Thúc đẩy mạnh mẽ khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và Đề án 06

Sáng 18/3, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính, Trưởng Ban Chỉ đạo của Chính phủ về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và Đề án 06, chủ trì Phiên họp lần thứ nhất của Ban Chỉ đạo.

Cùng dự có các Phó Thủ tướng Chính phủ, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo Hồ Đức Phớc và Bùi Thanh Sơn; đại diện lãnh đạo các bộ, ban, ngành, cơ quan Trung ương. Phiên họp được truyền trực tuyến tới trụ sở các bộ, ngành, trụ sở Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Phiên họp đã công bố Quyết định số 598/QĐ-TTg ngày 13/3/2025 của Thủ tướng Chính phủ về thành lập Ban Chỉ đạo của Chính phủ về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và Đề án 06.

Tại phiên họp, Bộ Khoa học và Công nghệ báo cáo kết quả thực hiện các nhiệm vụ về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia tại Nghị quyết số 57/NQ-TW của Bộ Chính trị ngày 22/12/2024 và Nghị quyết số 03/NQ-CP của Chính phủ ngày 9/1/2025 về chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 57/NQ-TW, và Thông báo số 56/TB-VPCP ngày 23/2/2025; đề xuất các nhiệm vụ trọng tâm cần triển khai ngay, trong đó bao gồm Chính phủ không giấy tờ, ký và giao dịch trên môi trường số.

Bộ Công an báo cáo kết quả thực hiện các nhiệm vụ được giao về Đề án 06; tiến độ triển khai Trung tâm dữ liệu quốc gia và kế hoạch triển khai và tích hợp dữ liệu từ các cơ sở dữ liệu quốc gia, cơ sở dữ liệu chuyên ngành về Trung tâm dữ liệu quốc gia.

Bộ Nội vụ báo cáo kết quả thực hiện các nhiệm vụ được giao về cải cách hành chính tại các Chương trình, Nghị quyết của Chính phủ và Thông báo số 25/TB-VPCP ngày 24/1/2025.

Phát biểu ý kiến tại Phiên họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, thực chất các nội dung công việc của Ban Chỉ đạo là tiếp nối những công việc đã được thực hiện từ nhiều năm qua; nhấn mạnh, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 về đột phá phát triển khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, thành lập Ban Chỉ đạo Trung ương do Tổng Bí thư Tô Lâm làm Trưởng ban, các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước làm Phó Trưởng ban, cho thấy tầm quan trọng của khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số trong giai đoạn phát triển sắp tới.

Thủ tướng nêu rõ, việc phát triển đất nước cần có đột phá hơn, mạnh mẽ hơn, quyết tâm hơn, quyết liệt hơn trong hành động; chủ trương, đường lối phải sát với tình hình, sự phát triển chung của đất nước, thế giới hiện nay để huy động sức mạnh tổng hợp của xã hội, nhân dân; kết hợp sức mạnh của dân tộc với sức mạnh của thời đại.

Thủ tướng nêu rõ, tình hình thế giới đang diễn biến rất nhanh, khó lường, khó định đoán; khó khăn, thách thức rất nhiều, nhưng cũng có thời cơ, thuận lợi, vấn đề là chúng ta phải biết tranh thủ như thế nào trong bối cảnh hiện nay; phải nắm chắc diễn biến của tình hình, khôn khéo, thông minh, linh hoạt, hiệu quả, phản ứng chính sách phù hợp, kịp thời, linh hoạt, hiệu quả; sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, sự quản lý, thống nhất của Nhà nước, đặc biệt là sự vào cuộc của người dân, doanh nghiệp.

Chúng ta đã xác định tăng trưởng năm 2025 phải đạt ít nhất 8% trở lên và tăng trưởng 2 con số những năm tới, bởi nếu chỉ phát triển “bình bình” như những năm qua thì khó đạt 2 mục tiêu phát triển 100 năm (năm 2030 và năm 2045). Mục tiêu đặt ra là rất cao, “không cao không được”, không cao thì đời sống nhân dân sẽ tụt hậu, đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân không được nâng lên. Vì vậy, một trong những lựa chọn của Đảng ta là phát triển khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo là một trong những giải pháp căn cơ, nhanh và bền vững.

