Tổng Bí thư: Danh mục công nghệ chiến lược phải giải quyết các bài toán lớn của đất nước

Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh việc xây dựng danh mục công nghệ chiến lược phải dựa trên phương pháp khoa học, bám sát các chiến lược quốc gia, giải quyết các bài toán lớn của đất nước.

Sáng 29/5, tại Trụ sở Trung ương Đảng, Tổng Bí thư Tô Lâm, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số (Ban Chỉ đạo) đã chủ trì Phiên họp của Thường trực Ban Chỉ đạo.

Cùng dự phiên họp có các đồng chí: Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính; Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương Nguyễn Duy Ngọc; các Bí thư Trung ương Đảng: Chánh Văn phòng Trung ương Đảng Lê Hoài Trung; Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương Trần Lưu Quang; đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, các Ủy viên Trung ương Đảng, thành viên Ban Chỉ đạo, thành viên tổ giúp việc Ban Chỉ đạo và thành viên Hội đồng tư vấn quốc gia.

Tháo gỡ “điểm nghẽn," tạo xung lực cho phát triển

Tại Phiên họp, sau khi nghe báo cáo tình hình thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia từ đầu năm đến nay và báo báo cáo đề xuất danh mục công nghệ chiến lược, các đại biểu đã trao đổi, thảo luận tập trung làm rõ các vấn đề liên quan, nhất là về những hạn chế, điểm nghẽn trong quá trình thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW.

Phát biểu kết luận tại Phiên họp, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh trong 5 tháng đầu năm 2025, các cơ quan, đơn vị đã khẩn trương triển khai những nhiệm vụ mà Ban Chỉ đạo giao, nhất là các cơ quan của Chính phủ, Quốc hội, tích cực xây dựng hoàn thiện thể chế, chính sách, tập trung tháo gỡ “điểm nghẽn” của “điểm nghẽn."

Thường trực Ban Chỉ đạo cũng biểu dương những cố gắng của một số bộ, ngành, đơn vị, cơ quan trong triển khai tích cực các công việc, trở thành điểm sáng trong thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW; bước đầu triển khai mô hình hợp tác 3 nhà (Nhà nước-nhà trường-doanh nghiệp); thúc đẩy phát triển ứng dụng dữ liệu dân cư; cung cấp dữ liệu công trực tuyến phục vụ người dân, doanh nghiệp; triển khai hạ tầng kỹ thuật kết nối mạng thông suốt từ Trung ương đến cơ sở, đáp ứng nhu cầu chuyển đổi số của mô hình địa phương hai cấp…

Tổng Bí thư nêu rõ báo cáo cũng chỉ ra tồn tại, điểm nghẽn, nếu không tập trung giải quyết sẽ không tạo ra được những kết quả như mong đợi và kỳ vọng của người dân và doanh nghiệp; nếu không tháo gỡ kịp thời sẽ trở thành nguy cơ ảnh hưởng đến mục tiêu phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia cũng như ảnh hưởng đến sự phát triển đất nước trong thời gian tới.

Nhấn mạnh điểm nghẽn lớn nhất hiện nay vẫn là thể chế, Tổng Bí thư thẳng thắn chỉ rõ những nội dung cần tập trung tháo gỡ như: Chưa lựa chọn, định hình rõ những công nghệ chiến lược, hướng đi phù hợp với những điều kiện, hoàn cảnh lợi thế của đất nước; chưa có những chính sách cụ thể để khai thác, thúc đẩy hiệu quả mô hình 3 nhà. Hạ tầng công nghệ còn yếu và thiếu, nhất là các phòng thí nghiệm, các trung tâm nghiên cứu trọng điểm.

Các nền tảng dùng chung vẫn chưa được đồng bộ, thống nhất; dữ liệu còn phân tán chưa phát huy được giá trị. Chuyển đổi số còn nhiều hạn chế, nhất là trong khu vực doanh nghiệp, làm giảm năng suất và giá trị cạnh tranh trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Công tác quản lý nhà nước, nhất là trong lĩnh vực khoa học công nghệ, giáo dục đào tạo còn làm theo cách cũ, chưa đáp ứng được yêu cầu. Thông tin dữ liệu phục vụ công tác nghiên cứu, hoạch định chính sách còn thiếu cập nhật, thiếu tính hệ thống…

Về các công việc cần tập trung thực hiện ngay để hoàn thành nhiệm vụ 6 tháng đầu năm và cả năm 2025, Tổng Bí thư Tô Lâm chỉ rõ theo báo cáo của cơ quan thường trực, các bộ, cơ quan, địa phương còn 65 nhiệm vụ quá hạn, chưa hoàn thành. Đây là điểm nghẽn cần phải tập trung chỉ đạo tháo gỡ ngay trong tháng 6/2025.

