Vươn lên từ các lớp xóa mù chữ ở Bình Liêu

Với tấm chứng chỉ công nhận đã qua lớp xóa mù chữ, chẳng ai nghĩ nó lại làm thay đổi cuộc đời mình, trong khi nhiều tấm bằng danh giá hơn còn đang phải đứng xếp hàng. Ấy vậy nhưng với nhiều người dân ở huyện Bình Liêu, khi có tấm chứng chỉ này, cuộc sống của họ đã thay đổi rất nhiều.

Cùng nhau đến các lớp xóa mù chữ

Theo số liệu thống kê của huyện Bình Liêu năm 2014, số người mù chữ ở độ tuổi 15 – 60 ở huyện là 2.306 (chiếm 11,6%). Từ năm 2014, các cấp ủy đảng, chính quyền vận động người dân xóa mù chữ và ngành giáo dục tổ chức các lớp xóa mù thì đến hết năm 2018, tỷ lệ người từ 15 – 60 tuổi biết chữ ở cấp độ 1 đạt 98,1% và tỷ lệ người mù chữ dần trở về con số 0. Năm 2019, chương trình xóa mù cấp độ 2 (tương đương với lớp 4 và lớp 5), gồm 11 lớp với gần 200 học viên được tổ chức tại các xã Húc Động, Vô Ngại, Đồng Tâm, Đồng Văn và được giao cho Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên huyện Bình Liêu thực hiện. Các học viên được học 6 tháng, chương trình học do Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Bình Liêu soạn thảo. Khi tham gia các lớp xóa mù, các học viên không phải đóng học phí, không phải trả tiền thuê phòng học và tiền điện. Ngoài ra, các học viên còn được hỗ trợ sách, bút trong suốt thời gian học.

Ông Chìu Phúc Mìn, thôn Khuổi Luông, xã Vô Ngại, huyện Bình Liêu tham gia lớp xóa mù chữ để làm gương cho con cái.

Cùng anh Vi Hồng Quân, Phó Giám đốc Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên huyện Bình Liêu, chúng tôi đến lớp xóa mù chữ nằm ở thôn Khuổi Luông, xã Vô Ngại. Vì lớp học tổ chức vào mùa cấy, cũng đang mùa chích nhựa thông, ban ngày bà con đi làm nên phải tổ chức vào buổi tối từ 20 đến 22 giờ. Khi màn đêm đã ập xuống thôn bản, những ánh đèn le lói chiếu sáng các con đường quanh co uốn lượn bên những sườn đồi, cánh đồng, đó là những người ở các lớp xóa mù lục tục kéo nhau đến lớp. Lớp học ở thôn Khuổi Luông có 20 học viên, đều là người dân sống ở thôn Khuổi Luông của xã Vô Ngại. Những khuôn mặt mệt nhọc vì trải qua ngày lao động trên rừng, ngoài nương rẫy... vì hầu hết họ đều là lao động chính trong gia đình. Đủ mọi lứa tuổi trong lớp học, những mái đầu đã bạc phơ nghiêng bên những mái đầu xanh ê a đọc những bài học của con trẻ. Có người mang theo cả con đang theo học tiểu học để nhờ chúng “gà bài” khi thầy, cô giáo hỏi đến mình.