Ngay sau khi tổ chức quán triệt triển khai Nghị quyết 57 trên toàn quốc, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 03/NQ-CP về Chương trình hành động của Chính phủ triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW; đây cũng là một trong những động lực cho tăng trưởng.

Dù mới ban hành Nghị quyết 57 chưa lâu nhưng Bộ Chính trị đã thành lập các đoàn kiểm tra đi các địa phương để đôn đốc, hướng dẫn, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc để triển khai Nghị quyết; trong đó có triển khai các giải pháp liên quan thúc đẩy tăng trưởng; cùng với đó là triển khai đổi mới tổ chức bộ máy theo tinh thần Nghị quyết 18-NQ/TW của Trung ương.

Nội dung về bảo đảm tăng trưởng 8% năm nay và 2 con số trong những năm tới cũng được đưa vào chương trình kiểm tra, vấn đề là chúng ta quán triệt, nắm bắt như thế nào? Các bộ, ngành, địa phương triển khai như thế nào để thấy tầm quan trọng của vấn đề, sự chỉ đạo sát sao của Bộ Chính trị và phải chuyển đổi từ tư tưởng sang hành động. Các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp và người dân phải tổ chức thực hiện; cả nước, các thành phần kinh tế phải chuyển động thì mới hiệu quả.

Chính phủ là cơ quan hành pháp, cơ quan hành chính cao nhất, đã có Ban Chỉ đạo về cải cách hành chính mà trọng tâm là thủ tục hành chính; Ủy ban Quốc gia về chuyển đổi số, Tổ công tác về Đề án 06 (do Bộ Công an chủ trì)… Bây giờ phải nâng tầm, nâng cao chất lượng hiệu quả hơn, do đó Chính phủ quyết định lập các ban này thành một Ban Chỉ đạo chung.

Thủ tướng đề nghị các bộ, ngành, địa phương cũng phải thành lập Ban Chỉ đạo để triển khai chương trình này, có ý nghĩa quan trọng về nhiều khía cạnh để đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước, từng bộ, ngành, địa phương. Bộ Chính trị đã chỉ đạo hết sức quyết liệt để biến thành đề án, sản phẩm cụ thể thì đó mới là thành công của Nghị quyết.

Thủ tướng nhấn mạnh, chúng ta phải làm rất nhiều việc trong bối cảnh hiện nay, “không thể không làm”. Các bộ, ngành, địa phương phải chuyển động thì cả nước mới chuyển động, biến Nghị quyết 57 thành sản phẩm cụ thể, của cải vật chất, ấm no, hạnh phúc cho toàn dân.

Thủ tướng thẳng thắn nhìn nhận, việc phát triển khoa học-công nghệ của nước ta so với các nước trong khu vực còn chậm. Do đó, phiên họp này nhìn lại công việc đã làm thời gian qua, đã làm được gì, chưa làm được gì, nguyên nhân vì sao, rút ra bài học kinh nghiệm gì trong triển khai Nghị quyết 57, phải làm gì trong thời gian tới đây? Trong Ban Chỉ đạo này đều có các thành viên là lãnh đạo cao nhất các bộ, ngành.

Về công việc sắp tới, Thủ tướng yêu cầu phải tích cực tháo gỡ thể chế. Vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã phân công công việc tháo gỡ về thể chế. Do đó, yêu cầu Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ, các bộ, ngành, địa phương phải rà soát lại các vướng mắc, tập hợp trong tháng 3 này gửi Văn phòng Chính phủ.

Chính phủ đã thống nhất với Quốc hội dùng 1 luật sửa nhiều luật để tháo gỡ về thể chế liên quan những vướng mắc trong lĩnh vực khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo.

Theo Thủ tướng thể chế là "điểm nghẽn của điểm nghẽn" nhưng cũng là "đột phá của đột phá", lại dễ làm nhất. Thể chế là do ta, “thông thoáng cũng do ta, chặt chẽ cũng do ta”, tự mình phải vượt qua giới hạn của bản thân mình về tư duy, phương pháp luận, cách làm và tổ chức thực hiện. Nếu ta làm tốt thì sẽ biến điểm nghẽn này trở thành lợi thế, vì thể chế vừa là nguồn lực, vừa là động lực.

Thủ tướng chỉ rõ, chức năng của Bộ trưởng thì Bộ trưởng làm, của Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố phải làm. Chúng ta phải đổi mới, giải quyết nhanh chóng về thể chế; “Một rừng thủ tục thì không thể làm được”.

