Thuốc điều trị viêm da dị ứng

Biểu hiện của viêm da dị ứng

Các biểu hiện của viêm da dị ứng bao gồm: Ngứa, đôi khi rất nặng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và giấc ngủ của người bệnh. Khô da là một biểu hiện thường xuyên, ngay cả ở thời kỳ thuyên giảm của bệnh. Ở trẻ nhỏ, các tổn thương thường khu trú ở các nếp gấp (cổ, khuỷu tay, gối, nếp gấp dưới mông, dưới tai, hoặc những vùng như mi mắt, quanh miệng, bàn tay…). Ở thiếu niên và người lớn tổn thương thường phân tán hơn, khô, chủ yếu ở mặt, bàn tay, mi mắt, cổ.

Điều trị như thế nào?

Cách điều trị viêm da dị ứng đơn giản và hiệu quả nhất là dự phòng bằng cách hạn chế tiếp xúc với những tác nhân gây kích thích da, như: Vật nuôi trong nhà, bọ, bụi nhà, thức ăn gây dị ứng… Khi biện pháp này không hiệu quả, cần sử dụng các thuốc dưới đây.

Thuốc giữ ẩm: Cần sử dụng những thuốc giữ ẩm cho da, nên chọn loại kem trung tính, không có chất thơm hoặc chất bảo quản. Loại kem này phải chứa các chất có khả năng giữ nước ở vùng lớp sừng. Cần chú ý là các chế phẩm giữ ẩm da có chứa dầu hạnh nhân, dầu lạc, vừng, hạt dẻ lại có thể gây dị ứng. Các kem giữ ẩm thường được bôi 1-2 lần mỗi ngày trên vùng da khô, tùy theo tình trạng khô da.

Chú ý cần tránh bôi thuốc giữ ẩm ở những thời kỳ kịch phát của bệnh, do nguy cơ tăng ngứa thậm trí bỏng da. Trong những đợt kịch phát, ngứa rất nhiều ở những vết thương tổn, có thể dùng thuốc ức chế miễn dịch tại chỗ.

Các corticoid bôi da: Đây là một trong những loại thuốc chủ chốt để chống viêm da khi bệnh nhân đang ở đợt kịch phát. Các corticoid có tác dụng tại chỗ chống viêm do làm co mạch, ức chế các chức năng của bạch cầu và làm biến đổi các phản ứng miễn dịch. Nhưng thuốc cũng có tác dụng chống tăng sinh làm hạn chế sự tổng hợp collagen và về lâu dài có thể dẫn đến các tác dụng phụ kiểu như teo da.

Thuốc thường bôi ngày một lần cho tới khi đỡ, khoảng 10 ngày. Khi ngừng điều trị cần giảm liều (cách một hay hai ngày bôi một lần). Nên bôi vào buổi tối để giữ thuốc tại chỗ được lâu hơn.

Nếu những đợt kịch phát khi dùng corticoid điều trị rồi nhưng viêm vẫn dai dẳng, thì cần tìm nguyên nhân (do cách điều trị chưa phù hợp, dùng loại corticoid quá nhẹ, do cơ chế phụ thuộc corticoid hoặc có khả năng bội nhiễm vi khuẩn).

Khi sử dụng corticoid, thuốc có thể ngấm qua da tăng cao nếu da bị thương tổn hở.

Tacrolimus: Đây là một dẫn xuất macrolid được lựa chọn cho trẻ em hoặc người lớn trong những dạng dị ứng viêm da nặng và khi dùng corticoid đúng quy cách mà vẫn không hiệu quả. Thuốc ức chế sự tổng hợp và giải phóng các cytokin gây viêm, không có tác dụng gây teo da. Thuốc có thể bôi lên các tổn thương ở thân và ở mặt. Không được bôi lên các niêm mạc, trên da nhiễm khuẩn, hoặc dưới băng kín.

Các tác dụng phụ chủ yếu là bỏng hoặc ngứa nhất là ở những ngày điều trị đầu tiên và gặp nhiều ở người lớn hơn ở trẻ em. Khi có bội nhiễm phải ngừng thuốc ngay. Mọi dấu hiệu có nhiễm khuẩn ở những vùng da cần điều trị, cần phải được điều trị nhiễm khuẩn trước rồi mới bôi tacrolimus.

Bôi thuốc làm dịu và tacrolimus phải cách nhau 2 giờ. Hạn chế ra ánh nắng mặt trời trong thời gian điều trị. Do thuốc có thể làm mất tác dụng của vaccine nên trong quá trình điều trị mà cần tiêm chủng thì phải cách 14 ngày (trường hợp các vaccine sống giảm hoạt lực thì khoảng cách này phải là 28 ngày). Không được tự ý dùng thuốc lại trong trường hợp bệnh tái phát. Việc kê đơn và nhắc lại đối với thuốc chỉ dành cho các thầy thuốc chuyên khoa da liễu. Trong quá trình điều trị cần có sự theo dõi đặc biệt.

Thuốc dùng đường toàn thân: Ngoài các thuốc bôi ngoài da, một số trường hợp cần phải sử dụng thuốc toàn thân. Trong đó, ciclosporin được dùng để điều trị đối với viêm da dị ứng nặng ở người lớn, sau khi các cách điều trị khác đã thất bại. Ciclosporin dùng trong điều trị ngắn hạn, và phải được bác sĩ chuyên khoa chỉ định.

Mặc dù hiện tượng ngứa của viêm da dị ứng không phải chỉ đơn thuần do histamin, nhưng các thuốc kháng histamin có thể giúp bệnh nhân giảm gãi do ngứa.

Khi bị bội nhiễm, cần dùng thuốc chống nhiễm khuẩn (nhất là tụ cầu vàng) trong trường hợp chốc, lở hoặc viên nang do tụ cầu vàng. Kháng sinh bôi tại chỗ trong trường hợp nhiễm khuẩn khu trú nông. Thuốc kháng sinh đường uống được sử dụng nếu có bội nhiễm nặng.