Ứng dụng X trở thành “ổ thông tin độc hại”

Kể từ khi tỷ phú Elon Musk tiếp quản Twitter (giờ là X), người dùng không ngừng phàn nàn về nội dung thù hận xuất hiện ngày càng nhiều, tạo nên làn sóng đi tìm các ứng dụng thay thế.

Vào năm 2023, mạng xã hội X bắt đầu chia sẻ doanh thu quảng cáo với những người dùng trả tiền và đó dường như là bước ngoặt theo chiều hướng tồi tệ hơn. Mọi người giờ đều có cơ hội được trả tiền để tạo tương tác và không mất nhiều thời gian để nhiều người nhận ra rằng bí quyết dẫn đến thành công chính là nội dung mang tính kích động.

“Chúng ta thấy rằng nội dung gây tranh cãi sẽ thúc đẩy sự tương tác” ông Ed Saperia, hiệu trưởng của Học viện Công nghệ Chính trị London, cho biết. Việc tạo ra nội dung cực đoạn đã trở thành kế sinh nhai khả thi. Theo cô Rose Wang, giám đốc điều hành của ứng dụng Bluesky, những dòng tweet tấn công người da màu hoặc người chuyển giới sẽ được đưa lên đầu bảng tin, được điều khiển bởi “một thuật toán được thiết kế để khiến bạn lướt không ngừng”.

Theo ông Joe Mulhall, giám đốc nghiên cứu tại Hope Not Hate, tổ chức Anh chống lại chủ nghĩa phân biệt chủng tộc và chủ nghĩa phát xít, hậu quả của những thay đổi này là “nền tảng này hiện tràn ngập những cá nhân trước đây đã bị gỡ bỏ, từ các tài khoản nhỏ cho đến những nhân vật tai tiếng như Andrew Tate”. Chúng ta đã thấy những tác động thực tế khi thông tin sai lệch về danh tính, chủng tộc... của kẻ giết ba bé gái ở Anh đã kích động tình trạng phân biệt chủng tộc mạnh mẽ trên khắp đất nước vào tháng trước, điều chưa từng thấy kể từ thập niên 70. Ông Mulhall tin rằng: “X không chỉ tạo ra bầu không khí kích thích bạo loạn, mà còn là nơi tổ chức và phân phối nội dung dẫn đến bạo loạn”.

Trong khi đó, các chính phủ chưa có biện pháp khắc phục hiệu quả. Vào tháng Tư, tòa án tối cao Brazil đã tìm cách đình chỉ ít hơn 100 tài khoản X vì phát ngôn thù địch và tin tức giả mạo. X đã từ chối bào chữa tại tòa. Vào thứ Hai (2/9), tòa án đã quyết định áp dụng lệnh cấm toàn bộ nền tảng, bởi vì nó “tự coi mình đứng trên luật pháp”.

Vậy chúng ta có nên tiếp tục sử dụng một ứng dụng đưa sự thù hận ra khỏi màn hình và vào cuộc sống thực không? Và liệu nó có tồi tệ một cách cố tình và chúng ta đang theo dõi Musk phát triển một kế hoạch ngầm?

“Đây không phải là lần đầu tiên chúng ta có nội dung cực đoan trực tuyến”, ông Saperia nói. “Có rất nhiều nền tảng xấu, rất nhiều điều tồi tệ xảy ra mỗi ngày”. Ông chỉ ra rằng vấn đề của X không nằm ở các quy định của nó, mà là cách nó thực thi những quy định này. “Gần đây, nếu bạn có xem xét hệ thống tòa án của Anh, có những vụ án từ năm năm trước giờ mới được xét xử”.

“Twitter đã phá vỡ khuôn mẫu. Nó rõ ràng là một nền tảng với các chính sách kiểm duyệt của riêng nó. Bản thân Elon Musk cũng thấm nhuần chính trị cực hữu. Vì vậy, nó hoạt động giống như một nền tảng do phe cực hữu tạo ra. Điều này khiến nó nổi bật hơn so với các nền tảng khác. Và nó cực kỳ độc hại một phần vì các điều khoản dịch vụ được liệt kê, nhưng chúng không được thực hiện”, ông Mulhall nói.