Thường trực Ban Chỉ đạo tiếp tục tăng cường làm việc trực tiếp với Thường trực Tổ giúp việc Hội đồng tư vấn quốc gia và các cơ quan liên quan để chỉ đạo, đôn đốc, xử lý những vấn đề tồn đọng, duy trì giao ban hằng tháng, hằng tuần, đánh giá, đôn đốc, thúc đẩy, đồng thời bám sát vào nhiệm vụ cụ thể đã được đề ra trong tháng 6 và 6 tháng cuối năm 2025 để chỉ đạo, đảm bảo tiến độ và chất lượng; gắn trách nhiệm cụ thể cho từng cơ quan, tổ chức, nhất là người đứng đầu.

Tổng Bí thư nhấn mạnh: “Phải xem xét, xử lý trách nhiệm khi nhiệm vụ không hoàn thành mà không có lý do chính đáng. Những việc này không thể quên được, không thể tùy tiện thích làm thì làm, không thích làm thì thôi."

Tổng Bí thư yêu cầu người đứng đầu các cơ quan, đơn vị, địa phương phải tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, cụ thể hóa Nghị quyết 57 phù hợp với đặc điểm, tình hình cơ quan, đơn vị, địa phương mình; tiếp tục tăng cường tổ chức đào tạo, bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, công nghệ số cho cán bộ, công chức nhằm chuyển đổi số quốc gia, xây dựng văn hóa, đổi mới trong toàn hệ thống chính trị; đồng thời cần đào tạo để nâng cao năng lực quản lý cán bộ khoa học và công nghệ, bố trí tỷ lệ hợp lý cán bộ chuyên môn kỹ thuật trong đội ngũ lãnh đạo cơ quan, đơn vị.

Tổng Bí thư đề nghị Văn phòng Trung ương Đảng phối hợp với các cơ quan đẩy mạnh tuyên truyền kết quả thực hiện Nghị quyết 57, biểu dương kịp thời các điển hình tiên tiến trong quá trình thực hiện. Ủy ban Kiểm tra Trung ương tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện Nghị quyết 57 tại các tổ chức Đảng, cơ quan liên quan, kịp thời phát hiện, chấn chỉnh, hạn chế để bảo đảm thực hiện nghiêm túc, hiệu quả các mục tiêu đề ra.

Về hoàn thiện thể chế, chính sách, Tổng Bí thư đề nghị Đảng ủy Chính phủ, Đảng ủy Quốc hội chỉ đạo Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Tài chính, Bộ Giáo dục và Đào tạo và các cơ quan liên quan phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Pháp luật và Tư pháp; Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường; Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội tiếp thu, hoàn thiện các dự án luật đang trình Quốc hội để xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV gồm: Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, Luật Công nghiệp công nghệ số, Luật Ngân sách nhà nước, Luật Đầu tư, Luật Nhà giáo… để đảm bảo tháo gỡ điểm nghẽn, đồng bộ với các quy định, tạo xung lực cho phát triển...

Các Bộ Tài chính, Khoa học và Công nghệ, Giáo dục và Đào tạo, Công an, Nội vụ, Nông nghiệp và Môi trường, Xây dựng và các cơ quan có liên quan tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong việc thực hiện mô hình hợp tác ba nhà; phát triển thành phố thông minh; phát triển các khu công nghệ cao.

Danh mục công nghệ chiến lược mang tính hành động mở

Về danh mục công nghệ chiến lược, nhấn mạnh tầm quan trọng của các công nghệ chiến lược, đối với sự phát triển của đất nước, Tổng Bí thư yêu cầu Bộ Khoa học và Công nghệ tiếp tục chủ trì, khẩn trương phối hợp chặt chẽ với các bộ, ban, ngành liên quan, Hội đồng tư vấn quốc gia hoàn thiện danh mục công nghệ chiến lược.

Việc xây dựng danh mục phải dựa trên phương pháp khoa học, đảm bảo tính minh bạch, thống nhất, bám sát các chiến lược quốc gia, giải quyết các bài toán lớn của đất nước, trực tiếp phục vụ mục tiêu phát triển đến năm 2030-2045, không chỉ dựa vào lợi thế sẵn có mà còn phải có tư duy đột phá, chấp nhận rủi ro trong các lĩnh vực mới, tiềm năng cao; đồng thời quán triệt sâu sắc tinh thần Nghị quyết 57, đảm bảo tính tự chủ, tự cường, tự lực của các công nghệ chiến lược của Việt Nam…

