Trung Quốc đã sẵn sàng đáp trả chính sách thuế mới của Mỹ?

Rút được những bài học lớn từ cuộc thương chiến lần đầu, nền kinh tế Trung Quốc đã tự chủ hơn, và Bắc Kinh được cho là tự tin hơn trong “phản công” các chính sách cứng rắn từ chính quyền Tổng thống Trump 2.0.

Theo tờ The Conversation, đầu năm 2025 là thời điểm tốt đẹp với Trung Quốc trên danh nghĩa một nhà đổi mới công nghệ cao. Sự kiện công bố công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) do Trung Quốc sản xuất, DeepSeek, đã gây ra sự “bàng hoàng” trên sàn giao dịch chứng khoán Mỹ và các đối thủ cạnh tranh tiềm năng ở Thung lũng Silicon.

Các công ty Trung Quốc ngày càng đi đầu trong các công nghệ cấp cao quan trọng như xe điện (EV) và trí tuệ nhân tạo (AI), thể hiện qua thành công của người khổng lồ xe điện Trung Quốc BYD và hiện tại là DeepSeek. Những bước tiến này đã khiến nền kinh tế Trung Quốc tự chủ hơn so với nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Trump và khiến Bắc Kinh tự tin hơn trong việc “phản công” các chính sách cứng rắn từ ông Trump trong nhiệm kỳ 2.

Tất cả những điều này được nhấn mạnh trong một cuộc họp cấp cao do Chủ tịch Tập Cận Bình chủ trì tại Đại lễ đường Nhân dân Trung Quốc mới đây. Ông Tập Cận Bình nói với giới lãnh đạo các công ty công nghệ hàng đầu của Trung Quốc rằng đã đến lúc họ "phát huy hết khả năng của mình" và coi đó là nghĩa vụ yêu nước.

Công nghiệp công nghệ cao trỗi dậy mạnh mẽ

Hiện tại Trung Quốc bắt đầu bị ảnh hưởng bởi mức thuế quan bổ sung 10% của Mỹ, và những động thái tiềm tàng khác sau một loạt phát biểu cứng rắn từ chính quyền Tổng thống Trump.

Nhưng các ngành công nghiệp công nghệ cao của Trung Quốc đang trên đà phát triển mạnh mẽ, và đây là động lực đáng kể cho Bắc Kinh. Ví dụ, vào tháng 1 năm nay, doanh số bán xe điện của Trung Quốc tại Anh đã lần đầu tiên vượt qua Tesla.

Một phần thành công của xe điện Trung Quốc có thể là do phản ứng dữ dội đối với nhà đồng sáng lập Tesla Elon Musk, sau khi ông bắt đầu ủng hộ các đảng cực hữu trên khắp thế giới. Một yếu tố khác khiến hàng hóa công nghệ cao của Trung Quốc có lợi thế là giá thấp hơn. Ví dụ, giá xe điện Trung Quốc khởi điểm từ 7.697 bảng tại Anh - thấp hơn nhiều so với mức giá khởi điểm 25.490 bảng của xe Model 3 - Tesla.

Chênh lệch giá này sẽ rất đáng kể trong giai đoạn mới nhất của cuộc chiến thương mại Trung-Mỹ, đặc biệt là ở các quốc gia đang phải vật lộn với cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt. Trung Quốc cũng hy vọng giá rẻ và những cải tiến công nghệ của mình sẽ giúp họ tìm được đồng minh thương mại mới để chống lại mức thuế mà Washington đề xuất.

Trung Quốc là một cường quốc kinh tế đang phát triển nhanh chóng, với quy mô dự kiến ​​sẽ chiếm gần 1/4 nền kinh tế toàn cầu vào năm 2030.

Thành công của BYD và DeepSeek diễn ra vào thời điểm Bắc Kinh cảm thấy đã chuẩn bị sẵn sàng hơn cho mức thuế quan cứng rắn của Tổng thống Trump và căng thẳng với Washington, so với nhiệm kỳ trước của ông. Trung Quốc đã đáp trả các mối đe dọa của ông Trump bằng cách áp thuế đáp trả đối với than và khí hóa lỏng của Mỹ, cũng như ra lệnh cấm xuất khẩu các khoáng sản quan trọng, vốn là thành phần chính cho nhiều công nghệ quân sự của Mỹ, từ thiết bị truyền thông đến tên lửa.

Đất hiếm từ Trung Quốc chiếm 72% tổng lượng đất hiếm nhập khẩu của Mỹ. Các biện pháp như vậy trái ngược với cách tiếp cận thận trọng mà Bắc Kinh áp dụng vào năm 2017, khi đòn thuế quan của Mỹ trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump không gặp phải sự trả đũa nào đáng kể từ Bắc Kinh.

Những bài học lớn nâng tầm vị thế

Những thay đổi trong chiến thuật của Trung Quốc một phần có thể là do những gì Bắc Kinh đã học được từ cuộc chiến thương mại trước đó. Thời điểm năm 2017, chuỗi cung ứng của nhiều công ty Trung Quốc đã có những điểm yếu, đáng chú ý nhất là ZTE và Huawei.

Họ đã phải vật lộn khi Washington gây sức ép với các nhà sản xuất chip và các quốc gia đồng minh về ngừng bán công nghệ bán dẫn cho Trung Quốc. Do đó, việc tìm kiếm các giải pháp thay thế lâu dài cho công nghệ của Mỹ trong chuỗi cung ứng đã trở thành ưu tiên chính của Bắc Kinh.

Chủ tịch Tập Cận Bình đã công nhận giá trị của các công ty như Huawei và BYD trong việc hỗ trợ các tham vọng công nghệ (và địa chính trị) rộng lớn hơn của Trung Quốc, trong đó có chiến lược "Made in China 2025", một chiến lược quốc gia nhằm đưa Trung Quốc trở thành quốc gia dẫn đầu về công nghệ cao.

Theo truyền thống, Trung Quốc được coi là quê hương của những hàng hóa giá rẻ, chất lượng thấp, vốn là trọng tâm trong sự phát triển của nước này trong những năm 1980 và 1990. Nhưng nhiều công ty sản xuất những sản phẩm này ngày càng chuyển sang Đông Nam Á để tận dụng chi phí lao động thấp hơn.

Hiện tại, các ngành công nghiệp của Trung Quốc đang giành được thị phần trong các lĩnh vực vốn trước đây chỉ dành riêng cho các quốc gia phát triển. Ví dụ, Huawei đã phát triển một công ty con, Honor, đã chuyển từ sản xuất điện thoại thông minh giá rẻ, đơn giản sang công nghệ AI

Trong khi đó, thành công của BYD và DeepSeek đã chứng minh rằng Trung Quốc đang có vị thế tốt hơn nhiều cho một cuộc chiến thương mại kéo dài. Bắc Kinh đang cảm thấy tự tin hơn, và điều này giải thích cho sự sẵn sàng phản công Washington lần này.

Vì vậy, Nhà Trắng sẽ phải đối phó với nhiều thiệt hại hơn đối với hàng hóa của Mỹ vào Trung Quốc, cũng như trong các cuộc chiến thương mại bổ sung với EU, Canada và Anh. Đây có thể là một chặng đường khó khăn đối với người tiêu dùng Mỹ.

Cách Bắc Kinh phản ứng và ảnh hưởng mới của họ có thể quyết định tiến trình của cuộc chiến thương mại mới này và có khả năng tăng thêm vị thế lâu dài của Trung Quốc trên thế giới.