Tàu dùng nhiên liệu sạch khiến Trái Đất ấm lên

Tàu thuyền đang dùng nhiên liệu sạch hơn để giảm ô nhiễm không khí, nhưng lại khiến mây giảm khả năng phản xạ ánh sáng Mặt Trời ra không gian.

Việc tàu thuyền sử dụng nhiên liệu ít gây ô nhiễm đã thúc đẩy tình trạng ấm lên toàn cầu, theo nghiên cứu mới công bố trên tạp chí Communications Earth and Environment hôm 30/5. Theo đó, việc ngành vận tải chuyển sang sử dụng nhiên liệu có hàm lượng lưu huỳnh thấp từ năm 2020 có thể khiến tốc độ ấm lên tăng gấp đôi (hoặc hơn) trong thập kỷ này, thậm chí góp phần gây ra mức nhiệt kỷ lục trong năm qua.

Nguyên nhân là các hạt tí hon trong chất ô nhiễm lưu huỳnh giúp phản xạ ánh sáng Mặt Trời ra không gian, khiến các đám mây giống gương hơn, tạo ra hiệu ứng làm mát tạm thời trên Trái Đất. Giới khoa học cũng từng dự đoán rằng việc chuyển sang sử dụng nhiên liệu sạch hơn sẽ làm giảm hiệu ứng phản xạ này và đẩy nhanh quá trình ấm lên, dù chưa rõ mức độ.

Trong nghiên cứu mới, nhóm chuyên gia kết hợp các quan sát vệ tinh và bản mô phỏng để ước tính tác động khí hậu khi giảm lưu huỳnh trong nhiên liệu theo quy định của Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) có hiệu lực vào tháng 1/2020. Được đưa ra để hạn chế ô nhiễm không khí, quy định này đã giúp giảm 80% lượng khí thải lưu huỳnh dioxide từ ngành vận tải biển toàn cầu, theo Tianle Yuan, tác giả chính của nghiên cứu, nhà khoa học tại Trung tâm Bay Vũ trụ Goddard thuộc NASA.

Nhưng Yuan cho biết, sự sụt giảm nhanh chóng này cũng gây ra hiệu ứng "sốc" với Trái Đất, khiến mây giảm khả năng phản xạ một phần năng lượng Mặt Trời ra không gian, dẫn đến hành tinh ấm lên. "Về cơ bản, tốc độ ấm lên sẽ tăng gấp đôi trong những năm 2020", ông nói.

Hiệu ứng này không đồng đều trên toàn cầu, dường như mạnh hơn ở Bắc Đại Tây Dương, dẫn đến nhiệt độ bề mặt nước biển ấm hơn. "Nó góp phần gây ra hiện tượng ấm lên bất thường mà thế giới trải qua vào năm 2023 và 2024. Tuy nhiên, chúng tôi không thể xác định chính xác mức độ", Yuan cho biết. Nhóm nghiên cứu cũng không thể kết luận đây là nguyên nhân chính.

2023 là năm nóng nhất từng ghi nhận và xu hướng này tiếp tục diễn ra trong năm 2024, với nhiệt độ trên cạn và trên biển đạt mức cao mới hàng tháng. Hoạt động của con người là nguyên nhân chính gây ra hiện tượng ấm lên. Tuy nhiên, giới khoa học cũng xem xét những yếu tố khác có thể góp phần gây ra tình trạng nóng bất thường này, ví dụ như El Nino, một kiểu thời tiết tự nhiên định kỳ trên Thái Bình Dương.

Nghiên cứu mới cũng cung cấp bằng chứng cho thấy công nghệ phun hạt vật chất vào mây để tăng khả năng phản xạ nhiệt có thể giúp làm chậm phần nào sự ấm lên toàn cầu. Tuy nhiên, công nghệ này vẫn đang gây tranh cãi về tác động lâu dài của nó đến Trái Đất.