Thách thức với chiến dịch tái tìm kiếm MH370

Hơn 11 năm sau khi chuyến bay MH370 mất tích, Malaysia đã chấp thuận mở chiến dịch tìm kiếm mới. Chính phủ Malaysia công bố kế hoạch tìm kiếm vào năm ngoái, với quyết tâm giải mã bí ẩn thảm kịch đã cướp đi sinh mạng của 239 người 10 năm trước đó.

Công ty thăm dò đáy biển Ocean Infinity, trụ sở tại Texas, Mỹ, đơn vị từng tiến hành cuộc tìm kiếm không thành công vào năm 2018, đã đệ trình đề xuất về khu vực tìm kiếm mới và được chính phủ Malaysia đồng ý về nguyên tắc vào tháng 12/2024.

Giờ đây, công ty này đã quay trở lại vùng biển phía nam Ấn Độ Dương với loạt thiết bị công nghệ cao, trong đó có tàu hậu cần viễn dương Armada 7806 mang theo đội tàu lặn robot, được kỳ vọng sẽ giúp họ vén bức màn bí ẩn về MH370.

Hơn 11 năm trước, chiếc Boeing 777-200ER mang số hiệu MH370 của hãng hàng không Malaysia Airlines cất cánh ngày 8/3/2014 từ sân bay Kuala Lumpur, dự kiến thực hiện hành trình đến Bắc Kinh. Nhưng không lâu sau khi cất cánh, nó biến mất bí ẩn khỏi màn hình radar, khiến cả thế giới sửng sốt.

Dựa trên các dữ liệu vệ tinh, máy bay được xác định đã quay đầu xuống phía nam rồi cạn nhiên liệu và rơi xuống vùng biển xa xôi ở Ấn Độ Dương, ngoài khơi Australia. Nhiều cuộc tìm kiếm trên diện rộng đã được tiến hành, nhưng thứ người ta thu được chỉ là các mảnh vỡ rời rạc trôi dạt tới những địa điểm xa xôi. Xác máy bay đến nay vẫn chưa được tìm thấy.

Một cuộc tìm kiếm đa quốc gia từ năm 2014 đến 2017 đã lùng sục 120.000 km2 trên Ấn Độ Dương, tiêu tốn hàng trăm triệu USD. Năm 2018, Ocean Infinity tiếp quản chiến dịch theo một hợp đồng "không tìm thấy, không tính phí" song cuối cùng phải khép lại nhiệm vụ với kết quả gây thất vọng. Không có nỗ lực tìm kiếm thực sự nào được tiến hành trong 6 năm sau đó, cho đến hiện tại.

Ocean Infinity là công ty chuyên tham gia vào các dự án khảo sát trữ lượng dầu khí ngoài khơi và tìm kiếm địa điểm thích hợp cho các dự án năng lượng tái tạo ven biển.

Nhưng họ cũng đã chứng minh được khả năng định vị xác tàu đắm dưới đáy biển. Năm 2018, họ tìm thấy xác tàu ngầm hải quân Argentina mất tích ở độ sâu gần 1.000 m tại Đại Tây Dương. Tháng 10 năm ngoái, công ty phát hiện xác một tàu hải quân Mỹ đã chìm dưới nước 78 năm.

Chiến dịch tìm kiếm MH370 được tái khởi động lần này thắp lên hy vọng cho gia đình các nạn nhân, những người đến nay vẫn đau đáu với câu hỏi điều gì thực sự đã xảy ra với người thân của họ. Dù vậy, giới chuyên gia cảnh báo thách thức với sứ mệnh này là rất lớn và một bước đi sai lầm cũng có thể dẫn đến kết cục buồn.

Điều kiện trong khu vực tìm kiếm được cho là sẽ rất khó khăn và chịu nhiều tác động của biến động thời tiết. Hoạt động tìm kiếm dự kiến diễn ra trong 18 tháng, nhưng thời tiết có khả năng chỉ thuận lợi từ tháng một đến tháng tư, khiến chiến dịch có thể kéo dài.

