Tết không người ở những ngôi làng giãn dân

Vẫn sắc hoa đào lung linh trước cửa, ngoài trời lất phất mưa xuân, thế nhưng các khu giãn dân Co Tăng (thôn Ngàn Phe, xã Đồng Tâm) và Nà Sau (thôn Nà Nhái, xã Vô Ngại) của huyện Bình Liêu lại “vườn không, nhà trống” vào dịp Tết. Những người đến định cư nơi đây đã tìm về ngôi nhà cũ của mình, vì không muốn đón Tết ở nơi không điện, không nước…

Chuyện của người ở lại Co Tăng

Cùng với Trưởng thôn Ngàn Phe Phùn Dẩu Coóng, chúng tôi đến khu giãn dân Co Tăng. Khu dân cư này mới được thành lập năm 2013 với 9 hộ dân. Ở đây nhiều ngôi nhà đóng cửa im ỉm. Anh Coóng cho biết, khu giãn dân chỉ có 4 hộ ở thường xuyên, còn các hộ khác thỉnh thoảng mới đến.

Ông Voòng Chí Thỉnh thường xuyên ở lại Co Tăng để chăn bò.

Sau một hồi điện thoại, Trưởng thôn Phùn Dẩu Coóng bảo: “Có người sắp về đấy”. Phải chờ đến 20 phút sau ngoài con đường bê tông vang tiếng ồn ào của lũ bò, bê. Một người đàn ông nước da cháy nắng lùa đàn bò về làng, đó là ông Voòng Chí Thỉnh, là một trong những hộ thường xuyên ở Co Tăng vì lý do hàng ngày phải chăn bò. Co Tăng giáp với thôn Bản La phía bên nước bạn Trung Quốc nên ông Thỉnh phải coi đàn bò không để chúng đi lang thang sang cả phía bên kia biên giới rất khó lùa về. Ông Thỉnh bảo vì ở một mình nên ở đâu cũng được. Vậy là ông ở Co Tăng, cuộc sống cũng đơn giản, buổi sáng cứ nấu nồi cơm to rồi ăn cả ngày, chuyện tắm rửa thì vào rừng gặp khe nước vậy là xong. Mỗi lần đi chăn bò, ông tranh thủ mang về bình nước để làm nước sinh hoạt ở nhà. Sáng nay nếu không nhận được điện thoại của trưởng thôn, thì ông Thỉnh cũng ở trong rừng với đàn bò. Buổi trưa ông ăn cơm nắm đem theo rồi tìm bóng mát nào đó đánh một giấc đến chiều mới về. Ông Thỉnh chia sẻ: “Lũ trẻ thì không chịu ở lại đây, vì cuộc sống không điện, nước, thiếu thốn cả dịch vụ phục vụ cuộc sống tối thiểu. Đơn giản nhất là cái điện thoại, vật “bất ly thân”, mỗi lần xạc điện là lại phải quay về xóm cũ, cách nơi này 4 cây số”. Ngày xưa, những người như ông Thỉnh có nhiều năm tháng sống không điện, nước, bởi khi ấy cả thôn nhà ai cũng vậy chẳng lựa chọn được. Ngày nay có điện thành quen, chỉ mất điện khoảng 1 tiếng cũng khó chịu, huống hồ nơi đây lại chưa có điện... Các con ông có con nhỏ, buổi tối bọn trẻ phải học bài cần có ánh sáng điện, mùa hè không có quạt điện chúng không ngủ được. Nhà nào nghèo thì bây giờ cũng mua được ti vi, buổi tối hay lúc rảnh rỗi mà không có ti vi xem thấy buồn ghê lắm, nhất là đêm 30 Tết xem chương trình táo quân ai mà không thích.

Chỉ những người có sức khỏe và không vướng bận nhiều với cuộc sống gia đình mới định cư hàng ngày ở Co Tăng.

Đã có năm, một phần vì công việc, ông Thỉnh đón Tết ở khu giãn dân Co Tăng. Buổi sáng ông thức dậy, thấy hàng xóm nhà nào cũng đóng cửa im ỉm bởi họ về nhà cũ hết rồi. Tết ông chỉ có một mình, không rủ ai cùng nâng với mình chén rượu, không nhận được một lời chúc may mắn đầu năm, không tiếng í ới của lũ cháu vây quanh đòi ông mừng tuổi. Tay bưng chén cơm ăn một mình mà thấy khó nuốt, ngày thường bận rộn không nói làm gì, ngày Tết mới thấm hiểu câu nói của người đời “ăn một mình đau tức” như thế nào. Buồn ghê lắm, vậy là ông Thỉnh lại trở về nhà cũ. Và sau cái tết đó, cứ sáng 30 Tết, ông Thỉnh lại tích trữ cỏ khô cho lũ bò tự “ăn tết” mấy hôm, buổi chiều ông về xóm cũ đón Tết cùng các con. Cuộc sống bây giờ khác xưa nhiều rồi, cũng giống như người Kinh, người Dao cũng quan niệm cả năm làm ăn vất vả, mấy ngày Tết ai cũng muốn nghỉ ngơi, thư giãn cho khuây khỏa. Vậy thì còn ai dại mà chọn hưởng thụ Tết ở cái nơi không điện, không nước, không người thân...

