Từ sân chơi sáng tạo đến những sáng chế hữu ích

Từ niềm đam mê khoa học được bồi dưỡng, rèn luyện trong quá trình học tập, lao động sản xuất, nhiều học sinh, sinh viên, cán bộ công chức, viên chức, người lao động đã đóng góp nhiều sáng kiến, chế tạo, phát minh hữu ích, có tính ứng dụng cao vào thực tiễn cuộc sống.

 Bệ phóng từ các sân chơi khoa học

Dù mới chỉ là học sinh cấp 2 nhưng các em Nguyễn Minh Thảo và Nguyễn Quỳnh Như, lớp 8A4, Trường THCS Chu Văn An (TP Cẩm Phả), đã tự mày mò nghiên cứu và cho ra đời một số tập truyện tranh phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh lớp 6.

Bộ truyện có 3 tập gồm nhiều câu chuyện nhỏ được dàn dựng, biên tập với nội dung hấp dẫn, phong phú, hình ảnh bắt mắt, màu sắc sinh động tương ứng với từng môn học: Giáo dục công dân, Công nghệ, Hoạt động trải nghiệm. Trong đó nổi bật là các chủ đề gửi gắm những thông điệp giáo dục sâu sắc như: Truyền thống gia đình, dòng họ; yêu thương con người; tự lập; tôn trọng sự thật; quyền trẻ em; thầy cô; trưởng thành; con đường tương lai; ứng phó với các tình huống nguy hiểm; bảo quản và chế biến thực phẩm; trang phục và thời trang… 

Chia sẻ về quá trình hình thành, hoàn thiện 3 tập truyện tranh này, em Nguyễn Quỳnh Như cho biết: Chính niềm đam mê khoa học đã dẫn lối cho chúng em. Ý tưởng này xuất hiện khi nhà trường phát động Cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng tỉnh Quảng Ninh lần thứ VII, 2021-2022. Còn công nghệ số là điều kiện thuận lợi để biến những ý tưởng thành hiện thực, chúng em đã sử dụng các phần mềm vẽ tranh để thiết kế, tạo hình các nhân vật. Mục đích của chúng em không chỉ đơn thuần là tạo ra những cuốn truyện tranh giải trí, mà còn hỗ trợ các bạn học sinh học tập tốt các môn học ở trên lớp. Ngoài việc phát hành trên bản giấy, chúng em còn lưu hành bản online để các bạn có thể dễ dàng mở ra đọc ở bất cứ đâu, bất cứ khi nào.

Năm 2021-2022, Cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng tỉnh Quảng Ninh lần thứ VII đã ghi nhận sự tham gia của gần 150 mô hình, sản phẩm sáng tạo do chính các em học sinh từ 9-16 tuổi trên địa bàn tỉnh phát minh, sáng chế. Trong đó có nhiều sáng kiến có tính ứng dụng thực tiễn cao trong cuộc sống.

Ngoài sân chơi này, hàng năm, tỉnh Quảng Ninh cũng đã phát động và tổ chức nhiều diễn đàn, cuộc thi, hội thi khoa học để tìm kiếm và khích lệ những nhân tài có niềm đam mê nghiên cứu, sáng tạo. Tiêu biểu như Hội thi Sáng tạo khoa học kỹ thuật tỉnh được tổ chức 2 năm một lần cũng đã xuất hiện nhiều gương tiêu biểu với nhiều sáng kiến, giải pháp hữu ích đem lại giá trị khoa học và thực tiễn cao. Trong đó phải kể đến mô hình “Ngân hàng sữa mẹ” do nhóm các y, bác sĩ Bệnh viện Sản Nhi Quảng Ninh thực hiện đã giúp nâng cao chất lượng, thể chất toàn diện cho thế hệ người Quảng Ninh. Hay như kỹ thuật oxy hóa máu qua màng ngoài cơ thể (ECMO) trong hỗ trợ tim/phổi cho bệnh nhân nặng của nhóm bác sĩ Bệnh viện Đa khoa tỉnh; công nghệ khấu không để lại trụ bảo vệ cho lò chợ ZRY của nhóm cán bộ, công nhân Công ty CP Than Vàng Danh…

Ngoài ra, để khích lệ niềm đam mê nghiên cứu khoa học, sáng tạo trong học sinh, sinh viên và đội ngũ cán bộ công chức, viên chức, người lao động, tại các trường học, cơ sở giáo dục, các ban, ngành, đoàn thể còn tổ chức nhiều sân chơi bổ ích khác như: Cuộc thi tìm kiếm ý tưởng sáng tạo khởi nghiệp; Chương trình 1 triệu sáng kiến cải tiến nỗ lực vượt khó; Hội thi tin học trẻ… Từ những “bệ phóng” này, nhiều đam mê khoa học đã được chắp cánh, bay cao, vươn xa hơn.

