Thú chơi hoa lan

“Về thăm thành phố náo nức mùa xuân/ Ba lô trên lưng đơn sơ nhánh lan rừng…” - lời bài hát Nhánh lan rừng của nhạc sĩ Thế Hiển nghe thật tha thiết, hẳn ai cũng từng nghe. Xưa kia, lan rừng là món quà giản dị, lãng mạn của anh lính trên biên giới với người yêu khi về thăm thành phố. Còn giờ đây, cũng từ những khóm lan rừng khi về với phố đã trở thành một thú chơi khá phổ biến, không chỉ bởi sự tao nhã mà còn cả từ giá trị thương mại của dòng hoa này.

Chung một đam mê

Hoa lan có vẻ đẹp, sức hấp dẫn lớn với người chơi. Ảnh chụp một số loại lan nở hoa vào mùa xuân tại vườn của người chơi lan ở TP Hạ Long.

Một người chơi hoa lan có thâm niên chừng 20 năm ở Hạ Long bảo tôi: “Nói chơi hoa lan là phải có sự đầu tư về không gian, thời gian, công sức, nguồn lực nhất định chứ không phải chỉ có một vài giò treo chơi đã gọi là chơi lan được”.

Quả đúng như vậy, thú chơi lan không quá rầm rộ nhưng có đi thăm một số vườn lan ở Hạ Long, Quảng Yên, tôi mới thấy bất ngờ bởi sự đầu tư công phu và quy mô của dân chơi lan hiện nay.

Vườn lan của ông Đặng Thanh Tâm ở tổ 7, khu 9, phường Bãi Cháy (TP Hạ Long) gắn liền với quán cà phê - ăn sáng của gia đình từ hơn chục năm trước. Không chỉ nổi tiếng bởi đồ ăn ngon, khách đến đây còn yêu thích một không gian tuyệt đẹp được trang trí bởi những giò lan đủ kiểu dáng, hoa nở quanh năm.

Ông Tâm cho biết, gia đình ông có 2 vườn lan, tổng diện tích vào khoảng 300m² với hàng nghìn giò lan. Tuy nhiên, đây cũng chỉ là vườn có quy mô vào loại trung bình trong Hội hoa lan Đất Mỏ Hạ Long mà ông là hội viên. Các thành viên có chung đam mê chơi hoa lan và chia sẻ với nhau về các giống cây, kinh nghiệm chăm sóc, các hoạt động giao lưu chứ không nặng về kinh doanh hoa lan. Đây cũng là nguyên tắc của Hội hoa lan Đất Mỏ Hạ Long.

Vườn lan của ông Đặng Thanh Tâm ở tổ 7, khu 9, phường Bãi Cháy (TP Hạ Long) gắn liền với quán cà phê - ăn sáng của gia đình từ hơn chục năm trước đây.

Hội hoa lan Đất Mỏ Hạ Long thành lập từ năm 2018, có khoảng 30 hội viên. Đây chỉ là một trong số nhiều hội chơi lan trên địa bàn tỉnh hiện nay. Với sự nâng cao về đời sống vật chất, tinh thần nên thú chơi này ngày càng phổ biến với nhiều người hơn.

Các hội, các câu lạc bộ hoa lan hầu như địa phương nào trên địa bàn tỉnh cũng có, thậm chí có địa phương có nhiều hội chơi lan, chủ yếu là thành viên tự đóng góp kinh phí để duy trì hoạt động. Các địa phương trong cả nước cũng vậy, họ thường xuyên đi giao lưu với nhau. Không như xu hướng chơi sinh vật cảnh trước kia, trong đó có chơi lan, thường chỉ dành cho người cao tuổi, nay người chơi có sự trẻ hoá thấy rõ.

Anh Vũ Xuân Lộc, 35 tuổi, hội viên Hội hoa lan Hoành Bồ bảo, người chơi hoa lan trẻ tuổi giờ rất nhiều, như anh chưa tính là trẻ vì có những bạn chỉ 18, 20 tuổi cũng chơi hoa lan. Thú chơi này xuất phát từ đam mê, chơi rồi thành “nghiện”, cứ chỗ nào có lan là tìm đến. Từ cách đây gần chục năm, mỗi khi có dịp đi Hà Nội thì anh vẫn thường ghé chợ Vạn Phúc, chợ Bưởi – nơi có những phiên chợ hoa lan mở mỗi tháng/lần, để thăm thú về lan…

Cùng bạn bè hay tự mình thưởng lãm hoa lan vườn nhà là thú vui của người chơi lan.

