Thí điểm xây dựng khu, tổ hợp công nghiệp văn hoá, sáng tạo tại TP Hạ Long: Cần sự liên kết và chiến lược lâu dài

Tập trung nguồn lực để phát triển công nghiệp văn hóa (CNVH) trên địa bàn, hiện Quảng Ninh xác định trọng tâm là xây dựng Đề án thí điểm khu, tổ hợp CNVH, sáng tạo tại TP Hạ Long. Tại cuộc tọa đàm về nội dung này được tổ chức vào đầu tháng 2 vừa qua, các chuyên gia, đại diện các đơn vị có liên quan đã bày tỏ sự đồng tình và tham góp nhiều ý kiến hữu ích phục vụ cho việc xây dựng đề án cũng như quá trình hiện thực hoá sau này…

TP Hạ Long là trung tâm du lịch có sự phát triển sớm nhất cũng như có quy mô phát triển về du lịch lớn bậc nhất toàn tỉnh hiện nay. Theo thông tin từ địa phương, năm 2024 vừa qua, Hạ Long đón 10,6 triệu lượt khách du lịch, trong đó khách quốc tế đạt 2,7 triệu lượt, tổng thu từ hoạt động du lịch đạt 23.320 tỷ đồng. Các chỉ số đều có sự gia tăng tốt so cùng kỳ. Năm nay, thành phố phấn đấu đón 11,5 triệu lượt khách, trong đó khách quốc tế là 3 triệu lượt; tổng thu từ hoạt động du lịch đạt 26.500 tỷ đồng.

Hội tụ đầy đủ các tiềm năng, lợi thế cả về giá trị văn hóa, lịch sử, thiên nhiên, trong những năm qua, Hạ Long đã được đầu tư cơ sở hạ tầng đồng bộ, hiện đại kết nối với các địa phương và cả nước, cũng như có quy hoạch chung đến năm 2040 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Thành phố cũng đã dự kiến phương án bố trí quỹ đất phát triển văn hóa trên địa bàn tại 3 vị trí với tổng diện tích hơn 107,6ha. Đây là cơ sở giúp địa phương thu hút đầu tư cũng như lựa chọn các ngành, lĩnh vực CNVH phù hợp để phát triển.

Mặc dù nhiều địa phương trong cả nước đã phát triển một số ngành CNVH nhưng Quảng Ninh là địa phương đầu tiên lập đề án xây dựng khu, tổ hợp CNVH sáng tạo, thể hiện cho cách làm bài bản của tỉnh. Đánh giá cao điều này, TS. Nguyễn Khánh Ngọc, Trường ĐH Văn hoá Hà Nội, chia sẻ sự quan tâm của mình về vấn đề nguồn nhân lực khi phát triển các ngành CNVH tại Hạ Long.

TS. Nguyễn Khánh Ngọc phân tích: Nguồn nhân lực tại chỗ của Quảng Ninh có thể đáp ứng được và muốn phát huy tốt nguồn nhân lực diễn viên, văn nghệ sĩ này, cần có một trung tâm đào tạo để có thể đáp ứng tốt những yêu cầu đặc biệt của các đạo diễn, biên đạo, như để phục vụ cho một show diễn thực cảnh chẳng hạn. Vậy trong khu CNVH sáng tạo tại Hạ Long cần có một trung tâm đào tạo, không chỉ diễn viên mà còn kỹ thuật viên rất quan trọng trong việc triển khai các công nghệ mới của các show diễn, để khi các chuyên gia rút đi rồi thì họ sẽ tiếp quản.

Hơn nữa, thực tế là nguồn nhân lực cũng sẽ thường xuyên thay đổi, vậy thì cần liên tục có nguồn nhân lực để cung cấp, duy trì cho hoạt động này nên bắt buộc phải có một trung tâm đào tạo để có thể ổn định nguồn nhân lực vận hành. Trong trung tâm này, tôi mong muốn có hoạt động khuyến khích, hỗ trợ khởi nghiệp trong lĩnh vực văn hoá, vì khởi nghiệp trong lĩnh vực này vốn gian truân hơn các lĩnh vực khác. Có sự khuyến khích thì các nghệ sĩ, nhà sáng tạo có nguồn lực để tập trung vào việc sáng tạo các ý tưởng nhiều hơn, tốt hơn.

