Thu ngân sách: Vượt khó để đảm bảo tăng trưởng

Dịch Covid-19 đã ảnh hưởng tới tăng trưởng của cả nền kinh tế năm 2021. Điều này có tác động trực tiếp đến số thu ngân sách nhà nước (NSNN) của tỉnh năm nay. Càng về cuối năm, nhiều khoản chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu thu NSNN của tỉnh được dự báo khó đảm bảo dự toán cũng như kịch bản tăng trưởng đặt ra. Tuy vậy, Quảng Ninh đã không điều chỉnh giảm số thu NSNN mà tập trung xây dựng các giải pháp điều hành ngân sách linh hoạt, hiệu quả, để đảm bảo hoàn thành số thu cả năm theo mục tiêu đặt ra.

Trở ngại từ dịch Covid-19

Để đảm bảo nhịp tăng trưởng, Quảng Ninh đặt mục tiêu rất cao trong thực hiện số thu NSNN năm 2021 là không thấp hơn 51.000 tỷ đồng (thu nội địa trên 40.000 tỷ đồng; thu XNK 11.000 tỷ đồng). Mục tiêu này được xác định ngay từ cuối năm 2020 và không thay đổi suốt năm 2021, mặc dù dự báo những yếu tố bất lợi đến số thu NSNN của tỉnh, nhất là số thu nội địa.

Đợt dịch Covid-19 thứ 3 và thứ 4 xuất hiện tại Quảng Ninh đã ảnh hưởng mạnh mẽ tới các ngành, lĩnh vực kinh tế. Đặc biệt là trong 6 tháng đầu năm, tăng trưởng của nhiều ngành kinh tế của tỉnh bị chững lại. Du lịch, dịch vụ tiếp tục có mức tăng trưởng thấp, thậm chí có thời điểm “đóng băng”, không tăng trưởng. Điều này ảnh hưởng rất lớn đến số thu ngân sách. Thống kê của Sở Tài chính, 6 tháng đầu năm 2021, trong cơ cấu thu nội địa của tỉnh có tới 11/17 khoản thu đạt tốc độ thu bình quân theo dự toán (từ 50% trở lên). Trong đó, một số khoản thu lớn của tỉnh không đạt kỳ vọng. Cụ thể: Thu từ doanh nghiệp đầu tư nước ngoài đạt 723 tỷ đồng, bằng 48% dự toán; nguyên nhân chủ yếu do số thu từ Công ty Nhiệt điện AES-TKV giảm vì sản lượng điện thương phẩm đạt thấp (6 tháng nộp 271 tỷ đồng, giảm 40 tỷ đồng so với cùng kỳ năm trước). Thu từ doanh nghiệp kinh doanh casino gần như không phát sinh do không có khách nước ngoài. Thu lệ phí trước bạ chỉ đạt 460 tỷ đồng, bằng 41% dự toán, bằng 117% cùng kỳ, bằng 84% kịch bản; nguyên nhân do chính sách miễn giảm lệ phí trước bạ theo Nghị định số 70/2020/NĐ-CP quy định mức thu lệ phí trước bạ đối với ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước hết hiệu lực từ ngày 1/1/2021, khiến nhu cầu mua ô tô của doanh nghiệp và người dân giảm. Số thu từ ngành Than không tăng trưởng cao, do một số doanh nghiệp cổ phần thuộc TKV được bù trừ số đã nộp của năm 2017, năm 2018 trong vòng 5 năm do tính lại chi phí lãi vay ngân hàng theo Nghị định số 68/2019/NĐ-CP, dẫn đến thuế thu nhập của doanh nghiệp cũng giảm theo; hoạt động sản xuất kinh doanh cũng gặp nhiều khó khăn do dịch Covid-19...

Hàng loạt các khoản thu không đạt tốc độ thu bình quân, như thu phí, đặc biệt là phí tham quan; hoạt động du lịch, dịch vụ đình trệ; công tác chuẩn bị thủ tục đấu giá đất ở các địa phương còn chậm, dẫn đến số thu từ đất chưa đạt kế hoạch...

Đối với số thu khối địa phương cũng gặp rất nhiều khó khăn, trong 6 tháng đầu năm chỉ có 6/13 điạ phương đạt và vượt tiến độ thu bình quân. Đáng nói, cả 4 thành phố của tỉnh - những địa bàn có số thu nội địa lớn nhất khối địa phương, đều không đạt tiến độ thu. Riêng TP Hạ Long - địa phương có tỷ lệ số thu hằng năm bằng tất cả các địa phương khác trong tỉnh cộng lại, thu 6 tháng đầu năm chỉ đạt trên 2.056 tỷ đồng, bằng 27% dự toán tỉnh giao. Một trong những khoản thu lớn của thành phố là phí tham quan Vịnh Hạ Long, dự kiến cả năm 2021 chỉ đạt khoảng 10% so với dự toán (hụt thu gần 600 tỷ đồng).

