Thu thuế xuất nhập khẩu: Vì sao khó đạt?

Theo báo cáo của Cục Hải quan Quảng Ninh, tính từ đầu năm đến hết ngày 14-6, số tiền thu nộp thuế xuất nhập khẩu (XNK) về ngân sách nhà nước (NSNN) là 7.063,6 tỷ đồng, chỉ đạt 35,7% kế hoạch Bộ Tài chính giao năm 2015, giảm 18% (tương đương 1.542 tỷ đồng) so với cùng kỳ năm 2014.

Đâu là nguyên nhân?

Trong số 7.063,6 tỷ đồng thì thu từ xăng dầu nhập khẩu đạt 4.123,2 tỷ đồng, giảm 27% so với cùng kỳ năm 2014. Theo phân tích của ông Nguyễn Ngọc Trìu, Cục trưởng Cục Hải quan thì nguyên nhân chủ yếu dẫn đến số thu NSNN trong lĩnh vực XNK giảm so với cùng kỳ và khó đạt dự toán là do một số mặt hàng có số thu lớn trong năm 2014 (như xăng dầu nhập khẩu, than xuất khẩu, máy móc thiết bị các dự án đầu tư) chiếm 75% tổng số thu toàn Cục Hải quan trong năm 2015 đều giảm mạnh. Trong khi đó, Bộ Tài chính lại giao dự toán thu NSNN cho Cục Hải quan là 19.800 tỷ đồng, tăng 15,58% (tương đương 2.670 tỷ đồng) so với tổng thu NSNN thực hiện năm 2014. Đây là dự toán thu NSNN Cục Hải quan Quảng Ninh được giao cao nhất từ trước tới nay.

Chờ xuất hàng qua cửa khẩu Hoành Mô, huyện Bình Liêu.

Nguyên nhân cụ thể từ việc số thu từ xăng dầu giảm là do từ ngày 1-1-2015, thuế suất ưu đãi đặc biệt mặt hàng xăng dầu nhập khẩu từ ASEAN giảm mạnh so cùng kỳ, trong khi từ tháng 4-2015 trở đi, Công ty Xăng dầu B12 chủ yếu nhập khẩu từ các nước ASEAN. Số giảm từ đầu năm đến nay của xăng dầu có giấy chứng nhận xuất xứ hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu (C/O) có số lượng là 288.000 tấn, bằng 34% tổng lượng xăng dầu nhập khẩu, trị giá 154 triệu USD, bằng 34% tổng giá trị xăng dầu nhập khẩu, số thu giảm 576 tỷ đồng, bằng 14% so với tổng số thu từ xăng dầu (số thu theo thuế ưu đãi là 1.047 tỷ đồng, số thu sau khi có C/O là 471 tỷ đồng). Mặt khác, giá xăng dầu hiện nay vẫn ở mức thấp, chỉ tính trung bình riêng giá xăng tháng 1-2015 là 409,2 USD/tấn, cùng kỳ 2014 là 1.008 USD/tấn, và cho đến tháng 5 thì sự chênh lệch giá ở hai thời điểm cùng kỳ của năm 2014, 2015 vẫn chưa có sự cải thiện nhiều.

Thêm nữa, mặt hàng than xuất khẩu là số thu đứng thứ hai ngay sau xăng dầu của những năm về trước giảm rất mạnh do chính sách hạn chế lượng than xuất khẩu của Chính phủ giai đoạn 2011-2015 và thông báo chỉ đạo của Văn phòng Chính phủ hồi đầu tháng 2 về việc dừng xuất khẩu than cám từ năm 2015. Theo đó, số thu từ than là 210,8 tỷ đồng, giảm 68% so với cùng kỳ. Bên cạnh đó, các dự án đầu tư từ các Nhà máy nhiệt điện Mông Dương I, II, III, dự án Nhà máy dệt Texhong Ngân Long (Móng Cái) cơ bản đã đi vào hoạt động, hàng hoá nhập khẩu chủ yếu là linh kiện, phụ tùng nên số thu không nhiều.

Mặc dù số thu từ ô tô nhập khẩu là 1.410,6 tỷ đồng, tăng 226% (tương đương 977,6 tỷ đồng); số thu từ nguyên liệu dầu thực vật là 271,6 tỷ đồng, tăng 45% so với cùng kỳ, nhưng số thu tăng không bù đắp được số hụt thu lớn từ các mặt hàng xăng dầu, than, máy móc thiết bị phục vụ dự án đầu tư.