Để thực hiện sứ mệnh này, Ocean Infinity sử dụng Armada 7806, tàu hậu cần viễn dương dài 78 m, chở theo thủy thủ đoàn 16 người, được đánh giá là "có những công nghệ hiện đại nhất" về thám hiểm biển, trong đó có ít nhất ba tàu lặn tự hành (AUV) chuyên khảo sát biển sâu.

Theo giáo sư robot hàng hải Stefan Williams, thuộc Trung tâm Khoa học Robot của Đại học Sydney, những AUV này được trang bị công nghệ thủy âm (sonar) tiên tiến, bao gồm sonar quét bên, sonar khẩu độ tổng hợp, sonar chùm đa tia và sonar thăm dò đáy biển.

Những hệ thống này sẽ phát ra xung âm thanh và thu nhận tín hiệu phản hồi từ đáy đại dương, giúp thủy thủ đoàn Armada 7806 lập bản đồ đáy biển và phát hiện vật thể bên dưới. Khi phát hiện những dấu hiệu bất thường, thiết bị sẽ tiếp cận gần hơn để chụp ảnh, nhằm xác định đó có phải là xác máy bay hay không.

Cựu sĩ quan hải quân Australia Peter Waring, người từng tham gia chiến dịch tìm kiếm MH370 11 năm trước, đánh giá Ocean Infinity rõ ràng dành rất nhiều tâm huyết với nhiệm vụ, thể hiện qua việc họ sử dụng những công nghệ hàng đầu cho nỗ lực lần này.

"Những phương tiện mới mà Ocean Infinity sử dụng lần này đại diện cho bước chuyển đổi lớn trong công nghệ hàng hải, giống như cú chuyển dịch từ thuyền buồm sang tàu chạy bằng hơi nước vào những năm 1800", ông nhận xét. "Đó là bước tiến vượt bậc trong công nghệ hàng hải".

Tuy nhiên, công nghệ chỉ có thể giúp người tìm kiếm đi xa hơn ngoài khơi, chứ không thể giúp họ chống chọi những điều kiện khắc nghiệt của tự nhiên.

"Không có nơi trú ẩn nào ở ngoài đó", Waring cảnh báo. "Tàu của họ sẽ phải hoạt động dài ngày ở cách Perth, cảng gần nhất, 6-7 ngày di chuyển. Mọi thứ vô cùng nguy hiểm, nếu có vấn đề xảy ra, nó sẽ trở thành thảm họa chỉ trong chớp mắt".

Các AUV của Ocean Infinity cũng có công nghệ thu thập dữ liệu vượt trội, có thể hoạt động đồng thời ở độ sâu 6.000 m, giúp việc khảo sát khu vực tìm kiếm được thực hiện hiệu quả và toàn diện hơn. Các thiết bị sẽ hoạt động độc lập và dữ liệu chúng thu thập sẽ được ghép với nhau để tạo thành bản đồ chi tiết của các vùng tìm kiếm.

Tuy nhiên, các AUV này sẽ phải đối mặt với những điều kiện phức tạp nơi đáy biển, như các sườn dốc hiểm trở và địa hình gồ ghề.

"Chúng tôi từng đến đây trước đây và đã có rất nhiều cuộc tìm kiếm trong quá khứ", ông Waring nói. "Có rất nhiều lời hứa được đưa ra và tôi thực sự hy vọng lần này chúng ta sẽ tìm thấy chiếc máy bay và giải quyết mọi chuyện".

Nhà thám hiểm biển sâu kiêm kỹ sư điện Craig Wallace cũng bày tỏ lo ngại về rủi ro do những điều kiện khắc nghiệt trên biển của chiến dịch tìm kiếm dài ngày.

"Ấn Độ Dương là một trong những vùng biển khó lường nhất thế giới", ông nói. "Người ta từng ghi nhận các con sóng có độ cao tới 20 m ở đó. Sẽ có những lúc thủy thủ đoàn Armada 7806 không thể hạ thủy hay thu hồi phương tiện".

Khu vực tìm kiếm mới có diện tích khoảng 15.000 km2, tương đương thành phố Sydney. Ocean Infinity được cho là đã xác định nó dựa trên vị trí ước tính vòng cung thứ bảy, đặc tính hoạt động của máy bay và thời tiết dọc theo đường bay vào ngày 8/3/2014.

