Thực hiện quy hoạch 3 loại rừng: Cần huy động sức mạnh tổng lực

Mới đây, HĐND tỉnh đã ra nghị quyết thông qua kết quả rà soát điều chỉnh quy hoạch 3 loại rừng (phòng hộ, đặc dụng, sản xuất) đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 tỉnh Quảng Ninh. Nghị quyết ban hành sẽ góp phần quan trọng trong tái cơ cấu ngành lâm nghiệp, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, hiệu quả kinh tế và sử dụng bền vững, ổn định nguồn tài nguyên rừng, đất rừng. 

Lực lượng kiểm lâm khảo sát hiện trạng rừng phòng hộ Yên Lập.

Hiện trạng rừng biến động

Kết quả rà soát điều chỉnh quy hoạch 3 loại rừng lần này so với kết quả rà soát, điều chỉnh 3 loại rừng năm 2014 (được UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định 2668/QĐ-UBND) cho thấy hiện trạng rừng có nhiều biến động. Cụ thể, tổng diện tích đất lâm nghiệp là 422.937ha, giảm 4.040,1ha (diện tích quy hoạch rừng đặc dụng là 29.835,7ha, chiếm 7,05%, tăng 4.789,4ha; diện tích quy hoạch rừng phòng hộ là 133.127,8ha, chiếm 34,48%, giảm 126ha; diện tích quy hoạch rừng sản xuất là 259.973,5ha, chiếm 61,47%, giảm 8.703,5ha).

Theo quy hoạch, cả 3 loại rừng sản xuất, phòng hộ và đặc dụng có nhiều diện tích bỏ ra cũng như lấy đưa vào quy hoạch. Cụ thể đối với rừng đặc dụng, diện tích chuyển ra là 831ha, trong đó 51,3ha chuyển sang rừng phòng hộ, 680,4ha chuyển sang rừng sản xuất, 99,3ha chuyển ra ngoài quy hoạch lâm nghiệp. Diện tích lấy vào quy hoạch là 5.441,1ha, trong đó 5.398,3ha từ rừng phòng hộ, 10,5ha từ rừng sản xuất và 32,3ha từ ngoài quy hoạch lâm nghiệp.

Đối với rừng phòng hộ, diện tích chuyển ra là 16.331,8ha, trong đó chuyển sang rừng đặc dụng là 5.398,3ha, chuyển sang rừng sản xuất là 7.830,8ha, chuyển ra ngoài quy hoạch lâm nghiệp là 3.102,7ha; diện tích lấy vào là 14.247,6ha, trong đó 51,3ha chuyển từ rừng đặc dụng, 9.276,1ha chuyển từ rừng sản xuất, 4.920,2ha chuyển từ ngoài quy hoạch lâm nghiệp. Đối với rừng sản xuất, diện tích chuyển ra là 15.591,7ha, trong đó chuyển sang rừng đặc dụng là 10,5ha, chuyển sang rừng phòng hộ là 9.276,1ha, chuyển ra ngoài quy hoạch lâm nghiệp là 6.305,1ha; diện tích lấy vào là 10.250,7ha, trong đó 680,4ha chuyển từ rừng đặc dụng, 7.830,8ha chuyển từ rừng phòng hộ, 1.739,5ha từ ngoài quy hoạch lâm nghiệp.

Một diện tích rừng dù đã được quy hoạch vào rừng phòng hộ Yên Lập song chưa thực hiện chính sách chuyển đổi nên người dân vẫn trồng dứa - cây không có tính phòng hộ.

Trong quy hoạch lần này diện tích rừng phòng hộ có biến động lớn và liên quan đến nhiều phần việc phải giải quyết sau này. Trong 9.276ha đất sản xuất chuyển sang rừng phòng hộ (4.388ha cho rừng phòng hộ đầu nguồn, xung yếu tại các lưu vực của hồ, đập và 4.488ha rừng phòng hộ cảnh quan môi trường) có 2.455ha đang thuộc quyền quản lý của các xã, phường; 3.097ha thuộc quyền quản lý của các tổ chức, số này sẽ thực hiện chuyển đổi theo quy trình thông thường. Còn lại diện tích 3.724ha thuộc quyền quản lý của người dân, đã cấp sổ đỏ đất rừng sản xuất cho người dân từ nhiều năm trước đây thì cần phải thực hiện chính sách hỗ trợ sau chuyển đổi loại rừng.