Ghi dấu ấn trên đấu trường khoa học quốc tế 

Mới đây, hai nam học sinh của TP Hạ Long là em Nguyễn Hoàng Mạnh Quân, lớp 8A1, Trường TH-THCS-THPT Nguyễn Bỉnh Khiêm và Trần Vũ Huệ Anh, lớp 7A1, Trường THCS Lý Tự Trọng đã ghi dấu ấn trên đấu trường khoa học quốc tế với đề tài “Sử dụng bã cà phê loại bỏ kháng sinh ra khỏi môi trường nước thải y tế và bảo vệ môi trường nước”.

Trở về từ Cuộc thi Sáng chế quốc tế Prix Eiffel 2022 (Pháp) với Huy chương Vàng, em Nguyễn Hoàng Mạnh Quân phấn khởi chia sẻ: Thành công này tiếp thêm cho chúng em sức mạnh, bản lĩnh để khẳng định mình trong những cuộc thi khoa học khác với nhiều đề tài nghiên cứu ý nghĩa hơn nữa. 

Nói về quá trình xây dựng đề tài lần dự thi này, Mạnh Quân cho biết, xuất phát từ thực tiễn môi trường nước không chỉ ở Việt Nam mà trên thế giới nói chung đang có nguy cơ ô nhiễm, đặc biệt là ở các bệnh viện, nước thải y tế có chứa chất kháng sinh rất lớn, nếu không xử lý tốt sẽ ảnh hưởng đến môi trường. Trong khi đó, bã cà phê lại là một hỗn hợp có khả năng lọc tạp chất trong nước rất tốt, mà nguyên liệu lại dồi dào. Qua quá trình tìm hiểu, chúng em đã nghiên cứu lấy bã cà phê kết hợp với sử dụng công nghệ nano để lọc, loại bỏ chất kháng sinh trong nước thải y tế để tạo ra nguồn nước sạch, bảo vệ môi trường.

Đánh bại rất nhiều ý tưởng khác đến từ các bạn học sinh của gần 30 quốc gia tham dự, đề tài này của hai em Nguyễn Hoàng Mạnh Quân và Trần Vũ Huệ Anh đã được hội đồng giám khảo Cuộc thi Sáng chế quốc tế Prix Eiffel 2022 đánh giá rất cao bởi giá trị thực tiễn trong công tác bảo vệ môi trường. Mạnh Quân và Huệ Anh cũng nhận được giải đặc biệt khi là 2 thí sinh nhỏ tuổi nhất tranh tài trong cuộc thi này.

Ngoài Mạnh Quân và Huệ Anh, trước đó, trên đấu trường quốc tế cũng ghi nhận thành tích của nhóm các em học sinh Trường THPT Chuyên Hạ Long với dự án “Chế tạo máy phát điện dựa trên hiệu ứng điện ma sát”. Dự án này cũng vượt qua hơn 500 đề tài khác để giành được Huy chương Vàng tại Cuộc thi Khoa học và sáng chế quốc tế (International Science and Invention Fair - ISIF 2022) được tổ chức trực tiếp từ ngày 1/11 đến ngày 5/11/2022 tại Bali, Indonesia.

Đại diện nhóm nghiên cứu, Nguyễn Phương Anh, lớp 11C2, Trường THPT Chuyên Hạ Long, cho biết: Các nước đều có hệ thống điện lưới quốc gia của riêng mình. Sau đó, nhà máy phát điện mọc lên khắp nơi, sản xuất điện năng nhiều nhất có thể và hòa vào hệ thống quốc gia. Tuy nhiên, bài toán xử lý ô nhiễm môi trường do các nhà máy phát điện gây ra luôn là vấn đề cần giải quyết. Mục đích của chúng em thông qua đề tài này là chế tạo ra hệ máy phát điện ma sát nano, từ đó ứng dụng cho một số thiết bị điện đơn giản. Chúng em cũng sẽ nghiên cứu, tối ưu hóa cấu tạo, giá thành và hướng tới việc sản xuất bán ra thị trường thiết bị này trong tương lai. 

Việc những nghiên cứu, sáng chế, phát minh mang thương hiệu Quảng Ninh đạt được nhiều thành tích cao trong các cuộc thi khoa học quốc tế đã ngày càng khẳng định sự tự tin, hội nhập quốc tế của trí tuệ tỉnh nhà. Từ đó, đặt nền móng cũng như tiền đề vững chắc để đội ngũ trí thức Vùng mỏ bước tiếp những hành trình cao hơn, xa hơn.