Giải pháp tăng thu

Như chỉ tiêu của Bộ Tài chính đã giao thì trong năm 2015, thu XNK của Quảng Ninh sẽ là 19.800 tỷ đồng, thế nhưng đến nay dự kiến thu ngân sách từ XNK chỉ đạt 7.504 tỷ đồng, đạt 37,8% dự toán Bộ Tài chính giao. Còn 6 tháng cuối năm, thông qua dự toán của các doanh nghiệp có số thu lớn trên địa bàn thì cả năm 2015 chỉ ước đạt 13.289 tỷ đồng, đạt 67% dự toán Bộ Tài chính giao.

Vì thế, để đảm bảo nhiệm vụ thu NSNN, hiện nay, Cục Hải quan đã nỗ lực thực hiện nhiều giải pháp tăng thu như: Duy trì tổ giải quyết vướng mắc, tổ tư vấn chính sách, thực hiện đối thoại thường xuyên với người nộp thuế để giải quyết kịp thời các vướng mắc; đẩy mạnh cải cách thủ tục hải quan, thủ tục quản lý thuế, tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu; chủ động tháo gỡ, đề xuất báo cáo bộ, ngành, tỉnh giải quyết những khó khăn liên quan đến công tác hải quan, vướng mắc về cơ chế chính sách XNK. Đặc biệt, tích cực hợp tác, phối hợp theo dõi tình hình thực hiện kế hoạch của các doanh nghiệp có số thu lớn để kịp thời phân tích, đánh giá, dự báo công tác thu, tiến độ thu thuế XNK từng tháng, quý; đôn đốc xử lý nợ đọng thuế, đảm bảo thu đúng, thu đủ, nộp ngân sách kịp thời… Bên cạnh đó, Cục cũng tăng cường nhiều giải pháp chống thất thu NSNN. Tuy nhiên, theo ông Trìu, ngoài việc thực hiện những giải pháp trên, thì Cục cũng đề xuất UBND tỉnh đề nghị Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam điều chỉnh cơ cấu (tăng lượng xăng, giảm lượng dầu) và tăng tối đa lượng xăng dầu nhập khẩu về Công ty Xăng dầu B12; Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam tiếp tục yêu cầu các doanh nghiệp đầu mối nhập khẩu máy móc, thiết bị, ô tô vận tải… cho các mỏ về làm thủ tục nhập khẩu tại cửa khẩu thuộc địa bàn tỉnh, vì hiện nay hầu hết các doanh nghiệp này vẫn đang làm thủ tục nhập khẩu tại các cửa khẩu ngoài địa bàn tỉnh. Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam và các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trên địa bàn tỉnh thực hiện nộp toàn bộ thuế môi trường tại Quảng Ninh để tăng nguồn thu nội địa, góp phần hoàn thành dự toán thu NSNN chung của tỉnh. Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan xem xét, điều chỉnh dự toán thu NSNN năm 2015 phù hợp với khả năng thu của Cục Hải quan Quảng Ninh.

Từ thực trạng thu NSNN trong lĩnh vực XNK, mới đây, tại cuộc họp Ban chỉ đạo tăng cường điều hành NSNN tỉnh về tình hình thực hiện nhiệm vụ tài chính - ngân sách 6 tháng đầu năm, nhiệm vụ 6 tháng cuối năm, đồng chí Nguyễn Đức Long, Phó Bí thư Tỉnh uỷ, Chủ tịch UBND tỉnh cũng cho biết, tỉnh sẽ tiếp tục báo cáo với Bộ Tài chính điều chỉnh số thu XNK để đảm bảo cân đối nguồn thu NSNN trên địa bàn. Tuy nhiên, đồng chí cũng yêu cầu các ngành đi sâu vào các giải pháp cụ thể hơn nữa. Trước mắt, tỉnh sẽ làm việc với các doanh nghiệp xăng dầu để bàn các giải pháp thu thuế XNK xăng dầu. Đối với các doanh nghiệp nhập khẩu thiết bị phục vụ dự án, tỉnh sẽ nghiên cứu chính sách ưu đãi tạo điều kiện để các doanh nghiệp làm thủ tục nhập khẩu ở các cửa khẩu trên địa bàn tỉnh. Với nguồn thu từ nhập khẩu ô tô, một trong những nguồn thu đang mang lại số thu cao cho NSNN thì Sở GT-VT cần tiếp tục tạo điều kiện để các doanh nghiệp nhập khẩu ô tô qua cửa khẩu trên địa bàn, từ đó góp phần tăng thu ngân sách từ nguồn nhập khẩu này để bù hụt thu cho các nguồn khác…

Thanh Hằng