Có nước nhưng chưa có điện, tết vẫn không người

Ở huyện Bình Liêu còn có khu giãn dân nữa có tên Nà Sau nằm ở thôn Nà Nhái, xã Vô Ngại cũng xảy ra tình trạng “vườn không, nhà trống” vào các ngày Tết. Trước Tết Nguyên đán tôi đến tìm hiểu về đời sống người dân thôn Nà Sau. Anh Nguyễn Trung Kiên, Phó Chủ tịch UBND xã Vô Ngại, hồ hởi khoe với tôi: “Tết năm nay, bà con Nà Sau có thêm nhiều cái mới, đó là xóm được xây dựng cầu tràn, đường được bê tông hóa và nước sinh hoạt đang được kéo về thôn”. Thế nhưng khi hỏi về điện thì đồng chí cán bộ xã vẫn lắc đầu chưa biết.

Các ngôi nhà đóng cửa suốt ngày là hình ảnh thường gặp ở Nà Sau.

Cùng anh Tằng Sau Khìn, Trưởng thôn Nà Nhái đến khu giãn dân Nà Sau, điều vui mừng của tôi khi thấy khu vực trung tâm xóm tập trung khá đông người. Thế nhưng, đến gần tôi lại thất vọng vì những người có mặt ở đó đều là các thợ làm đường, thợ kéo nước về khu giãn dân.

Cầu tràn được hoàn thành cùng với nước được kéo về Nà Sau trước Tết Nguyên đán vừa qua.

Nà Sau cũng được thành lập từ năm 2013, theo kế hoạch có 30 hộ dân đến đây, nhưng hiện nay mới có 20 hộ. Con đường vào Nà Sau khá vất vả vì khu tái định cư cách trung tâm thôn Nà Nhái khoảng 6km thì mới có 2km đường được bê tông hóa. Nà Sau thuận lợi hơn Co Tăng vì nơi đây còn có dòng suối chảy qua và đã được xây cầu tràn, từ đó cũng tạo thuận lợi cho Nà Sau được đầu tư hệ thống nước sinh hoạt. Chờ mãi, chúng tôi mới bắt gặp một người dân đi vào thôn, đó là ông Lỷ Chính Sáng. Tuy có nhà ở Nà Sau chăn thả lợn, nuôi gà, nhưng ông Sáng ít khi ở qua đêm nơi này vì không có điện. Năm nay, tuy Nà Sau có nước, thế nhưng ông Sáng vẫn quyết định về nhà cũ ở thôn Nà Nhái đón Tết, vì mọi người trong xóm tết đều về nhà, ông ở lại một mình buồn lắm.

Giải pháp cho các khu giãn dân

Các trưởng thôn Ngàn Phe, Nà Nhái đều đưa ra lời nhận định: “Để giúp người dân định cư thường xuyên và yên tâm đón Tết những năm tới ở nơi ở mới thì rất cần có điện, nước, đáp ứng tối thiểu cuộc sống bà con. Mặc dù cán bộ xã, thôn cũng đã rất tích cực vận động bà con ở khu giãn dân để chờ sự đầu tư của Nhà nước, thế nhưng bà con đã chờ được mấy năm rồi không thấy gì, nên cán bộ tuyên truyền cũng khó”.

Khi chiều xuống, đa phần các hộ dân ở khu giãn dân Nà Sau đều trở về nơi ở cũ vì nơi ở mới chưa có điện.

Theo lãnh đạo Phòng Kinh tế - Hạ tầng huyện Bình Liêu thì hiện nay trên địa bàn huyện vẫn còn 274 hộ dân chưa được sử dụng điện lưới. Vì các hộ này nằm rải rác, không tập trung, cách xa các trạm điện. Do điều kiện địa hình miền núi nên trước mắt ngành Điện mới chỉ đưa điện lưới về những khu tập trung đông dân cư. Cán bộ Phòng Kinh tế - Hạ tầng huyện cũng đã cùng Điện lực Bình Liêu đi kiểm tra thực trạng các khu vực thiếu điện, đồng thời đề xuất các giải pháp về kéo điện, bổ sung thêm cột và dây điện, xây dựng trạm biến áp… để đáp ứng nguyện vọng của nhân dân. Phòng cũng đã có văn bản gửi Sở Công Thương, Công ty Điện lực Quảng Ninh và đang chờ kết quả. Được biết, vừa qua Sở Công Thương và Công ty Điện lực Quảng Ninh đã phối hợp tiến hành rà soát số hộ chưa được sử dụng điện trên địa bàn tỉnh, hoàn thiện phương án, đề xuất chủ trương đầu tư dự án cấp điện cho các cụm dân cư có dưới 20 hộ dân, trình UBND tỉnh xét duyệt. Tổng mức đầu tư từ nguồn ngân sách tỉnh không quá 55 tỷ đồng. Mong sao điện lưới sớm về với khu giãn dân Co Tăng, Nà Sau vì không chỉ giúp người dân ở lại nơi ở mới, mà còn giúp người dân ổn định đời sống, giữ gìn an ninh nơi biên cương Tổ quốc.

Anh Vũ