỷ USD hàng năm cho dịch vụ này.

Nhưng điều này cũng đặt ra câu hỏi về cam kết của Apple đối với tính bền vững, khi những người ủng hộ việc sửa chữa độc lập nói rằng công ty có thể đáp ứng mục tiêu giảm lượng phát thải carbon một cách hiệu quả hơn bằng cách giảm chi phí sửa chữa để khuyến khích mọi người bảo trì thiết bị thay vì mua thiết bị mới.

Một phát ngôn viên của Apple cho biết công ty ủng hộ quyền sửa chữa thiết bị của khách hàng và đã tạo ra một chương trình sửa chữa tự phục vụ để trợ giúp. Ông nói: “Chúng tôi đã và đang đổi mới để mang đến cho khách hàng những lựa chọn tốt nhất khi thiết bị của họ cần bảo trì”.

Việc sử dụng phần mềm để kiểm soát việc sửa chữa đã trở nên phổ biến trong các thiết bị điện tử. Apple và các công ty khác đã lên tiếng bảo vệ hành động này và giải thích rằng nó bảo vệ sự an toàn của khách hàng và thương hiệu của công ty.

Apple cũng cho biết các bộ phận kém chất lượng, như phần quét khuôn mặt bị lỗi, có thể ảnh hưởng đến bảo mật của điện thoại và nếu một cửa hàng không chính hãng làm hỏng việc sửa chữa, khách hàng thường đổ lỗi cho Apple thay vì cửa hàng. Cách làm này cũng cho phép Apple tạo ra một bản ghi các bộ phận trong thiết bị, điều này có thể hữu ích cho những người mua điện thoại cũ.

Gia tăng kiểm soát linh kiện bằng phần mềm đã sinh ra nhu cầu thay thế linh kiện với chi phí hợp lý hơn. Những người ủng hộ nói rằng sẽ tốt hơn cho môi trường và ví tiền của khách hàng nếu kéo dài tuổi thọ của thiết bị.

Họ kêu gọi các nhà lập pháp đơn giản hóa việc sửa chữa và đặt ra câu hỏi: “Ai sở hữu thiết bị sau khi nó được mua? Khách hàng hay nhà sản xuất?”

Các nhà lập pháp các bang từ New York đến California đã phản ứng bằng các đạo luật nhằm mục đích giúp việc sửa chữa, thay thế linh kiện trở nên dễ dàng hơn.

Chính quyền của Tổng thống Joe Biden đã khuyến khích Ủy ban Thương mại Liên bang đưa ra các quy định nhằm ngăn chặn các nhà sản xuất điện thoại thông minh hạn chế việc sửa chữa độc lập. Nhưng hầu hết các quy định không có các biện pháp cấm rõ ràng về việc sử dụng phần mềm để kiểm soát các linh kiện gốc.

Trong năm qua, New York, Minnesota và California đã thông qua dự luật yêu cầu các nhà sản xuất thiết bị điện tử cung cấp các bộ phận, công cụ và sách hướng dẫn cho bên thứ ba.

Sau nhiều năm vận động hành lang chống những quy định như vậy, Apple đã ký ủng hộ luật của California và tôn trọng luật này trên khắp nước Mỹ.

Ông Brian Naumann, Giám đốc bộ phận dịch vụ sửa chữa của Apple, cho biết: “Apple đã thực hiện những bước đi quan trọng để mở rộng các lựa chọn cho người tiêu dùng sửa chữa thiết bị của họ, điều mà chúng tôi biết là tốt cho ngân sách của người tiêu dùng và tốt cho môi trường”.