Cần giải pháp tổng thể

Theo ông Hoàng Công Đãng, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT, để hiện thực hóa quy hoạch 3 loại rừng cần  điều tra, đo đạc, xây dựng hồ sơ quản lý, phân định đánh mốc ranh giới 3 loại rừng trên biểu đồ và trên thực địa; công khai quy hoạch đến người dân; xây dựng phương án thực hiện chính sách hỗ trợ cho các chủ rừng, đặc biệt là chủ rừng sản xuất; xây dựng phương án giao, nhận vốn rừng, đất lâm nghiệp cũng như phương án phát triển rừng bền vững cho từng loại rừng.

Còn theo ông Mạc Văn Xuyên, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm nhận định, các phần việc trên đều khá khó khăn, đòi hỏi thực hiện mang tính tổng thể, tổng lực, chi phí lớn và mất thời gian. Ví dụ như khâu công khai quy hoạch, theo yêu cầu của tỉnh là phải đến người dân, từng thôn, khu, tuy nhiên thực tế chưa có hướng dẫn nào cụ thể, chi tiết về việc này. Trong khi số đối tượng liên quan đến quy hoạch 3 loại rừng lớn, bao gồm cả đối tượng có diện tích chuyển ra, chuyển vào quy hoạch hoặc các hộ giáp ranh.

Lực lượng chức năng kiểm kê diện tích rừng do phường Bắc Sơn, TP Móng Cái quản lý bị cháy.

Việc cắm mốc, phân định ranh giới, mặc dù chủ yếu chỉ thực hiện trên diện tích rừng sản xuất của người dân (hầu hết các loại rừng đặc dụng, phòng hộ, rừng sản xuất của doanh nghiệp đã được cắm mốc thực địa trước đó), tuy nhiên con số cũng rất lớn, cần phải có đơn vị chuyên môn tư vấn, thực hiện, trong khi theo quy định cứ 100-500m (tùy thực địa) phải cắm một mốc ngoài thực địa. Việc cắm mốc thực địa nếu không làm tốt dễ xảy ra tình trạng tranh chấp hoặc không ai quản lý, dẫn tới mất rừng.

Đối với việc thực hiện chính sách cho các chủ rừng cần phải triển khai sớm và sát tình hình thực tế bởi ảnh hưởng đến đời sống kinh tế, kế sinh nhai của người dân. Trước mắt, cần rà soát để triển khai đối với các diện tích xung yếu, buộc phải thu hồi hoàn toàn như diện tích mép nước các công trình hồ đập thủy lợi, tuy nhiên kinh phí cho việc này theo tính toán không nhỏ. Đối với diện tích rừng sản xuất còn lại cần phải có hướng xử lý hợp lý, giải pháp thiết thực, sát thực tế, vừa để đảm bảo mục tiêu chuyển rừng sản xuất sang phòng hộ để tăng tính phòng hộ vừa ổn định an sinh cho người dân...

Riêng về công tác giao, nhận rừng sau chuyển đổi cũng cần phải tính toán kỹ phương án trường hợp địa phương không có ban quản lý rừng phòng hộ mà nhận diện tích lớn, như: Đông Triều (trên 500ha), Uông Bí (gần 840ha), Bình Liêu (gần 550ha)… Bởi nếu giao rừng phòng hộ cho các địa phương quản lý như hiện nay là chưa thực sự hiệu quả, mà thực hiện theo quy định áp dụng từ 1/1/2019 là giao cho lực lượng kiểm lâm quản lý thì sẽ phát sinh nhiều bất cập…

Việc thực hiện tốt các bước để triển khai quy hoạch 3 loại đất rừng là rất cần thiết. Song để làm tốt nhiệm vụ này cần phải có giải pháp tổng thể, sự vào cuộc tích cực nhất của tỉnh, các ngành, địa phương trong tỉnh. 