Trong lớp học, một người đàn ông tóc đã bạc đang cắm cúi trên trang sách, đó là ông Chìu Phúc Mìn, 55 tuổi, sống ở thôn Khuổi Luông. Ông Mìn đã có chứng chỉ xóa mù chữ cấp độ 1, nay ông lại tiếp tục học cấp độ 2. Có người trong thôn bảo: “Già như bác rồi còn học để làm gì?”. Ông Mìn đáp lại “Học không bao giờ muộn cả”. Với ông Mìn thì người cao tuổi nếu chưa biết chữ thì cũng cần tham gia các lớp học xóa mù trước là để xóa mù cho mình, sau là làm gương cho con cháu. Trong lớp có anh con trai ông Mìn đã 30 tuổi cũng tham gia lớp xóa mù. Gia đình ông Mìn từ đời cha đến đời con đều là hộ nghèo cũng vì không biết chữ. Nhiều khi ông mắng mỏ anh con trai cũng đã cạn lời nhưng vẫn như "ném đá ao bèo". Vậy là ông Mìn tham gia lớp xóa mù chữ, vừa học vừa là để hàng ngày quản lý anh con trai tốt hơn. Ông cũng yêu cầu lớp học xếp cho con trai mình chỗ ngồi bàn trên để anh nghe, nhìn cho rõ. Ông bảo, đời ông cuộc sống còn khó khăn, không biết chữ đã đành, bây giờ Bình Liêu đổi mới nhiều rồi, trường học khang trang, đường giao thông cứng hóa đến tận cửa nhà, nên chẳng có lý do gì mà trẻ tuổi cũng mù chữ. Cha mẹ không biết chữ khác gì “nhà dột từ nóc” bảo ban con cái sao được.

Chị Chìu Thị Múi, thôn Khuổi Luông, đưa cả con đến lớp học để thỉnh thoảng còn "gà" bài cho mẹ.

Chị Chìu Thị Múi, 25 tuổi, cũng là thành viên trong lớp học. Chị Múi có nhiều bạn bè ở các huyện, thị xa. Bình Liêu có lễ hội Kiêng gió vào ngày 4/4 âm lịch hàng năm, được tổ chức tại xã Đồng Văn (huyện Bình Liêu). Ngày hội thu hút rất đông người Dao, không chỉ huyện Bình Liêu mà khắp nơi trong tỉnh, thậm chí cả tỉnh ngoài. Mỗi lần giao lưu như vậy, chị Múi lại có thêm bạn bè và họ cũng mời chị về quê mình chơi. Chị Múi kể, có lần chị đến huyện khác, vì không biết đọc mà lên nhầm xe, khi biết là nhầm đã mất tiền lại còn bị phụ xe mắng mỏ “Lần sau nhìn đúng xe hãy lên”. Không biết chữ thì nhìn mãi cũng thế, vậy là chị tham gia lớp xóa mù cấp độ 1. Nhưng học xong đọc vẫn kém lắm, nên nhiều lần ra đường đi chơi, nhìn thấy cái xe chạy từ xa đến, đánh vần xong hàng chữ biển xe thì xe chạy qua mất rồi. Vậy là chị quyết tâm tham gia lớp xóa mù cấp độ 2 để nâng cao kiến thức.

Để không còn chuyện “nhà dột từ nóc”

Chuyện bố mẹ không biết chữ dẫn đến trình độ nhận thức xã hội kém, ảnh hưởng không nhỏ đến con cái. Như Trường THCS-THPT Hoành Mô nằm trên địa phận xã Hoành Mô, huyện Bình Liêu, có năm học, các thầy cô giáo nhà trường phải mất hơn trăm buổi đến từng nhà học sinh bỏ học để vận động các em trở lại trường. Nguyên nhân do nhiều phụ huynh trình độ kiến thức thấp, với quan niệm “nhà làm rừng, làm ruộng chỉ cần người làm, chứ không cần người học cao”. Khi con cái họ lớn tuổi, tuy chưa học hết phổ thông nhưng có khả năng lao động là họ khuyên con ở nhà làm. Do vậy, để mở các lớp xóa mù chữ, Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên huyện Bình Liêu đã phối hợp với các trưởng thôn, trưởng bản rà soát kỹ cả những đối tượng cao tuổi nhưng không biết chữ để đưa vào các lớp học.

Phần lớn các thành viên trong lớp học xóa mù đều đã ở tuổi phụ huynh, tham gia lớp giúp họ thay đổi nhận thức và động viên con cái mình học hành tốt hơn. Ảnh: Lớp học xóa mù chữ thôn Khuổi Luông, xã Vô Ngại, huyện Bình Liêu năm 2019.

