Trồng rừng gỗ lớn: Khó vì sao?

Trồng rừng gỗ lớn mang lại giá trị kinh tế và bảo vệ môi trường sinh thái tốt hơn. Chủ trương, chính sách hỗ trợ trồng rừng gỗ lớn của tỉnh cũng đã có. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân, chính sách này chưa phát huy hiệu quả. Đến thời điểm này, trồng rừng gỗ lớn vẫn còn là bài toán khó đối với huyện Hoành Bồ.

Sau mỗi kỳ khai thác rừng keo, lại phải mất từ 2-3 năm để phủ xanh đồi trọc. Ảnh chụp tại khu vực xã Kỳ Thượng, huyện Hoành Bồ.

Thực hiện chính sách giao đất, giao rừng sản xuất cho người dân, diện tích rừng trồng trên địa bàn huyện Hoành Bồ tăng trong những năm qua, song chủ yếu là rừng gỗ nhỏ với giá trị kinh tế thấp. Riêng trong năm 2017, toàn huyện trồng được 1.810ha rừng, trong đó hộ gia đình, cá nhân trồng được 1.504,6ha, còn lại là Công ty TNHH 1TV Lâm nghiệp Hoành Bồ thực hiện. Rừng sản xuất trên địa bàn huyện chủ yếu là keo với chu kỳ sản xuất ngắn từ 4-6 năm; rừng quế 10 -15 năm.

Theo các chuyên gia nông- lâm nghiệp, lợi nhuận từ rừng gỗ lớn cao hơn nhiều so với rừng gỗ nhỏ. Đơn cử như đối với cây trồng phổ biến hiện nay là cây keo, với chu kỳ khai thác đến năm thứ 6 thì vẫn chỉ có thể bán làm dăm gỗ, làm trụ mỏ, giá trị chỉ đạt khoảng 80-90 triệu đồng/ha. Trong khi đó, nếu để 10-14 năm mới khai thác, đường kính cây trung bình đạt trên 18cm sẽ bán theo giá gỗ xẻ, gỗ chế biến, giá trị nâng lên khoảng 250 triệu đồng/ha. Lợi ích của trồng rừng gỗ lớn không chỉ là giá trị kinh tế cao, mà còn góp phần quan trọng để tăng khả năng giữ nước, giảm xói mòn, rửa trôi đất, rừng có khả năng sinh thủy đảm bảo mực nước an toàn cho các hồ, đập và góp phần bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, do trồng rừng gỗ lớn thời gian thu hồi vốn dài, điều kiện kinh tế của người dân trồng rừng khu vực vùng cao vẫn còn nhiều khó khăn  nên chủ trương này chưa được người dân Hoành Bồ nói riêng và toàn tỉnh nói chung mặn mà. Bên cạnh đó, người dân trên địa bàn huyện Hoành Bồ hiện vẫn chủ yếu tập trung trồng keo, quế chứ chưa thực sự quan tâm đến phát triển rừng gỗ lớn.

Ghi nhận tại địa bàn xã Đồng Lâm, chúng tôi được biết, riêng năm 2017, toàn xã trồng được 139,4ha keo, khai thác keo nguyên liệu được 121,2ha với tổng số 3.636m3 gỗ. Xã phấn đấu năm 2018, trồng 230ha rừng, khai thác gỗ rừng trồng đạt 5.200m3 gắn với mục tiêu nâng cao độ che phủ rừng. Đối với nhiều hộ dân trên địa bàn xã, cây keo hiện vẫn là cây mang lại giá trị kinh tế tốt nhất, giúp họ từng bước thoát nghèo. Anh Bàn Ban Báo, thôn Khe Lèn, xã Đồng Lâm, huyện Hoành Bồ, cho biết: Toàn thôn Khe Lèn có 107 hộ dân, gần 100% là đồng bào dân tộc Dao. Kinh tế của người dân trong thôn dựa vào rừng keo, trung bình mỗi hộ có từ 5-6ha keo.

Rừng sản xuất của Hoành Bồ chủ yếu là rừng keo với chu kỳ sản xuất từ 4-6 năm. Ảnh chụp rừng tại thôn Đồng Trà, xã Đồng Lâm, huyện Hoành Bồ.

Cũng theo anh Báo, về cơ bản trồng keo cũng khá hiệu quả, phù hợp với tập quán của đồng bào Dao. Tuy nhiên, hiệu quả kinh tế thời kỳ đầu mới trồng cao hơn nhiều so với hiện nay. Trải qua vài chu kỳ khai thác (4-6 năm/chu kỳ) hiện đất rừng ngày càng bạc màu, người dân mất nhiều thời gian, công sức chăm sóc mới cho thu hoạch và năng suất cũng không cao như thời gian đầu. Chúng tôi cũng mong muốn, trong thời gian tới, rất mong huyện, xã quan tâm hỗ trợ người dân chuyển đổi dần sang trồng rừng gỗ lớn. Tuy nhiên, trồng rừng gỗ lớn mất thời gian dài, từ 10-15 năm. Trong khi đó, đời sống người dân hiện vẫn khó khăn mà mức hỗ trợ trồng rừng gỗ lớn của nhà nước hiện rất thấp, người dân cần có việc làm phù hợp để có thu nhập đảm bảo cuộc sống.

Đây là băn khoăn xuất phát từ thực tế của không chỉ riêng đối với người dân trồng rừng ở Hoành Bồ hiện nay. Qua tìm hiểu chúng tôi được biết, hiện cơ chế hỗ trợ trồng rừng gỗ lớn trên địa bàn tỉnh được thực hiện theo Quyết định số 899 ngày 29/3/2017 của UBND tỉnh. Theo đó, mức hỗ trợ không quá 15 triệu đồng/ha tại xã, thôn, đặc biệt khó khăn, xã biên giới theo quy định hiện hành; mức hỗ trợ không quá 10 triệu đồng/ha tại các địa bàn còn lại; quy mô rừng gỗ lớn tối thiểu là 50ha đối với doanh nghiệp, HTX; 9ha, đối với trang trại, tổ hợp tác; 3ha đối với cá nhân, hộ gia đình. Người sản xuất được hỗ trợ tối đa 2 lần cho cả giai đoạn, chỉ hỗ trợ lần 2 khi diện tích mở rộng tối thiểu bằng 50% diện tích trồng lần 1. Để được hỗ trợ, người sản xuất phải cam kết quy trình sản xuất ổn định, không khai thác cây trồng trước thời gian hoặc chưa đạt các tiêu chuẩn quy định đối với trồng rừng gỗ lớn.

Chủ trương và cơ chế hỗ trợ trồng rừng gỗ lớn của tỉnh đã có. Tuy nhiên, trong 2 năm qua, Hoành Bồ chưa hỗ trợ được trường hợp nào từ cơ chế trên do các xã không triển khai được việc vận động người dân trồng rừng gỗ lớn. Để chuyển dần từ trồng rừng gỗ nhỏ sang trồng rừng gỗ lớn là bài toán khó, cần thêm nhiều thời gian để vận động, thay đổi nhận thức người dân. Đồng thời, cần có cơ chế hỗ trợ tốt hơn nữa, đặc biệt là hỗ trợ lãi suất vay vốn ngân hàng trong thời gian dài hơi, hỗ trợ sinh kế cho người dân.

Quảng An