Việt Hoa

Tiếng nói người trong cuộc: Ông Trần Đình Thuần, Phó Giám đốc Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Hoành Bồ: Cần chú ý tới diện tích rừng phòng hộ, đặc dụng chuyển sang rừng sản xuất Trong đợt rà soát, điều chỉnh quy hoạch 3 loại rừng lần này, Công ty không có diện tích rừng thay đổi. Là người trong nghề và cũng đã tham gia một số lần rà soát, điều chỉnh quy hoạch, chuyển loại rừng trước đây, tôi cho rằng cần đặc biệt quan tâm tới diện tích từ rừng phòng hộ, đặc dụng chuyển ra rừng sản xuất. Theo quy hoạch lần này, có đến 680ha diện tích rừng đặc dụng và 7.831ha diện tích rừng phòng hộ chuyển sang rừng sản xuất. Thực tế dù ở thời điểm nào, 2 loại rừng này luôn có vốn rừng, giá trị rừng cao, có tác dụng lớn đối với môi trường. Vì vậy khi chuyển ra rừng sản xuất nếu không có giải pháp giao, nhận, quản lý chặt chẽ kịp thời thì có thể xảy ra tình trạng người dân lấn chiếm, dễ dẫn đến tranh chấp và mất rừng. Đặc biệt đối với rừng tự nhiên thì lại càng tuyệt đối không nên chuyển sang loại rừng sản xuất.  Ông Hoàng Văn Hiểu, Trưởng Ban Quản lý rừng phòng hộ Yên Lập: Nâng cao chất lượng rừng phòng hộ đầu nguồn là cần thiết Công tác bảo vệ và phát triển rừng được tỉnh quan tâm, trong đó việc rà soát, điều chỉnh quy hoạch 3 loại rừng nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, hiệu quả sử dụng đất và tài nguyên rừng. Trong quy hoạch lần này, các đơn vị chức năng rất quan tâm tới loại rừng phòng hộ và đặc dụng. Riêng loại rừng đặc dụng đã được nâng diện tích so với trước đó gần 4.500ha; đối với rừng phòng hộ chú trọng nâng diện tích cho rừng phòng hộ xung yếu (tăng 7.633,4ha) và diện tích rừng phòng hộ bảo vệ môi trường (tăng 167ha), còn lại giảm diện tích rừng phòng hộ ít xung yếu, chắn gió, chắn cát, chắn sóng và lấn biển. Thời gian tới, các đơn vị chức năng đẩy mạnh khâu thực hiện quy hoạch, trong đó nâng cao chất lượng rừng phòng hộ, nhất là rừng đầu nguồn các lưu vực hồ đập như mục tiêu quy hoạch đã đề ra. Hiện nhiều diện tích rừng phòng hộ rừng đầu nguồn, trong đó có rừng đầu nguồn Yên Lập do trước đây chuyển từ rừng sản xuất sang nên tính phòng hộ rất kém. Ông Trần Văn Đoàn, người dân xã An Sinh, TX Đông Triều: Chúng tôi đồng thuận và sẵn sàng chuyển đổi diện tích rừng sản xuất sang rừng phòng hộ Ở xã An Sinh, chúng tôi là những người dân tiên phong nhận đất rừng từ vài chục năm trước, tự bỏ vốn trồng rừng. Tôi hoàn toàn đồng thuận việc tỉnh quy hoạch 3 loại rừng và trong đó có việc chuyển diện tích rừng sản xuất của những hộ trồng rừng thành rừng phòng hộ. Tôi mong muốn tỉnh có chính sách cụ thể để hỗ trợ người dân, bởi người dân đã bỏ vốn, bỏ công ra trồng rừng mà giờ lại bị hạn chế thu hoạch thì thiệt thòi quá. Tại Thông tư 24/2009/TT-BNN&PTNT của Bộ NN&PTNT ra ngày 5/5/2009 quy định, khi chuyển đổi từ rừng sản xuất quy hoạch thành rừng phòng hộ, chủ rừng sản xuất được hưởng toàn bộ sản phẩm khai thác trên diện tích đã đầu tư (nếu cây rừng đã đến kỳ khai thác); được tiếp tục chăm sóc, bảo vệ đến chu kỳ hiện tại và hưởng toàn bộ sản phẩm khai thác trên diện tích này (nếu rừng còn non). Nếu Nhà nước cần ưu tiên nhiệm vụ phòng hộ thì nên sớm có chính sách đền bù để người dân có nguồn lực chuyển đổi công việc, hoặc tìm diện tích canh tác khác. Việt Hoa - Lương Giang (thực hiện)