Số thu XNK được đánh giá là tăng trưởng thấp nhất so với cùng kỳ nhiều năm trở lại đây. Đến hết tháng 7/2021, số thu NSNN của Cục Hải quan tỉnh mới đạt gần 6.000 tỷ đồng (đạt khoảng 50% chỉ tiêu Bộ Tài Chính giao, đạt 46% theo kịch bản của tỉnh giao), hụt thu khoảng 1.500 tỷ đồng. Theo phân tích của Cục Hải quan tỉnh, nguyên nhân chủ yếu là do số thu từ than nhập khẩu giảm tới 63% so với cùng kỳ do dịch Covid-19 lan rộng trên thế giới, trong nước đã tác động trực tiếp đến hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, du lịch và XNK của tất cả doanh nghiệp, nhu cầu sử dụng than của các nhà máy nhiệt điện không tăng, trong khi lượng than nhập khẩu tồn kho còn nhiều.

Quyết liệt tăng thu

Những khó khăn trong hoạt động thu NSNN đã được tỉnh xem xét, đánh giá rất cụ thể ngay từ đầu năm. Hằng tháng, quý, Ban Chỉ đạo Điều hành ngân sách của tỉnh đều họp với các ngành, địa phương để cho ý kiến cụ thể đối với từng khoản thu, nhất là những khoản thu lớn, để có giải pháp tháo gỡ kịp thời, đảm bảo tăng trưởng về số thu, tìm các khoản thu bù đắp. Các kịch bản tăng trưởng được xây dựng đều trên cơ sở tính toán thực hiện số thu có cơ sở, đưa ra được những giải pháp khả thi để thực hiện.

Năm 2021, hàng loạt các giải pháp về tăng thu NSNN đã được tỉnh đưa ra. UBND tỉnh đã chỉ đạo các sở, ngành, địa phương tập trung khai thác các nguồn thu mới để bù đắp các khoản giảm thu, thất thu ở ngành dịch vụ, du lịch và các ngành kinh tế khác; tiếp tục siết chặt quản lý các khoản thuế, phí từ hoạt động kinh doanh, sử dụng, tiêu thụ xăng dầu trên địa bàn tỉnh; hoàn thành thủ tục tổ chức đấu giá quyền sử dụng đất đối với các dự án đã có chủ trương đầu tư; kiên quyết thực hiện nguyên tắc “có thu thì mới có chi” và phải bảo đảm ưu tiên cân đối cho nhiệm vụ chi thường xuyên, chi an sinh xã hội và bố trí dự phòng ngân sách để bù đắp hụt thu. UBND tỉnh cũng yêu cầu các cấp ngân sách phải rà soát, cân đối thu - chi, cắt giảm tối đa các khoản chi chưa thực sự cấp bách; ngân sách tỉnh sẽ không cấp bù kinh phí chi thường xuyên cho các địa phương trong trường hợp hụt thu….

“Tận dụng tối đa các khoản thu còn dư địa, trong năm 2021, Cục Thuế tỉnh đã tăng cường phối hợp với các ngành, địa phương tiếp tục thực hiện có hiệu quả 5 kế hoạch chống thất thu ngân sách trong các lĩnh vực: Khai thác khoáng sản; xây dựng; kinh doanh xăng dầu; vận tải; kinh doanh khách sạn, nhà hàng. Đồng thời, xây dựng kịch bản thu phù hợp với diễn biến của dịch Covid-19; trong đó tập trung giải quyết, rà soát các khoản thu ngân sách, nhất là thu thuế, phí, thu tiền sử dụng đất, thuế tài nguyên, khoáng sản, phí bảo vệ môi trường. Qua đó, tiếp tục đóng góp cho số thu nội địa” - Cục trưởng Cục Thuế tỉnh Cao Ngọc Tuấn cho biết.

Đối với số thu từ hoạt động XNK, ngành Hải quan tỉnh tăng cường nhiều giải pháp mới trong năm 2021. Trong đó phải kể đến việc mở rộng thêm mặt hàng mới, doanh nghiệp mới; tăng cường rút ngắn thời gian thông quan; tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp thương mại nhập khẩu than… Cục trưởng Cục Hải quan tỉnh Nguyễn Văn Nghiên cho biết: Cục đã yêu cầu các chi cục trực thuộc phải chịu trách nhiệm phân tích nguyên nhân, tìm mọi giải pháp để thu hút trở lại hơn 200 các doanh nghiệp đã chuyển đi làm thủ tục tại nơi khác hoặc chưa phát sinh tờ khai trong nhiều tháng. Trưởng các đơn vị phải xác định thu NSNN những tháng cuối năm là nhiệm vụ chính trị hàng đầu, chịu trách nhiệm toàn diện trước toàn Cục, từ đó thực hiện có hiệu quả các giải pháp tăng thu, chống thất thu, không để ảnh hưởng đến kịch bản tăng trưởng của tỉnh.