Ông Trần Đắc Thịnh, tổ 8, khu 1, phường Yết Kiêu, là Hội trưởng Hội hoa lan Đất Mỏ Hạ Long, chia sẻ: Cùng đam mê thì tuổi tác không quan trọng, chúng tôi chỉ nói chuyện về lan cũng nói cả ngày được. Khi lan ra được bông hoa đẹp lại gọi nhau đến uống trà nói chuyện, ngắm nghía từng nét đẹp của hoa. Đi đâu thì thôi chứ về đến nhà là phải lao lên vườn, xem cây ra sao, thân, rễ, lá thế nào, mầm lên ra sao… Nhiều bà vợ còn hờn dỗi bảo anh em chúng tôi yêu lan hơn vợ. Cằn nhằn vậy nhưng chăm cả năm được bông hoa lan đẹp thì chị em cả xóm mặc áo dài kéo đến ngắm, chụp ảnh…

Nối tiếp lời ông Thịnh, ông Hà Văn Khoái, phường Hà Trung, ví von: Hoa lan cũng như người phụ nữ đẹp, người ta thường dùng hình ảnh tương tự tả người phụ nữ để nói về hoa lan, như mặt hoa, mắt, môi, cánh, đài… Yêu lan thì yêu từ mầm, thân, lá cho tới dáng vẻ của nó. Có bông hoa lạ thì nửa đêm chúng tôi cũng rủ nhau sang thưởng lãm, rồi cùng đàm luận về vẻ đẹp của hoa.

Công phu nghề chơi

Các thành viên Hội hoa lan Đất Mỏ Hạ Long cùng chung đam mê chơi lan, thường xuyên giao lưu, chia sẻ với nhau về các giống cây cũng như kinh nghiệm chăm sóc hoa lan.

Không chỉ chăm sóc, thưởng lãm vẻ đẹp của hoa lan, có những người chơi lan ở Quảng Ninh còn dành thời gian nghiên cứu sâu về hoa lan. Theo chia sẻ của một người chơi lan kỳ cựu, từng lặn lội đi thực tế các vùng phân bố lan ở Quảng Ninh cũng như có sự đầu tư nghiên cứu, so sánh về hoa lan ở các vùng, miền khác, thì trên địa bàn tỉnh hiện có trên 200 loài lan trong tổng số hơn 800 loài lan khác nhau ở nước ta.

Trong số đó có nhiều giống lan quý, như Địa lan xuân (tên khoa học Cymbidium sinense) ở vùng núi Yên Tử, rất nổi tiếng; lan hài gấm (Paphiopedilum concolor) và lan phi điệp (Dendrobium anosmum) là những giống lan đặc trưng của vùng núi đá vôi ở Quảng Ninh; lan hương vani (Dendrobium linguella) và một số dòng lan tím lá cứng khác...

Khác với giới kinh doanh hoa lan, những người chơi lan thường chỉ chơi lan rừng, lan tự nhiên. Việc chăm sóc và ra hoa của cây cũng thường để thuận theo tự nhiên, “mùa nào thức nấy”. Thú chơi hoa lan bên cạnh những nguyên tắc chung thì tính cá nhân rất lớn, tuỳ thuộc vào sở thích mỗi người, đặc biệt hiện nay có nhiều đổi khác so với trước đây.

Người chơi lan, như trên đã nói, có sự trẻ hoá mạnh mẽ, bởi họ không chỉ cảm nhận được nét đẹp của hoa lan mà còn có thể phát triển kinh tế từ cây hoa lan. Các tiêu chí cũng có sự thay đổi, bên cạnh những giống lan đẹp thì các yếu tố độc - lạ cũng như mùi hương của hoa quyết định nhiều tới giá thành của cây. Chính bởi vậy mà những giò lan đột biến trên thị trường hiện nay bị đẩy giá lên cao ngất, tính theo từng cm cây…

Nhiều vườn lan được người chơi lan đầu tư lớn cho các giống lan, không gian nuôi trồng, chăm sóc lan.

Bên cạnh đam mê thì thú chơi này cũng đòi hỏi sự đầu tư cao, cả về giống cây cũng như không gian vườn, kỹ thuật, thời gian chăm sóc. Qua tìm hiểu cho thấy, giá các loại lan không hề rẻ, phổ biến cũng trên dưới cả triệu đồng/giò, những giò lan đẹp có thể lên tới vài chục triệu đồng, chưa kể các loại lan đột biến thì giá rất vô cùng, 1 keiki hay kie (cây lan con mọc trên thân hoặc cành hoa lan) có thể lên tới tiền tỷ. Với sức sinh trưởng chậm, để chăm sóc, nhân giống lan là không đơn giản. Các vườn lan đều phải đầu tư giàn, giá, mái che vững chắc, không chỉ làm không gian nuôi trồng, thưởng lãm mà còn giúp chủ vườn bảo vệ, giữ gìn hoa lan của mình…

Quá trình tác nghiệp lấy thông tin cho bài viết này, tôi đã dành không ít thời gian để tìm hiểu về hoa lan và thú chơi này, cũng được nhiều người chơi chia sẻ bao kinh nghiệm đáng quý. Vào các vườn lan, ngắm thỏa thích những giò lan được trồng, chăm sóc công phu, những nhành lan trổ hoa muôn màu, thơm hương lại càng thấm thía ý nghĩa của câu “nghề chơi thật lắm công phu”…

Không gian ươm trồng lan đột biến - loại lan có giá thành rất cao, luôn được đầu tư bảo vệ kỹ lưỡng, tại một vườn của người chơi lan trên địa bàn TX Quảng Yên.

Phan Hằng