Tăng cường trách nhiệm giải trình, hiệu quả quản lý nhà nước từ hoạt động chất vấn

Cùng với việc không ngừng cải tiến, nâng cao hiệu quả các hoạt động tiếp xúc cử tri, giám sát chuyên đề, chuẩn bị kỳ họp HĐND tỉnh…, những năm qua, tỉnh Quảng Ninh đã chú trọng đổi mới quy trình, phương thức tiến hành hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn tại các kỳ họp HĐND định kỳ. Hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn đã trở thành diễn đàn đối thoại, tranh luận trên tinh thần thẳng thắn, dân chủ, trách nhiệm; tác động mạnh mẽ đến cơ quan chức năng trong việc ban hành và thực thi các quyết sách nhằm phát triển KT-XH của địa phương.

Điểm nhấn ấn tượng trong các kỳ họp

Đồng chí Nguyễn Xuân Ký, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh, định hướng nội dung phiên chất vấn tại hội trường tại kỳ họp thứ 21, HĐND tỉnh khóa XIII.

Đồng chí Trịnh Thị Minh Thanh, Phó Chủ tịch Thường trực HĐND tỉnh, nhấn mạnh: Chất vấn, trả lời chất vấn là hình thức giám sát trực tiếp, có vai trò quan trọng trong mỗi kỳ họp HĐND, thể hiện quyền lực của cơ quan dân cử ở địa phương. Thông qua hoạt động này, đại biểu HĐND và người đứng đầu cơ quan, đơn vị thể hiện được trách nhiệm của mình với cử tri và nhân dân. Thời gian qua, hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn tại các kỳ họp của HĐND các cấp trong tỉnh tiếp tục được quan tâm và thực hiện có hiệu quả theo hướng dân chủ, công khai, thẳng thắn với tinh thần xây dựng. Từ đó, góp phần củng cố, tăng cường niềm tin của cử tri, nhân dân vào chính quyền, vào cơ quan dân cử; tạo sự đồng thuận trong xã hội, động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Không còn sự trầm lắng, e dè ngần ngại, né tránh trách nhiệm, nặng báo cáo thành tích, mà nhiều năm qua, tại các kỳ họp HĐND tỉnh, quy trình, thủ tục, phương thức thực hiện hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn ngày càng được cải tiến, đổi mới theo hướng thực chất, nâng cao tinh thần trách nhiệm của người chất vấn và người trả lời chất vấn trước cử tri và nhân dân.

Trong phiên chất vấn, Thường trực HĐND, chủ tọa kỳ họp đã thể hiện sự linh hoạt, mềm dẻo trong công tác điều hành tạo không khí đối thoại thẳng thắn trên tinh thần trách nhiệm, dân chủ, vì lợi ích chung của Nhà nước và nhân dân. Chủ tọa hướng việc hỏi và trả lời vào đúng trọng tâm, trọng điểm và truy vấn đến cùng vấn đề đặt ra, nếu chưa thỏa đáng còn yêu cầu người phải trả lời chất vấn giải trình, làm rõ. Sự đổi mới linh hoạt trong điều hành của chủ tọa kỳ họp chính là một trong những yếu tố quyết định sự thành công của phiên chất vấn.

Thường trực HĐND tỉnh đã chỉ đạo đổi mới nội dung, hình thức chất vấn theo hướng "hỏi nhanh - đáp gọn", "hỏi một phút - trả lời 3 phút", "rõ nội dung - rõ trách nhiệm" và được truyền hình, phát thanh trực tiếp để cử tri, nhân dân theo dõi, đánh giá trách nhiệm của HĐND tỉnh trước những kiến nghị của cử tri. Các đại biểu không chất vấn theo nhóm vấn đề, không lựa chọn danh sách "cứng" người ngồi "ghế nóng" mà chất vấn Chủ tịch, Phó Chủ tịch và các thành viên UBND tỉnh, thủ trưởng các sở, ngành nào có nội dung liên quan đều phải trả lời khi có đại biểu chất vấn. Nhờ đó, đảm bảo sự ngắn gọn, trọng tâm và thực hiện tranh luận giữa đại biểu với người trả lời chất vấn. Đồng thời, khắc phục triệt để tình trạng trả lời dài hoặc đọc báo cáo đã được chuẩn bị như các kỳ họp trước đây.