Cam kết của Musk về quyền tự do ngôn luận thiếu thuyết phục đến đáng kinh ngạc: ông đã từ chối các yêu cầu của Brazil, nhưng lại sẵn sàng đình chỉ hàng trăm tài khoản có liên quan đến các cuộc biểu tình của nông dân Ấn Độ vào tháng Hai năm nay. “Quyền tự do ngôn luận là một công cụ đối với Musk, không phải là một nguyên lý”, ông Mulhall nhận xét.

Trong khi nhà sáng lập Telegram, ông Pavel Durov, đang bị điều tra tại Pháp vì cáo buộc ứng dụng của ông có liên quan đến mạng lưới tội phạm, Musk đã bị nêu tên trong vụ kiện bắt nạt trực tuyến do nhà vô địch Olympics, cô Imane Khelif, đệ trình. Nữ võ sĩ, người sinh ra là nữ và chưa bao giờ xác định mình là người chuyển giới, đã phải hứng chịu chỉ trích về giới tính của mình từ nhiều nhân vật công chúng - một số chính trị gia người Anh, tác giả JK Rowling, Donald Trump - tất cả đều trên X. Châu Âu đã thành công hơn Mỹ trong việc yêu cầu các thế lực truyền thông phải có trách nhiệm doanh nghiệp bằng một công ty dược phẩm hoặc dầu mỏ, tuy nhiên các quy luật vẫn đang chật vật để bắt kịp với một thực tế liên tục thay đổi.

Nhưng người dùng không cần chính phủ can thiệp và khuyên ngừng sử dụng X. Người dân Brazil, không còn X, đã chuyển sang Bluesky, ứng dụng được thành lập vào năm 2019 bởi nhà đồng sáng lập Twitter, ông Jack Dorsey. Theo cô Wang, “Bluesky đã nổ tung trong bốn ngày qua và chúng tôi đã có gần 2 triệu người dùng mới”.

Bluesky phục vụ một mục đích tương tự như X, nhưng được thiết kế hoàn toàn khác. “Không có cá nhân nào nắm quyền kiểm soát nền tảng, tất cả mã đều là mã nguồn mở, bất kỳ ai cũng có thể sao chép toàn bộ mã của chúng tôi”, cô Wang nói. “Chúng tôi không thể sở hữu dữ liệu của bạn, bạn có thể mang nó đi bất cứ đâu. Chúng tôi phải giành được lượng người dùng thông qua hiệu suất của ứng dụng. Nó giống với một công cụ tìm kiếm hơn là một mạng xã hội. Nếu bạn làm hỏng công cụ tìm kiếm bằng cách đặt quảng cáo ở khắp nơi, mọi người sẽ chuyển sang một công cụ tìm kiếm khác”.

Thách thức lớn nhất là mọi người di cư theo số đông và gần đây, di cư rất chậm chạp. Nhưng nếu họ tiếp tục làm vậy, Bluesky và Threads (hiện có 175 triệu người dùng hàng tháng) có thể sẽ thay thế X. Nhưng sự thật là trải nghiệm sẽ không còn giống như trước, bởi vì khái niệm diễn đàn mở của phiên bản Twitter cũ đã bị thay thế bởi thứ mà cô Wang mô tả là “bạn phải tự xây dựng và sàng lọc để tạo ra trải nghiệm mà bạn muốn”.

Vậy liệu có phải Musk đã lấy một thứ mà mọi người đều yêu thích và phá hủy nó không? Có khả năng là vậy. Nhưng cô Wang tin rằng “một nhóm nhỏ quản lý không gian cho hàng tỷ người sẽ không bao giờ hiệu quả”. Vì vậy, có vẻ như sớm muộn thì nó cũng sẽ xảy ra với X.