Cho rằng cần lượng hoá đóng góp của du lịch văn hoá đối với GRDP tỉnh, đóng góp của du lịch văn hoá TP Hạ Long với GRDP của tỉnh thì việc xây dựng đề án mới khả thi, PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Phương cũng nhấn mạnh việc xác định mục tiêu mà du lịch văn hoá sẽ đóng góp đối với GRDP của tỉnh. Bà gợi mở, từ thực tế phát triển các ngành CNVH của một số địa phương trong cả nước, nước ngoài mà các đoàn cán bộ của tỉnh đã đi thực tế thì cần rút ra được những kinh nghiệm phù hợp để áp dụng vào Hạ Long, Quảng Ninh…

Bên cạnh đó, nhiều ý kiến tại hội nghị kể trên đã đưa ra những tham góp không chỉ để đảm bảo mục tiêu về hồ sơ lý luận cho việc xây dựng đề án mà còn bày tỏ sự sẵn sàng hợp tác của các cá nhân, đơn vị, đặt những viên gạch đầu tiên cho chặng đường phát triển CNVH sau này của Quảng Ninh, như về cơ chế chính sách đặc thù, không gian, địa điểm, công tác truyền thông…

Đi vào những ngành CNVH mà tỉnh coi trọng, nhiều ý kiến có những gợi mở hay từ kinh nghiệm thực tế đã trải qua. Trong đó, nói về việc tổ chức các show diễn thực cảnh để thu hút khách xem và ở lại với Hạ Long lâu hơn, TS. Nguyễn Khánh Ngọc nhấn mạnh: Các chất liệu để xây dựng các show diễn thực cảnh cần quan tâm khai thác nguồn di sản văn hoá địa phương. Bên cạnh các bigshow thì cần có các minishow để đa dạng hoạt động, hấp dẫn khán giả hơn. Tôi từng được tham gia các hội diễn của Quảng Ninh, có rất nhiều tài năng nghệ thuật. Tỉnh cũng có nhiều nghệ sĩ thành danh ở trong nước, vậy thì chúng ta có mời họ để tạo ra các sản phẩm nghệ thuật cho Quảng Ninh hay không? Tôi cho là cần phát huy nguồn nhân lực văn nghệ sĩ của tỉnh để tạo ra những sản phẩm mang đúng dấu ấn văn hoá, đúng chất Quảng Ninh.  

Cũng bàn về vấn đề này, một đại diện đến từ Đài Truyền hình Việt Nam, đánh giá: Quảng Ninh cần chọn cái gì phù hợp với điểm mạnh của mình, ví dụ như show thực cảnh thì lượng nghệ sĩ tại chỗ rất quan trọng, để đảm bảo họ gắn bó được với show lâu dài; show ngoài trời thì còn phải phù hợp với thời tiết nữa. Nếu đầu tư một nhà hát để biểu diễn show trong nhà thì bất kể thời tiết nào cũng diễn được, sẽ rất là hiệu quả. Tỉnh cũng có thể kết nối các nghệ sĩ gốc Quảng Ninh như: Đen Vâu, Hồ Quỳnh Hương, Huy Tuấn, Ngọc Anh, Quang Thọ… vì họ rất yêu thương Quảng Ninh. Lựa chọn cần theo hướng là những cái khác biệt, mới, ví như các show diễn trên du thuyền của Hạ Long rất là hay, những nơi khác không thể có…

Bên cạnh đó, Th.KTS. Nguyễn Đức Tuấn cho rằng cần nâng tầm những phòng triển lãm theo chuẩn quốc tế, cần có kế hoạch cho những giai đoạn phát triển, quy hoạch về nguồn lực, hạ tầng kỹ thuật, các mối liên hệ, xác định được các nội dung đầu tư thì lúc đó mới đưa ra được mô hình cụ thể. Nhiều dự án nhu cầu có thật, doanh nghiệp mong muốn đầu tư, nhìn rõ hiệu quả đầu tư nhưng do chưa có quy hoạch nên khó khăn, mất rất nhiều thời gian…