Cán bộ, đảng viên khu 4, phường Hoành Bồ (TP Hạ Long) tập trung từ sớm tại nhà văn hóa của khu để cùng xem truyền hình trực tiếp phiên khai mạc kỳ họp thứ 15 HĐND tỉnh khóa XIII. Ảnh: Hoàng Giang

Để chuẩn bị cho hoạt động chất vấn đạt hiệu quả cao nhất, trước mỗi kỳ họp, Thường trực HĐND đã nắm bắt, phân loại tốt nguồn thông tin thu được qua tiếp xúc cử tri, khảo sát, giám sát… Trên cơ sở đó, Thường trực HĐND tỉnh chủ trì họp với các ban và Văn phòng HĐND tỉnh, chọn nhóm vấn đề mà đông đảo cử tri đang bức xúc để chất vấn tại kỳ họp. Cách làm này vừa bảo đảm tính luân phiên tham gia chất vấn, vừa thể hiện được tinh thần trách nhiệm của từng đại biểu HĐND trước cử tri. Ngay sau khi kết thúc mỗi nhóm vấn đề chất vấn, chủ tọa kỳ họp đều có kết luận rõ ràng về những việc mà các sở, ngành có liên quan cần tổ chức triển khai thực hiện, nhằm sớm khắc phục hạn chế, thiếu sót, với yêu cầu cụ thể về thời gian, lộ trình hoàn thành.

Bà Vũ Thị Thủy, phường Cao Xanh, TP Hạ Long, đặc biệt quan tâm theo dõi các kỳ họp HĐND tỉnh qua chương trình phát thanh - truyền hình trực tiếp, bà Thủy cho rằng: Hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn trong những kỳ họp gần đây của HĐND tỉnh ngày càng phong phú về nội dung, bám sát hơn yêu cầu của cuộc sống, đáp ứng được tâm tư, nguyện vọng của cử tri. Qua đó thể hiện các đại biểu HĐND tỉnh đã hoàn thành tốt nhiệm vụ người đại biểu của nhân dân, nói những vấn đề nhân dân quan tâm. Việc trả lời chất vấn của các cơ quan và cá nhân có trách nhiệm cũng có nhiều cải tiến, đã thẳng thắn, nghiêm túc giải trình những vấn đề mà đại biểu nêu, nhận trách nhiệm và đề xuất các biện pháp nhằm giải quyết những tồn tại, thiếu sót.

Đại biểu Nguyễn Thu Trang, Tổ đại biểu Cẩm Phả, chất vấn Giám đốc Sở Y tế tại kỳ họp thứ 21, HĐND khóa XIII.

Từ đầu nhiệm kỳ khóa XI đến nay cho thấy số lượng chất vấn gửi đến Thường trực HĐND tỉnh để chuyển đến các cơ quan có trách nhiệm xem xét, trả lời đại biểu ngày càng tăng. Thời lượng và số lượng trong các phiên chất vấn tăng lên, từ 1/2-1 ngày với số lượng khoảng 15-20 ý kiến chất vấn trở lên trong mỗi kỳ họp.

Với vai trò gắn bó chặt chẽ, mật thiết với cử tri và nhân dân; lắng nghe tâm tư, nguyện vọng và nói lên “tiếng lòng dân”, các đại biểu HĐND tỉnh đã thực sự hâm nóng nghị trường bằng hàng loạt câu hỏi chất vấn trúng vấn đề, thẳng thắn “xoáy” vào trách nhiệm của lãnh đạo các sở, ngành, cấp ủy chính quyền địa phương. Mỗi câu hỏi của đại biểu đều mang theo cả hơi thở cuộc sống, từ vấn đề sát sườn cuộc sống như chuyện giải cứu thịt lợn, bảo hiểm y tế, đào tạo nghề cho lao động nông thôn... đến vấn đề an ninh phi truyền thống như: Quản lý rừng đầu nguồn, đảm bảo an ninh nguồn nước; giải pháp trong phòng, chống đại dịch Covid-19... cũng đã được đưa lên “nghị trường”.

Trong phiên chất vấn, các cơ quan chức năng hạn chế tối đa tình trạng báo cáo thành tích, trả lời nghiêm túc, thẳng thắn, trách nhiệm, thái độ cầu thị, tạo nên không khí dân chủ, mang tính xây dựng cao, hướng tới đề xuất được các giải pháp khắc phục những bất cập đang đặt ra trong công tác quản lý nhà nước và đời sống thực tiễn ở địa phương, cơ sở. Nếu như các đại biểu HĐND tỉnh thể hiện bản lĩnh, thẳng thắn trong chất vấn, thì ở chiều ngược lại, các thành viên UBND tỉnh, lãnh đạo các sở, ngành, địa phương cũng đã rất chân tình, thẳng thắn trong trả lời. Sự cầu thị, nhận trách nhiệm của các "tư lệnh" ngành và cả những giải pháp trước mắt và lâu dài đưa ra đã được các đại biểu HĐND tỉnh cũng như cử tri và nhân dân toàn tỉnh đánh giá rất cao. Tâm huyết, quyết tâm trong việc nỗ lực để làm chuyển biến tình hình, đáp ứng mong mỏi của toàn thể cử tri, nhân dân là điều cử tri có thể cảm nhận được từ các vị “tư lệnh” ngành sau những lời hứa cam kết tại phiên chất vấn.