Tăng tốc để về đích đúng mục tiêu

Trong bối cảnh dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, Quảng Ninh đã chủ động được các giải pháp điều hành kinh tế. Trong đó,đẩy mạnh phát triển khu vực công nghiệp - xây dựng, trọng tâm là phát triển công nghiệp chế biến, chế tạo; tăng cường tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp; đảm bảo không để đứt gãy chuỗi sản xuất; chuẩn bị các điều kiện sớm tái khởi động các ngành, lĩnh vực là thế mạnh; quyết liệt giải ngân vốn đầu tư công; đẩy nhanh tiến độ nhiều dự án, công trình trọng điểm trên địa bàn... Đây chính là "điểm tựa" vững chắc giúp số thu NSNN năm 2021 vượt khó để tăng trưởng.

Nhờ vậy, từ chỗ hụt thu đáng kể ở thời điểm 6 tháng đầu năm, đến 30/11/2021, tổng thu NSNN trên địa bàn tỉnh đã đạt 42.742 tỷ đồng, bằng 83% dự toán, bằng 97% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, thu từ hoạt động XNK 9.018 tỷ đồng, bằng 75% dự toán, bằng 79% cùng kỳ; thu nội địa 33.724 tỷ đồng, bằng 85% dự toán, bằng 104% cùng kỳ.

Số thu NSNN càng về cuối năm 2021 càng có sự chuyển động tích cực hơn. Đáng chú ý, số thu khối địa phương đã tăng trưởng thấy rõ. Điển hình như TX Quảng Yên, đến hết tháng 9/2021 đã hoàn thành chỉ tiêu thu ngân sách tỉnh giao; đến ngày 6/12 đạt gần 909,5 tỷ đồng, bằng 142,7% dự toán tỉnh giao, dẫn đầu tỉnh về đích thu ngân sách năm 2021. TX Đông Triều, thu NSNN đến hết tháng 11/2021 đã đạt dự toán UBND tỉnh giao.

“Để hoàn thành số thu NSNN cả năm, riêng tháng 12 phải thực hiện trên 9.000 tỷ đồng. Đây là số thu rất lớn. UBND tỉnh đã chỉ đạo cả tỉnh, các sở, ngành, đơn vị, địa phương khẩn trương rà soát, đôn đốc, đảm bảo các nguồn thu thuế thu nhập doanh nghiệp, cá nhân; thường xuyên duy trì nắm bắt tình hình SXKD của các doanh nghiệp trọng điểm, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng số thu, như than, điện, xi măng, xăng dầu. Song song với đó, tỉnh tập trung tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong công tác đấu giá quyền sử dụng đất các dự án đã có chủ trương trên địa bàn Hạ Long, Móng Cái, Cẩm Phả, Uông Bí, Đông Triều... để đảm bảo cân đối vốn đầu tư và bù khoản dự kiến hụt thu do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19…” - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bùi Văn Khắng cho biết.

Đến thời điểm này, qua thống kê của cơ quan chuyên môn, có thể khẳng định tỉnh đã về đích trong thực hiện số thu NSNN năm 2021. Theo báo cáo của Sở Tài chính, tổng thu NSNN trên địa bàn tỉnh ước thực hiện năm 2021 đạt 51.068 tỷ đồng, bằng 115% dự toán trung ương giao, 99% dự toán tỉnh giao, 104% so với năm trước. Trong đó, thu từ hoạt động XNK 10.120 tỷ đồng, bằng 84% dự toán, 84% năm trước; thu nội địa đạt 40.948 tỷ đồng, bằng 127% dự toán trung ương giao, 103% dự toán tỉnh giao, 110% năm trước.

Đối với phần địa phương, thu ước cả năm đạt 14.530 tỷ đồng, bằng 108% dự toán, bằng 123% năm trước. Hiện 4 địa phương cuối cùng chưa hoàn thành số thu (chủ yếu từ thu quyền sử dụng đất) đang nỗ lực hoàn thiện khoản thu này, phấn đấu hoàn thành trước 31/12/2021.

Với số thu NSNN trên 51.000 tỷ đồng, Quảng Ninh tiếp tục nằm trong tốp các địa phương có số thu cao nhất nước năm 2021. Đóng góp từ số thu NSNN đã góp phần quan trọng vào tăng trưởng kinh tế cao của tỉnh năm nay; đồng thời  tạo xung lực cho phát triển của tỉnh năm 2022 và những năm tiếp theo.