Viêm mũi xoang ở trẻ cần điều trị như thế nào?

Viêm mũi xoang là tình trạng viêm niêm mạc mũi và các xoang cạnh mũi, gây ra do nhiều nguyên nhân như nhiễm khuẩn, siêu vi, dị ứng... bệnh hay gặp ở trẻ dưới 6 tuổi. Hiện đang là mùa tựu trường, thời tiết thay đổi thất thường, thuận lợi cho việc gây bệnh. Việc phát hiện và điều trị sớm cho trẻ là vô cùng quan trọng.

Nguyên nhân gây viêm mũi xoang ở trẻ

Viêm mũi xoang được chia làm ba thể: Viêm mũi xoang cấp tính kéo dài dưới 4 tuần, viêm mũi xoang bán cấp kéo dài từ 4 - 8 tuần và viêm mũi xoang mạn tính kéo dài ít nhất từ 8 - 12 tuần, mặc dù có điều trị.

Có nhiều nguyên nhân gây viêm mũi xoang ở trẻ em, trong đó nguyên nhân do vi sinh vật gây bệnh (vi khuẩn, virus, vi nấm) là hay gặp nhất.

Vi khuẩn gây bệnh viêm xoang gặp chủ yếu là một trong các loại Hemophillus Influenzae, Streptococcus Pneumoniae, trực khuẩn mủ xanh (P.aeruginosa), E.Coli, cầu khuẩn (tụ cầu và liên cầu), Klebsiella... Các loại vi khuẩn này từ họng, hầu, mũi, phế quản di chuyển ngược dòng lên các xoang và gây viêm xoang cho trẻ.

Viêm mũi xoang trẻ em thường hay gặp ở các cháu dưới 6 tuổi, bị viêm mũi dị ứng, viêm VA, viêm amidan. Bệnh thường khởi đầu ở các trẻ gầy yếu, suy dinh dưỡng, hay sốt vặt, có cơ địa dị ứng, thường mắc bệnh viêm đường hô hấp trên, điều trị không khỏi dẫn đến viêm mũi xoang.

− Viêm đường hô hấp trên: Chảy mũi, ho, ngạt mũi, sốt nhẹ... rất hay xảy ra, nhiều khi hết thuốc bệnh lại tái phát, thường dẫn đến biến chứng viêm tai giữa cấp tính.

− Viêm mũi dị ứng: Chảy mũi trong, nhiều trẻ suốt ngày chảy mũi, khò khè, có kèm theo ran ở phổi. Khoảng 40% trẻ em bị viêm mũi dị ứng có liên quan đến hen phế quản.

− Hen phế quản: Viêm phế quản mạn tính, trẻ khó thở từng cơn do phế quản co thắt, niêm mạc phế quản phù nề và xuất tiết dịch nhầy, khó thở ở thì thở ra. Có khoảng 80% trẻ bị hen phế quản có liên quan đến viêm mũi dị ứng.

− Suy giảm miễn dịch: Ở trẻ có liên quan đến việc cha mẹ bị AIDS.

− Bất thường giải phẫu về hốc mũi: Vẹo vách ngăn, quá phát cuốn mũi, quá phát VA vòm, VA vòi.

Các nguyên nhân trên kéo dài dai dẳng dẫn đến niêm mạc mũi bị phù nề, tắc lỗ thông mũi xoang, ứ đọng dịch trong xoang và viêm xoang.

Phát hiện sớm viêm mũi xoang ở trẻ

Biểu hiện sớm viêm mũi xoang ở trẻ là trẻ sốt nhẹ kéo dài, sổ mũi, nước mũi có màu vàng xanh, chảy mũi xuống họng gây đau họng, ho, hơi thở hôi, nôn ọe, trẻ trên 6 tuổi thì luôn có triệu chứng nhức đầu, mệt mỏi khó chịu, phù nề quanh mắt.

Ở trẻ dưới 2 tuổi, viêm mũi xoang thường đi kèm với viêm tai giữa, nguyên nhân là do nhiễm siêu vi và dị ứng bởi những yếu tố môi trường như khói thuốc lá, thời gian ở nhà trẻ quá nhiều và đặc biệt là bệnh trào ngược acid dạ dày thực quản.