Về hạ tầng, các bộ, ngành phải rà soát lại về hạ tầng khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, Đề án 06 thì xem lại cần phải đầu tư những dự án gì? Chính phủ sẽ ưu tiên kinh phí đầu tư cho hạ tầng này nhưng muốn đầu tư phải có dự án cụ thể, cùng với đó phải chống tiêu cực, thất thoát, lãng phí. Phải có nguồn nhân lực dồi dào, đáp ứng sự phát triển mới, đáp ứng yêu cầu của sự phát triển khoa học-công nghệ trong tình hình hiện nay. Cùng với đó là cải cách hành chính, trọng tâm là cải cách thủ tục hành chính.

Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương khi xây dựng, sửa đổi bổ sung luật pháp phải trả lời được các câu hỏi, nếu xây dựng mới các chính sách pháp luật thì phải việc cụ thể hóa những chủ trương, đường lối của Đảng là những điểm nào, nói rõ vì sao? Những nút thắt, vướng mắc của thể chế cần được tháo gỡ là những điểm nào, vì sao? Thủ tục hành chính đã cắt giảm chưa? Đã phân cấp, phân quyền tối đa, đi đôi với phân bổ nguồn lực, nâng cao năng lực thực thi, tăng cường giám sát, kiểm tra bằng các công cụ của pháp luật chưa? Rà soát xem đã thực sự thông thoáng chưa, tính khả thi như thế nào cũng như các yêu cầu khác?

Thủ tướng nhấn mạnh việc bổ sung, sửa đổi luật và các văn bản pháp lý phải trả lời 6 câu hỏi: Đã lược bỏ đi những điểm bất hợp lý, vì sao? Kế thừa và hoàn thiện những nội dung gì? Bổ sung những nội dung gì, vì sao? Thủ tục hành chính đã cắt ít nhất 30% chưa, đã giảm ít nhất 30% chi phí tuân thủ chưa, có đo lường được không? Phân cấp, phân quyền như thế nào, phân cấp từ đâu đến đâu, từ Quốc hội xuống Chính phủ chưa, từ Chính phủ xuống Thủ tướng Chính phủ chưa, từ Thủ tướng Chính phủ xuống Bộ trưởng, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố chưa? Những vấn đề gì hiện nay còn đang vướng mắc, có đề xuất gì thêm không?

Thủ tướng yêu cầu phải rõ về thể chế vì hiện nay chất lượng thể chế còn thấp vì chưa rõ, chưa rõ việc sửa đổi phải đáp ứng yêu cầu gì. Việc tổ chức thực hiện phải 5 rõ: “rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ tiến độ, rõ sản phẩm”. Nêu cao tinh thần trách nhiệm “3 có, 2 không”: Có lợi cho đất nước, Có lợi cho doanh nghiệp, Có lợi ích của người dân, doanh nghiệp; Không tiêu cực, tham nhũng; Không làm thất thoát tài sản của Nhà nước, nhân dân. Thực hiện tinh thần “Lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ”. Về hạ tầng, các bộ, ngành thấy thiếu gì, yếu chỗ nào thì phải chỉ rõ. Việt Nam muốn có trí tuệ nhân tạo (AI) thì phải có cơ sở dữ liệu của Việt Nam.

Thủ tướng yêu cầu, phải tích cực đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Chúng ta phải theo kịp, tiến cùng và vượt lên thì mới đạt tăng trưởng 2 con số, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân. Nếu chúng ta cắt giảm thủ tục hành chính thì người dân sẽ được hưởng thụ thành quả này. Phải chuyển đổi trạng thái từ xử lý công việc hành chính sang phục vụ người dân, doanh nghiệp; phải tăng cường cấp cơ sở. Các biện pháp phải bao trùm, toàn diện, hướng đến mục tiêu cao nhất đất nước phát triển hùng cường, thịnh vượng, giữ vững độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, người dân được hưởng thụ thành quả của cách mạng là ngày càng được hưởng thụ ấm no, hạnh phúc.

Thủ tướng hy vọng sau phiên họp này sẽ tạo bước chuyển mới trong các lĩnh vực liên quan. Các cơ quan thông tấn báo chí phải tăng cường công tác truyền thông để tạo khí thế, truyền cảm hứng cho công cuộc này.