Thỏa thuận dầu mỏ Đức - Kazakhstan có lợi cho Nga thế nào?

Kazakhstan mới đây đã vận chuyển lô dầu thô đầu tiên đến Đức thông qua hệ thống đường ống Druzhba.

Theo báo Deutsche Welle (Đức), động thái trên diễn ra khi Chính phủ Đức tìm cách tăng cường nguồn cung cho một nhà máy lọc dầu quan trọng ở miền Đông khi từ đầu năm nay tới nay, Đức hầu như chỉ nhập dầu Nga.

Lô hàng 20.000 tấn, tương đương khoảng 145.000 thùng, là một phần trong kế hoạch lớn hơn của Đức nhằm cắt giảm phụ thuộc dầu mỏ Nga. Nền kinh tế lớn nhất châu Âu đã ngừng mua dầu từ Moskva trong năm nay ngay cả khi dầu thô qua đường ống vẫn được miễn trừ khỏi lệnh cấm vận của EU.

Kazakhstan, một đồng minh của Nga, đặt mục tiêu vận chuyển 1,2 triệu tấn dầu thô sang Đức trong năm 2023. Nhà điều hành đường ống do nhà nước quản lý KazTransOil đã nhận được sự chấp thuận từ đối tác Nga Transneft để vận chuyển 300.000 tấn qua đường ống Druzhba trong quý này.

Druzhba, có nghĩa là "tình bạn" trong tiếng Nga, là một trong những hệ thống đường ống dẫn dầu lớn nhất thế giới với khả năng vận chuyển 2 triệu thùng dầu/ngày. Dầu của Kazakhstan sẽ được chuyển đến nhà máy lọc dầu PCK của Đức ở Schwedt, cách Berlin 120 km về phía Đông Bắc. Nhà máy lọc dầu này trước đó được cung cấp dầu từ Nga.

Nhà máy lọc dầu Schwedt - nơi cung cấp 90% nhiên liệu cho Berlin và là nhà tuyển dụng lao động chủ chốt trong một khu vực vốn đã lạc hậu về kinh tế - đã gặp khó khăn kể từ khi Đức quyết định ngừng nhập khẩu dầu từ Nga.

Đức đã tìm cách thay thế hầu hết nguồn cung cấp từ Moskva trong một khoảng thời gian tương đối ngắn. Đức vốn phụ thuộc vào Nga để đáp ứng hơn một phần ba nhu cầu dầu mỏ trước xung đột ở Ukraine, nhập khẩu 687.000 thùng dầu thô mỗi ngày vào tháng 11/2021, phần lớn qua đường ống Druzhba.

Tuy nhiên, Berlin đã phải vật lộn để tìm các giải pháp thay thế nguồn hàng cho Schwedt, nơi không được kết nối với các tuyến đường ống cung cấp ở phía Tây. Điều đó đã khiến nhà máy lọc dầu chỉ hoạt động với 60% công suất. Do đó, các nguồn cung cấp từ Kazakhstan sẽ đảm bảo nhà máy lọc dầu hoạt động ở mức công suất cao hơn nhằm duy trì hiệu quả kinh tế.

Nhà máy lọc dầu Schwedt, thuộc sở hữu một phần của Rosneft của Nga cho đến khi Chính phủ Đức quốc hữu hóa vào năm ngoái, hiện đang được cung cấp chủ yếu dầu thô từ các thị trường toàn cầu, trong đó có Mỹ, thông qua một đường ống dẫn từ cảng Rostock ở Biển Baltic.

Lợi thế cho Nga?

Nga sẽ thu thêm doanh thu dưới hình thức phí vận chuyển mà Transneft kiếm được khi cho phép vận chuyển dầu qua mạng lưới đường ống của mình - một nguồn tiền đáng kể với Moskva vào thời điểm doanh thu từ dầu mỏ của nước này bị ảnh hưởng bởi các lệnh trừng phạt và áp trần giá dầu của phương Tây.

Hơn nữa, dầu phải được vận chuyển qua hàng nghìn km trên lãnh thổ Nga, khiến việc cung cấp phải phụ thuộc vào "thiện chí của Nga". "Chúng tôi phải quan sát cách Nga hành động liên quan đến dòng chảy qua Druzhba", người phát ngôn của Bộ Kinh tế Đức cho biết, lưu ý rằng rất khó để dự đoán các hành động của Nga do nguồn cung khí đốt bị đóng băng vào năm ngoái.

Trong khi đó, dầu từ Kazakhstan không phải chịu lệnh cấm vận của EU, cũng như không vi phạm lệnh cấm của Đức đối với đường ống dẫn dầu từ Nga.

Về quy trình vận chuyển, dầu từ Kazakhstan được bơm sang Nga, nơi dầu được trộn với dầu thô của Nga trước khi được xuất khẩu từ các cảng biển của Moskva. Năm ngoái, Kazakhstan đã đổi thương hiệu hàng hóa của mình thành KEBCO để tách nó khỏi REBCO (dầu thô pha trộn xuất khẩu của Nga), hay Urals, để tránh rơi vào tầm ngắm của các biện pháp trừng phạt của phương Tây.

Tuy nhiên, việc pha trộn dầu thô ở Nga đã làm dấy lên mối lo ngại rằng sẽ khó xác định được nguồn gốc của dầu. Bộ Kinh tế Đức cho biết mặc dù không thể tránh khỏi việc một số dầu của Nga sẽ đến Đức, nhưng điều quan trọng là không có tiền chảy vào Nga vì nguồn cung dầu sẽ không được mua từ một công ty Nga mà là một công ty của Kazakhstan.