Chẩn đoán để phân biệt với các bệnh khác

Sau khi thăm khám các bác sĩ sẽ chỉ định chẩn đoán bằng các xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh để phân biệt với các bệnh lý khác.

Cụ thể: Nội soi mũi; Chụp X quang; Chụp CT Scan; Chụp cộng hưởng từ (MRI) nếu có nghi ngờ bệnh lý u xoang (u nấm hoặc u ác tính).

Siêu âm xoang chỉ có giá trị chẩn đoán bệnh lý xoang ở trẻ trên 4 tuổi, chủ yếu là xoang hàm và xoang trán.

Việc chẩn đoán viêm mũi xoang với nhiều bệnh, trong đó có viêm đường hô hấp trên; viêm mũi dị ứng và các bệnh lý u xoang.

Viêm mũi xoang ở trẻ cần điều trị thế nào?

Tùy từng độ tuổi, nguyên nhân, mức độ bệnh, cơ địa của trẻ mà các bác sĩ chỉ định cụ thể, trong đó nguyên tắc điều trị chủ yếu là làm giảm các triệu chứng lâm sàng. Kiểm soát nguyên nhân nhiễm trùng: Siêu vi, vi khuẩn, nấm... Phòng tránh các yếu tố gây dị ứng: Khói thuốc lá, bụi nhà, lông vũ, phấn hoa...

Ngoài ra, điều trị các bệnh nền nếu có như: Trào ngược dạ dày thực quản, suy giảm miễn dịch... Điều trị các bất thường về giải phẫu mũi xoang nếu có.

Nếu trẻ mắc viêm mũi xoang cấp tính việc điều trị nội khoa là chính, bao gồm: Thuốc kháng sinh, thuốc chống sung huyết mũi giúp thông thoáng mũi và các lỗ thông xoang, các loại thuốc làm ẩm mũi, loãng dịch tiết mũi như nước muối sinh lý...

Điều trị hỗ trợ như rửa mũi, hút mũi để đỡ nghẹt mũi. Lưu ý những loại thuốc chống sung huyết mũi và các loại kháng Histamin, thận trọng dùng cho trẻ dưới 2 tuổi.

Nếu trẻ mắc viêm mũi xoang mạn tính: Nghĩa là trẻ bị một hay nhiều triệu chứng lâm sàng như đã nói ở trên kéo dài quá 12 tuần thì coi như viêm mũi xoang mạn tính. Viêm mũi xoang mạn tính hoặc những thời kỳ tái phát của viêm mũi xoang cấp tính nhiều hơn 4 - 6 lần trong một năm, cần đưa trẻ đi khám ở bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng, để quyết định điều trị nội khoa tiếp tục hoặc phải can thiệp phẫu thuật nội soi mũi xoang.

Cần áp dụng những phẫu thuật bảo tồn hơn là phẫu thuật tiệt căn, chỉ định phẫu thuật trong các trường hợp sau: Viêm mũi xoang tái phát hơn 6 lần/1 năm. Chảy máu mũi, nghẹt mũi, không ngửi được mùi. Mũi ứ đọng mủ nhầy, mủ hoặc chảy xuống thành sau họng. Nhức đầu, ù tai, chảy mủ tai. Khám mũi thấy có những biến dạng về cấu trúc giải phẫu, có polyp, VA phì đại... Hình ảnh trên phim CT Scan có dấu hiệu viêm xoang mạn tính.

Tóm lại: Viêm mũi xoang rất hay gặp ở trẻ, nếu không được điều trị hoặc điều trị không hợp lý, viêm mũi xoang có thể gây những biến chứng và nguy hiểm đến tính mạng: Viêm họng mạn tính, Polyp mũi, viêm tai giữa ứ dịch, viêm phế quản mạn tính, hen suyễn, nhức đầu dai dẳng, viêm dây thần kinh thị giác sau nhãn cầu... Vì vậy, việc phát hiện sớm, điều trị đúng là vô cùng quan trọng.

Cha mẹ cần lưu tâm nếu thấy trẻ có các biểu hiện nghi ngờ, cần cho nghỉ học và tới cơ sở y tế để thăm khám, tư vấn và điều trị.