HĐND tỉnh đã ban hành các nghị quyết về chất vấn và trả lời chất vấn, để đôn đốc, giám sát việc thực hiện “lời hứa” của các cơ quan, đơn vị tại phiên chất vấn với cử tri, nhân dân. Đây là vấn đề cốt lõi khẳng định uy tín, năng lực quản lý, điều hành của chính quyền, thể hiện tinh thần cầu thị, trách nhiệm chứ không phải là “lời hứa suông”.

Đồng chí Cao Tường Huy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh, thảo luận, trao đổi làm rõ thêm một số nội dung tại Kỳ họp thứ 23, HĐND tỉnh khóa XIII.

Cũng chính sự nhiệt huyết đi đến tận cùng vấn đề đã làm cho chất lượng các phiên chất vấn HĐND tỉnh thực sự chất lượng và đạt hiệu quả thực sự. Nhiều vấn đề phức tạp, nhạy cảm của đời sống xã hội mà cử tri và nhân dân quan tâm đều được giải quyết thỏa đáng, tạo niềm tin cử tri, như: Vấn đề về quản lý đất đai, tài nguyên, khoáng sản, đô thị, chống thất thu ngân sách, phòng chống buôn lậu, chấp hành pháp luật trong công tác giảm nghèo bền vững, nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực, chăm sóc sức khỏe cho nhân dân, công tác thi hành án hình sự, dân sự...

Nhiều ý kiến chất vấn đã được giải đáp thẳng thắn trên tinh thần cầu thị, không né tránh. Không ít lời hứa trên diễn đàn kỳ họp đã được tổ chức thực hiện, tạo niềm tin cho cử tri, góp phần nâng cao vị thế của HĐND và các đại biểu dân cử. Điển hình phải kể đến việc giải quyết nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước về đầu tư công, thu - chi ngân sách, nhất là trong năm 2020 chịu tác động của dịch Covid-19, song các cấp, ngành, địa phương đã đẩy nhanh tiến độ giải ngân đầu tư công, thực hiện hiệu quả công tác thu ngân sách, nhất là thu nội địa, góp phần hoàn thành "mục tiêu kép". Các hoạt động khai thác cát, đá, sỏi, quản lý đất đai đã được đưa ra chất vấn và là cơ sở để HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết số 80/NQ-HĐND về các biện pháp quản lý đất đai. Nhờ đó đã nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước; cơ bản chấm dứt tình trạng khai thác tận diệt nguồn lợi thủy, hải sản; chống ngập úng cho cánh đồng Ba Sào ở thôn Đá Trắng (TP Hạ Long) với diện tích 21,2ha đã hồi sinh sau 13 năm bỏ hoang và đi vào sản xuất từ năm 2017. Đồng thời, đẩy nhanh tiến độ hoàn thành việc hỗ trợ xây mới, sửa chữa nhà cho người có công với cách mạng (giai đoạn 2)... Qua đây, góp phần tạo sự đồng thuận, nâng cao vị thế của cơ quan dân cử, góp phần ổn định an ninh trật tự, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn.

Ông Nguyễn Văn Yến, cử tri tại xã Tiên Lãng, huyện Tiên Yên. chia sẻ: Qua theo dõi các kỳ họp HĐND tỉnh, tôi thấy hoạt động này ngày càng được đổi mới, thực sự chất lượng, nhất là phiên chất vấn đã được đổi mới theo hướng hỏi nhanh, đáp gọn, đi vào trọng tâm những vấn đề cử tri, nhân dân quan tâm. Cử tri chúng tôi và đại biểu HĐND tỉnh không chỉ được nghe giải trình của các đồng chí lãnh đạo các sở, ngành, mà có những vấn đề còn được trực tiếp đồng chí Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh bổ sung, làm rõ tình hình, kết quả và có sự chỉ đạo trực tiếp trong việc thực thi các giải pháp đảm bảo tiến độ công việc, đáp ứng nguyện vọng của cử tri. Tôi thấy đây là một sự đổi mới rất đáng ghi nhận.

Có thể khẳng định, sự đổi mới, linh hoạt, thực chất trong hoạt động chất vấn, trả lời chất vấn tại các kỳ họp HĐND tỉnh đã khẳng định được sự năng động trong chỉ đạo, điều hành và trách nhiệm của UBND tỉnh, các Ủy viên UBND tỉnh trước HĐND tỉnh; trách nhiệm và năng lực hoạt động của các đại biểu HĐND tỉnh tại nghị trường. Đây cũng là một hoạt động thể hiện quyết tâm không ngừng đổi mới, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của HĐND tỉnh, từng bước đáp ứng yêu cầu của thời kỳ mới và nguyện vọng của cử tri trong tỉnh.