Vòng cung thứ bảy là vòng cung cuối cùng được xác định, cho thấy vị trí ước tính của máy bay vào thời điểm phát tín hiệu cuối cùng. Nó đóng vai trò quan trọng trong việc thu hẹp khu vực tìm kiếm.

Các chuyên gia trục vớt cũng sẽ tính đến dữ liệu vệ tinh và mô hình hải dương học về đường di chuyển của 37 bộ phận máy bay đã được tìm thấy. Chúng trôi dạt xa đến tận Mauritius và Madagascar.

Cựu phi công Không quân Hoàng gia Australia Mike Glynn cho rằng những dữ liệu được sử dụng trong cuộc tìm kiếm có thể dẫn đến sai lệch.

Ông cho biết phương pháp phân tích dữ liệu, do một kỹ sư hàng không vũ trụ đã nghỉ hưu phát triển, dựa trên những bất thường trong tín hiệu vô tuyến trong hệ thống theo dõi gọi là Truyền sóng Vô tuyến Tín hiệu Yếu (WSPR).

WSPR là một mạng lưới toàn cầu được thiết lập năm 2008, trong đó những người chơi máy phát sóng vô tuyến nghiệp dư trên toàn cầu thường dùng phần mềm gửi những tín hiệu công suất thấp lên các dải tần số trung bình và cao để kiểm tra đường truyền.

Những tín hiệu vô tuyến yếu này được ví như "mạng lưới dây bẫy vô tuyến" có thể được truyền đến máy thu cách xa tới 10.000 km và được lưu trữ trong cơ sở dữ liệu khổng lồ có tên là WSPRnet.

Khi một máy bay bay qua "dây bẫy vô tuyến" như vậy, nó gây cản trở hoặc làm ngắt quãng tín hiệu và sẽ được ghi nhận trong WSPRnet. Các nhà nghiên cứu đã xem xét 125 tín hiệu ngắt quãng như vậy để tìm cách xác định đường bay của MH370 trong hơn 6 giờ kể từ lần liên lạc vô tuyến cuối cùng của nó.

"Theo lý thuyết, nếu bạn theo dõi tất cả các tín hiệu ngắt quãng, bạn có thể biết được máy bay đã đi đâu, nhưng thực tế không phải vậy", ông giải thích. "Mạng lưới dây bẫy vô tuyến dài hàng chục nghìn km và không chứa thông tin nhận dạng nào về việc máy bay đi qua. Tất cả những gì bạn nhận được là những bất thường về tín hiệu, điều có thể do nhiều thứ gây ra".

Theo ông, chính phủ Malaysia hy vọng lý thuyết trên giúp họ tiếp cận gần hơn với xác máy bay MH370, nhưng chỉ cần một nhận định sai, chiến dịch tìm kiếm sẽ dẫn đến một kết cục thất bại khác.

Nếu Ocean Infinity thành công trong việc tìm thấy xác máy bay MH370, chính phủ Malaysia sẽ trả cho công ty này 70 triệu USD.

Các bước tiếp theo sẽ là thu hồi hộp đen, cho phép các nhà điều tra ghép nối lại những gì đã xảy ra trong những khoảnh khắc cuối cùng trước khi máy bay lao xuống đại dương.

Nếu Ocean Infinity thất bại, họ sẽ không nhận được bất kỳ khoản thanh toán nào và cuộc tìm kiếm về cơ bản lại quay về vạch xuất phát.

Bất chấp hoài nghi của một số chuyên gia, Wan Amirul Haziq Wan Swaid, 23 tuổi, con trai một tiếp viên hàng không trên chuyến bay MH370, bày tỏ vui mừng khi chiến dịch tìm kiếm được nối lại.

"Tôi rất biết ơn vì cuộc tìm kiếm MH370 sẽ được tiếp nối với hy vọng cuối cùng họ sẽ tìm thấy chiếc máy bay", anh cho hay. "Tôi đã chấp nhận chuyện xảy ra, bởi nếu không, tôi không thể bước tiếp. Dù vậy, chúng tôi vẫn muốn một kết cục rõ ràng".