Thay đổi lối sống giúp ngừa gần một nửa số ca tử vong do ung thư

Khoảng 40% các ca ung thư mới ở người trưởng thành từ 30 tuổi trở lên tại Mỹ - và gần một nửa số ca tử vong - có thể được quy cho các yếu tố nguy cơ có thể phòng tránh được.

"Đây là những điều mà mọi người có thể thay đổi trong cuộc sống hằng ngày của họ để giảm nguy cơ ung thư", tiến sĩ Arif Kamal, giám đốc bệnh nhân của Hiệp hội Ung thư Mỹ, cho biết.

Lối sống góp phần lớn vào rủi ro ung thư

Nghiên cứu cho thấy hút thuốc lá là yếu tố nguy cơ hàng đầu cho đến nay, góp phần vào gần 1 trong 5 ca ung thư và gần một phần ba số ca tử vong do ung thư.

Các yếu tố nguy cơ quan trọng khác bao gồm: thừa cân, uống rượu, thiếu hoạt động thể chất, chế độ ăn uống và nhiễm trùng như HPV.

Nhìn chung, các nhà nghiên cứu đã phân tích 18 yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được trên 30 loại ung thư. Nghiên cứu cho thấy vào năm 2019, những yếu tố lối sống này liên quan đến hơn 700.000 ca ung thư mới và hơn 262.000 ca tử vong.

Ung thư phát triển do tổn thương DNA hoặc do nó có nguồn nhiên liệu, Kamal nói. Các yếu tố khác - như di truyền hoặc yếu tố môi trường - cũng có thể tạo ra những điều kiện sinh học này, nhưng những yếu tố nguy cơ có thể thay đổi giải thích tỉ lệ số ca ung thư và tử vong lớn hơn đáng kể so với bất kỳ yếu tố nào khác đã biết.

Ví dụ, tiếp xúc với ánh nắng mặt trời có thể làm tổn thương DNA và dẫn đến ung thư da, trong khi các tế bào mỡ sản xuất hormone có thể nuôi dưỡng một số loại ung thư.

"Với ung thư, nhiều khi cảm giác như bạn không thể kiểm soát", Kamal nói. "Mọi người nghĩ về sự xui xẻo hoặc di truyền xấu, nhưng họ lại cần một cảm giác kiểm soát và khả năng tự quản lý".

Nghiên cứu mới cho thấy một số loại ung thư có thể phòng ngừa được dễ dàng hơn các loại khác. Nhưng các yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được đã góp phần vào hơn một nửa số ca mắc mới, của 19 trong số 30 loại ung thư được đánh giá.

Có 10 loại ung thư mà các yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được có thể được quy cho ít nhất 80% các ca mới, bao gồm hơn 90% trường hợp ung thư hắc tố da liên quan đến tia cực tím, và gần như tất cả các trường hợp ung thư cổ tử cung liên quan đến nhiễm HPV, có thể được phòng ngừa bằng vắc xin.

Ung thư phổi có số ca mắc lớn nhất liên quan đến các yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được - hơn 104.000 ca ở nam giới và 97.000 ca ở phụ nữ - và phần lớn liên quan đến việc hút thuốc.

Sau hút thuốc, thừa cân là yếu tố đóng góp lớn thứ hai vào các ca ung thư, liên quan đến khoảng 5% các ca mới ở nam giới và gần 11% các ca ở phụ nữ.

Nghiên cứu mới cho thấy thừa cân liên quan đến hơn một phần ba số ca tử vong do ung thư nội mạc tử cung, túi mật, thực quản, gan và thận.

Một nghiên cứu gần đây khác cho thấy nguy cơ mắc một số loại ung thư đã giảm đáng kể đối với những người sử dụng các loại thuốc giảm cân và tiểu đường phổ biến như Ozempic và Wegovy.

"Béo phì đang nổi lên, theo một số cách, như một yếu tố nguy cơ tiềm ẩn cho mọi người hệt như việc hút thuốc lá", tiến sĩ Marcus Plescia, giám đốc y tế của Hiệp hội Các quan chức y tế bang và vùng lãnh thổ, cho biết.

Ông không tham gia vào nghiên cứu mới, nhưng có kinh nghiệm trước đó trong làm việc về các sáng kiến phòng ngừa ung thư.

Không bao giờ là quá muộn để thay đổi lối sống

Khi tỉ lệ ung thư khởi phát sớm tăng lên ở Mỹ, các chuyên gia cho biết điều đặc biệt quan trọng là tạo thói quen lành mạnh sớm. Sẽ khó bỏ hút thuốc hơn một khi bạn đã bắt đầu hút, hoặc giảm số cân mà bạn đã tăng.

Nhưng "không bao giờ là quá muộn để thực hiện những thay đổi này", ông Plescia nói. "Thay đổi hành vi sức khỏe trong cuộc sống sau này có thể tạo ra sự khác biệt sâu sắc". Và các chuyên gia cho biết việc thay đổi lối sống để giảm thiểu tiếp xúc với một số yếu tố nhất định có thể giảm nguy cơ ung thư tương đối nhanh chóng.

"Ung thư là điều mà cơ thể bạn chống chọi hằng ngày khi các tế bào phân chia", Kamal nói. "Đó là một rủi ro mà bạn đối mặt hằng ngày, và điều đó cũng có nghĩa là việc giảm thiểu rủi ro có thể mang lại lợi ích cho bạn mỗi ngày".