Chuyên về cổ phục, nói về vấn đề này, ông Nguyễn Đức Lộc, Giám đốc Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại Ỷ Vân Hiên, đề xuất: Chúng tôi mong rằng khi xây dựng tổ hợp CNVH, sáng tạo ở Hạ Long thì tỉnh sẽ quan tâm nhiều hơn đến vấn đề đăng ký bản quyền sáng tạo, sáng tác, bảo vệ hơn cho tất cả các đơn vị, cá nhân khi tham gia vào đây, không chỉ riêng ở lĩnh vực thời trang. Vấn đề cổ phục mới được quan tâm mấy năm gần đây, giờ đang rất hot. Quảng Ninh có tiềm năng to lớn về tất cả các chất liệu văn hoá, đủ để phát triển trang phục cổ. Trang phục cổ thể hiện dấu ấn, bản sắc văn hoá dân tộc đậm nét, khi phát triển khu, tổ hợp mà biết khai thác trong đời sống, các show thời trang, các lễ hội, phim trường cổ trang… đấy là điểm nhấn ghi dấu ấn, thu hút du khách trong và ngoài nước đến với Hạ Long, Quảng Ninh.

Có kinh nghiệm dày dặn về hoạt động truyền thông, phim ảnh, bà Ngô Thị Bích Hạnh, CEO Công ty TNHH Bình Hạnh Đan, đánh giá: Không chỉ những tên tuổi đã quen thuộc mà các nhà sản xuất nội dung trẻ của Quảng Ninh giờ đây cũng đang rất mạnh trên các nền tảng mạng xã hội. Về sản xuất phim thì Quảng Ninh là địa điểm rất nhiều người muốn đến để quay phim vì rất đẹp. Tuy nhiên, những nội dung quay ở đây thì cũng rất đặc biệt vì thiên nhiên đặc biệt, mang nhiều yếu tố thần bí, cổ trang hơn là những cái hiện đại. Và giờ không phải là chỉ kêu gọi các đoàn làm phim đến mà là mình có đủ tiềm lực, mình chủ động tìm các câu chuyện về Quảng Ninh, những truyền thuyết, lịch sử của mảnh đất này, con người Quảng Ninh để kể cho cả thế giới biết đến…

Bà Hạnh cũng cho rằng giữa 2 loại phim trường, một là dùng để quay phim và một là phim trường du lịch - giống như Disney Land thì Quảng Ninh nên đẩy mạnh hơn về phim trường du lịch, vì đặc điểm thời tiết 4 mùa khó có lợi thế cạnh tranh về phim trường thực.

Bà phân tích: Quảng Ninh có những tư liệu lịch sử quý giá về nhà Trần, về Bạch Đằng, Vân Đồn, Yên Tử… Đơn cử như Bạch Đằng trong lịch sử không chỉ là niềm tự hào của người Việt, ai cũng biết mà trong lịch sử các trận chiến thì trận đánh này còn được đưa vào các trường quân sự trên thế giới. Vậy thì từ những tài sản trí tuệ mà cha ông để lại, tiềm năng đấy có thể khai thác kết hợp từ một bộ phim đến phim trường, có trận thực cảnh cho đến những show diễn trong nhà hát, đến đồ lưu niệm như cốc, chén, phục trang thời đó…

Chia sẻ kinh nghiệm về phát triển không gian sáng tạo văn hoá của tổ hợp, khu CNVH sáng tạo tại TP Hạ Long, KTS. Lê Quang Minh nhấn mạnh việc cần tận dụng những không gian có sẵn, các khu phố cổ, bãi đất trống, nhà bỏ hoang, nhà máy cần tái phát triển… để giảm thiểu thời gian cho các thủ tục. Điều này cũng phù hợp với đặc tính thay đổi, lạc hậu rất nhanh của những sản phẩm CNVH sáng tạo. Và nên coi Hạ Long là một trung tâm, cần có sự liên kết với các khu vực trên toàn tỉnh thì mới phát triển được…

Các ý kiến kể trên là những nguồn tư liệu quý đóng góp vào dự thảo Đề án thí điểm xây dựng khu, tổ hợp CNVH, sáng tạo tại TP Hạ Long mà ngành văn hoá - thể thao - du lịch của tỉnh đang chủ trì triển khai, với quyết tâm phấn đấu có thể trình duyệt trong năm nay và từng bước hiện thực hoá từ năm 2026 tới đây.