Trên cơ sở danh mục đã được duyệt, Bộ Khoa học và Công nghệ tiếp tục chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, các địa phương, của các doanh nghiệp lựa chọn ngay nhiệm vụ, sản phẩm công nghệ chiến lược trọng điểm, có tính chất cấp thiết, có khả năng thành công nhanh, tác động lan tỏa và có sự sẵn sàng tham gia của các doanh nghiệp để triển khai tiên phong; phải xây dựng kế hoạch thực thi chi tiết cho từng nhiệm vụ, từng sản phẩm tiên phong này, trong đó làm rõ đơn vị chủ trì nguồn lực tài chính bao gồm cả cơ chế tài chính đặc thù, đột phá về đãi ngộ cho nghiên cứu khoa học cơ bản, cho ứng dụng và xây dựng chính sách, lộ trình cụ thể sản phẩm đầu ra, yêu cầu về nhân lực chất lượng cao đi kèm với chính sách thu hút, đãi ngộ, vượt trội đi trước một bước, hợp tác quốc tế theo tinh thần Nghị quyết 59 về hội nhập quốc tế. Đặc biệt là vai trò chủ trì tiên phong của doanh nghiệp trong nước và đặc biệt ưu tiên những doanh nghiệp tư nhân…

Danh mục công nghệ chiến lược mang tính hành động mở và được cập nhật, điều chỉnh thường xuyên dựa trên dự báo xu thế công nghệ và tình hình thực tiễn trong nước và quốc tế cũng như kinh nghiệm rút ra từ quá trình triển khai các nhiệm vụ tiên phong.

Bộ Khoa học và Công nghệ chịu trách nhiệm tham mưu, đề xuất việc cập nhật trong toàn bộ quá trình, đặc biệt quán triệt yêu cầu lấy nhân tài là yếu tố quyết định, doanh nghiệp và người dân là trung tâm, Nhà nước giữ vai trò dẫn dắt, kiến tạo. Danh mục công nghệ chiến lược phải gắn kết chặt chẽ, đồng bộ, liên thông với cải cách thể chế, phát triển nguồn nhân lực, phát triển hạ tầng.

Về thúc đẩy các hoạt động khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong doanh nghiệp, Tổng Bí thư lưu ý cần phải tập trung và giao cho Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương: đề xuất cấp có thẩm quyền ban hành chính sách giao cho doanh nghiệp trong nước nghiên cứu ứng dụng khoa học và công nghệ để tham gia thực hiện dự án trọng điểm quốc gia; triển khai xây dựng sàn giao dịch khoa học, công nghệ; nghiên cứu ban hành theo thẩm quyền trình cấp có thẩm quyền ban hành các giải pháp tăng tỷ lệ nội địa hóa đối với những sản phẩm khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi…

Về thúc đẩy hợp tác quốc tế, Tổng Bí thư giao Bộ Ngoại giao chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan thúc đẩy chia sẻ các mô hình kinh nghiệm quốc tế về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, tập trung vào các giải pháp tháo gỡ thể chế, thu hút nguồn lực và chuyển giao công nghệ; hàng tháng, báo cáo Thường trực Ban Chỉ đạo các kết quả thực hiện; phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ tăng cường triển khai hiệu quả các cam kết quốc tế về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, lồng ghép nội dung hợp tác của các hoạt động đối ngoại cấp cao, đồng thời đẩy mạnh thu hút các chuyên gia, trí thức, tổ chức khoa học công nghệ nước ngoài đến làm việc, sinh sống, đóng góp vào quá trình phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số của Việt Nam; hàng tháng báo cáo Thường trực Ban Chỉ đạo kết quả thực hiện.

Trước đó, sáng cùng ngày, ông Nguyễn Duy Ngọc, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy Ban Kiểm tra Trung ương, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đã chủ trì Lễ ra mắt Hội đồng tư vấn quốc gia về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Theo quyết định của Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, Hội đồng tư vấn gồm các đồng chí: Lê Hoài Trung, Bí thư Trung ương Đảng, Chánh Văn phòng Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội đồng tư vấn; Phạm Gia Túc, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chánh Văn phòng Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng tư vấn; Ngô Hải Phan, Cục trưởng Cục Chuyển đổi số - Cơ yếu, Văn phòng Trung ương Đảng, Ủy viên Thường trực Hội đồng tư vấn.

Các ủy viên Hội đồng gồm các chuyên gia, nhà khoa học có uy tín thuộc các ngành Khoa học tự nhiên, Khoa học xã hội, Nhân văn, Y dược; chuyên gia uy tín trong các ngành công nghệ thông tin, sinh học, vật liệu, tự động hóa, Robot, năng lượng, môi trường, hàng không vũ trụ, y tế, dược phẩm, giao thông; các chuyên gia, nhà khoa học uy tín về đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số theo công nghệ Chính phủ và quản trị công; kinh tế và doanh nghiệp; giáo dục, y tế và chăm sóc sức khỏe, tài chính và ngân hàng, công nghiệp, nông nghiệp, môi trường, giao thông vận tải; các chuyên gia có uy tín trong việc xây dựng cơ chế chính sách về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; các chuyên gia là nhà lãnh đạo, quản lý uy tín của các công ty, tập đoàn hoạt động trong lĩnh vực có liên quan tới công nghệ, công nghệ cao, chuyển đổi số; các chuyên gia có uy tín là người Việt Nam ở nước ngoài./.