Sắp đề xuất điều chỉnh lương tối thiểu vùng, mức tăng dựa vào thực tế

Thu nhập bình quân năm 2024 của người lao động hưởng lương đạt khoảng 8,5 triệu đồng/tháng. Mức lương này dù cao hơn nhiều lương tối thiểu vùng nhưng vẫn chưa đảm bảo mức đủ sống của người lao động, nhất là ở các đô thị lớn.

Lương tối thiểu đang quá thấp

Theo Nghị định 74/2024 của Chính phủ, hiện nay mức lương tối thiểu vùng cao nhất là 4,96 triệu đồng/tháng (vùng 1), thấp nhất là 3,45 triệu đồng/tháng (vùng 4).

Mức lương tối thiểu vùng 4,96 triệu đồng/tháng ở Hà Nội và TPHCM (vùng 1) khó có thể trang trải cho cuộc sống của người lao động.

Theo báo cáo của cơ quan chức năng vào cuối năm 2024, thu nhập bình quân trong năm 2024 của người lao động hưởng lương đạt khoảng 8,5 triệu đồng/tháng. Mức lương này dù đã cao hơn nhiều mức lương tối thiểu vùng nhưng vẫn chưa đảm bảo mức đủ sống của người lao động.

Tuy nhiên, một khảo sát trước đó của Viện Công nhân Công đoàn (Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam), chi tiêu bình quân tháng của mỗi hộ gia đình người lao động lên tới 14,059 triệu đồng và có xu hướng cao hơn vào những dịp cuối năm. Trong cơ cấu chi tiêu, 3 khoản chiếm tỷ trọng lớn là chi phí mua lương thực - thực phẩm, tiền đóng học và tiền trả nợ. Điều này cho thấy một tỷ lệ đáng báo động về sự thiếu hụt nguồn lực tài chính.

Mức thu nhập của cá nhân người lao động chỉ đáp ứng được 63% chi tiêu của gia đình. Một gia đình công nhân muốn chi trả đủ mức chi tiêu cơ bản, cần ít nhất 2 người đi làm.

Một bộ phận người lao động phải làm thêm nhưng không phải ai cũng có điều kiện để nhận thêm việc làm, nhất là lao động nữ có con nhỏ. Do vậy, công nhân phải chấp nhận điều kiện sống thấp, ăn uống qua loa, ở nơi chật hẹp, ẩm thấp, con cái phải gửi về quê.

Cần đột phá tăng lương tối thiểu

Ông Lê Đình Quảng, Phó trưởng Ban Chính sách pháp luật và Quan hệ lao động (Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam) cho rằng, lương tối thiểu phải tăng tốc nhanh hơn nữa mới đáp ứng được nhu cầu thực tiễn và phù hợp với kỷ nguyên vươn mình. Bởi vì, giai đoạn 2015 - 2020, tốc độ tăng bình quân mức lương tối thiểu khoảng 9%, còn từ năm 2020 đến nay tốc độ thấp hơn, khoảng 5-6%.

Dự kiến trong tháng 3 này, Công đoàn sẽ đề xuất mức điều chỉnh lương tối thiểu vùng với Hội đồng Tiền lương quốc gia. Mức tăng sẽ được đề xuất dựa vào các yếu tố: cung cầu lao động, chỉ số giá tiêu dùng (CPI), tốc độ tăng trưởng, năng suất lao động, khả năng chi trả, số liệu thất nghiệp, khả năng chi trả của doanh nghiệp...

Một chuyên gia lao động tiền lương cho biết, dự kiến tốc độ GDP của cả nước năm 2025 đạt 8%, mức cao hơn so với năm 2024, nên có thể điều chỉnh tăng lương tối thiểu lên mức cao hơn.

Vì thế, cần tăng cường vai trò của đại diện người sử dụng lao động, đại diện người lao động và Nhà nước trong việc đàm phán điều chỉnh lương tối thiểu năm 2025.

Đồng thời, khuyến khích các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh đạt hiệu quả thì có đàm phán giữa hai bên để tăng lương tối thiểu, áp dụng trong công ty mình.

Được biết, khi mức lương tối thiểu vùng chưa đảm bảo mức đủ sống thì Nhà nước cần đẩy mạnh các chương trình hỗ trợ nhà ở cho công nhân và người lao động có thu nhập thấp; tăng cường kiểm soát các mặt hàng thiết yếu, đặc biệt là thực phẩm và các dịch vụ cơ bản để giảm chi phí sinh hoạt cho người lao động.

Về phía doanh nghiệp, ngoài bảo đảm các phúc lợi xã hội cho người lao động như BHXH, BHYT, cần nghiên cứu hoàn thiện chế độ tiền lương, đãi ngộ. Điều này sẽ giúp người lao động có sự bảo vệ tài chính khi gặp phải rủi ro về sức khỏe hoặc các tình huống khẩn cấp.

Về tổng thể lâu dài, để hướng tới mức lương đủ sống cần phải có các giải pháp đồng bộ tăng năng suất lao động dựa trên cơ sở tổ chức lại sản xuất một cách hợp lý và làm việc khoa học.

Để làm được việc này, trước hết phải đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tập trung vào các ngành tạo ra giá trị cao như điện tử, bán dẫn… đáp ứng được nhu cầu phát triển kinh tế xã hội.