Về Đông Triều ăn rươi

Đông Triều có một đặc sản nổi tiếng đó là con rươi. Quảng Ninh là một trong vài tỉnh miền Bắc có rươi và Đông Triều lại được thiên nhiên ban phú cho món quà tuyệt vời này.

Rươi ở Đông Triều có ở sông Đạm Thuỷ, sông Đá Bạc, sông Cầu Cau nhưng nhiều nhất là ở sông Cầm. Cứ chớm Đông vào ngày gió bấc se se, những con rươi vào lúc sung mãn nhất của đời mình lại trồi lên mặt nước, người đi bắt rươi hoặc là săm lưới bắt, hoặc là lấy vợt hớt những con rươi đang mải giao phối với nhau cho vào những chậu nhôm, chậu nhựa. Lũ rươi khi ở trong chậu hãy còn quấn quýt với nhau tạo nên một hợp nhất đặc quánh. Rươi là loại côn trùng đặc biệt, những ngày thường rươi trú ở những chiếc hang ở sâu dưới mặt đất hàng mét, mình dài đuột, nhỏ teo, như một sợi chỉ đỏ. Những người đi đào bãi ngoài sông, đắp đê thường gặp những con rươi đang ẩn sâu dưới lòng đất.

Đến ngày nước rươi, cái thân dài, mảnh đuột tự đứt ra thành từng đoạn, mỗi đoạn đó là một con rươi. Con nước rươi là ngày rươi nổi lên để giao phối, sinh sản. Những chỗ rươi nổi lên, nước trắng đục như sữa, đó là hợp chất của tinh trùng và trứng rươi.

Về mặt khoa học, rươi thuộc lớp giun nhiều tơ. Tơ là cơ quan vận chuyển của rươi, giống như những mái chèo để bơi trong nước. Loài rươi quen biết ở Việt Nam có trên 50 đốt, dài độ 60-70mm, thường sống ở ven sông và chịu ảnh hưởng của thuỷ triều. Trong con rươi có 84% là nước, 12% đạm, 3,2% là chất béo.

Rươi là món thơm ngon đặc biệt, người sành ăn đều cố nhớ những ngày có rươi mà  mua cho bằng được. Người ta phải chờ đợi vì rươi không phải mùa nào cũng có. Muốn được thưởng thức là cả một sự chờ đợi, mà sự chờ đợi càng khiến người ta thêm háo hức. Nó kích thích cái vị giác khiến người ta chảy nước miếng khi nghĩ đến mùi chả rươi thơm lừng vào một chiều se rét. Món rươi được dọn ra, chả rươi quyện thơm ngạt mũi, canh rươi vị ngọt, sần sật, còn  rươi kho với lá gấc tươi mùi vị khác hẳn với các thức ăn khác, nó vừa ngậy ngậy, mềm mềm, khiến người ta đưa thêm được đôi lưng cơm. Ăn một miếng rươi trong miệng, để cho vị ngon nó ngấm từ từ mới thấy khoái khẩu của con người là tinh tế vô cùng. Rươi hấp dẫn đến nỗi mùi thơm của nó toả ra khắp nhà, anh bạn khách mời phải ngó vào bếp mà kêu lên: “Chà làm gì mà thơm quá nhỉ?” Chả rươi đấy.

Ngoài những món ăn thông thường chế biến từ rươi như chả rươi, rươi nấu chua, rươi kho, người ta còn làm mắm rươi. Làm mắm rươi khá đơn giản, rươi đánh nhuyễn trộn đều, cứ 10 bát rươi cho 2 bát muối, 1 chén rượu, 1 chén cơm cho vào lọ đậy kín, đem phơi nắng độ nửa tháng. Sau đó để trong nhà nơi thông thoáng, 100 ngày sau là ăn được. Mắm rươi vàng sậm, thơm ngậy ăn kèm với ruốc bông, rau cần, cải cúc, rau thơm, lạc rang giã nhỏ, hành hoa, gừng, rau xà lách, thịt luộc ba chỉ.

Người Đông Triều coi rươi là đặc sản của mình, ai đã thưởng thức món ăn đồng quê kiêu sa này một lần thì khó thể quên. Ăn một lần rồi đếm ngày để chờ đợi sang năm. Cứ độ tháng chín đôi mươi, tháng mười mùng năm ngày âm lịch bạn cứ phóng xe chầm chậm qua khu vực sông Cầm, cầu Cầm thế nào bạn cũng được những người bán rươi ngay bên đường mời chào mua những món rươi còn tươi rói, được sống trong những chiếc chậu nhôm, chậu nhựa. Trời bắt đầu rét, thỉnh thoảng những hạt mưa li ti nhè nhẹ dính vào tóc, vào áo, ngồi trong căn nhà ấm cúng, hai chân xếp bằng trên chiếu, nhấm nháp một li rượu nhỏ và thưởng thức món rươi cùng gia đình, bè bạn mới thấy niềm vui của cuộc sống gia đình thật đáng quý biết bao.

Cũng có rươi trái mùa, cứ cách một con nước lại có một nước rươi nhưng cái thức trái mùa này có ít và không thơm ngon bằng rươi chính vụ. Bạn nhớ đấy, tháng chín đôi mươi, tháng mười mùng năm, nhớ mua rươi để thưởng thức món quà tuyệt vời một năm chỉ có vài ngày. Mách nhỏ,  khi chế biến rươi  nhớ cho vài sợi vỏ quýt tươi thái  nhỏ,  rươi sẽ thơm ngon vô cùng...

Uông Triều