Chị Hoàng Thị Pháp, học viên lớp xóa mù chữ ở thôn Bản Làng rất tự hào vì có con gái thi đỗ vào Trường Đại học Nội vụ Hà Nội. Khi con gái đỗ đạt, chị Pháp tự nghĩ, mình không biết chữ cũng thấy ngại và chị tham gia các lớp xóa mù chữ. Theo cán bộ các xã, có lớp xóa mù chữ, đúng là “có học, có hơn”, từ khi có các lớp học này đã thay đổi hẳn tư tưởng của các bậc cha mẹ. Năm nay, ngành giáo dục huyện Bình Liêu đón tin vui có 4 học sinh đoạt giải nhất kỳ thi học sinh giỏi THCS năm 2019 cấp tỉnh, về các môn ngữ văn, hóa học, giáo dục công dân, vật lý. Điều đáng mừng là trong số các học sinh giỏi cấp tỉnh đó, có em bố mới qua lớp xóa mù chữ. Nếu như các năm trước, chuyện có học sinh giỏi cấp tỉnh ở Bình Liêu là công việc vô cùng khó khăn, thì nay đã khả quan hơn nhiều vì trình độ bố mẹ các em đã được nâng cao, do đó họ đã biết động viên và tạo điều kiện cho con cái học hành.

Hiện thực hoá ước mơ sau khi xóa mù chữ

Tại lớp học xóa mù chữ cấp độ 2 năm nay tại thôn Bản Làng, xã Vô Ngại, tôi được trò chuyện với anh Loan Văn Sần là học viên trong lớp. Anh Sần bày tỏ nguyện vọng sau lớp học, anh sẽ mở gia trại nuôi gà Tiên Yên. Thôn Bản Làng của xã Vô Ngại xa trung tâm xã và huyện, nhưng  lại giáp với xã Hà Lâu, huyện Tiên Yên. Hà Lâu vốn rất nổi tiếng với các trang trại, gia trại gà và Chợ phiên Hà Lâu thu hút nhiều du khách đến đây, từ đó giúp nông dân tiêu thụ được nhiều nông sản của mình. Qua lớp xóa mù chữ, anh Sần đã biết đọc, biết viết và anh mua các sách kỹ thuật về nuôi gà, trồng rừng về đọc để làm tốt hơn.    

Anh Hoàng Thanh Hải (giữa) ở xã Đồng Văn, sau khi qua lớp xóa mù chữ đã học thêm nghề xây dựng và giờ là lãnh đạo Đội xây dựng Đồng Văn.

Ở xã Đồng Văn, hiện vẫn là xã đặc biệt khó khăn giáp biên giới Trung Quốc của huyện Bình Liêu có anh Hoàng Thanh Hải và anh Loan Văn Chưởng, sau khi học xong lớp xóa mù chữ, họ học thêm nghề xây dựng và đứng ra lập Đội xây dựng Đồng Văn, tạo việc làm cho từ 10 đến 15 lao động tùy theo mùa vụ. Đặc biệt, các lao động trong đội đa phần đều qua lớp xóa mù chữ và học nghề kỹ thuật xây dựng. Họ xây dựng công trình ở xã Đồng Văn và các xã khác của huyện Bình Liêu với con số lên tới cả trăm công trình nhà cửa lẫn công trình nước tự chảy dân sinh kể từ khi thành lập Đội đến nay.

Như vậy, các lớp xóa mù chữ đã thay đổi nhiều về nhận thức của người dân. Khi trình độ bà con được nâng cao,việc tuyên truyền các chủ trương, chính sách của Đảng đến với bà con dễ dàng hơn, nhất là việc vận động người dân xóa nghèo, xây dựng đời sống văn minh. Nếu như trước đây, chuyện xóa nghèo luôn ở vòng luẩn quẩn, vì cứ xóa được số hộ nghèo này thì lại có con số tương ứng như thế tái nghèo, thì nay chuyện đó đã không còn. Người dân tự viết đơn xin ra khỏi hộ nghèo và tham gia các hoạt động xóa nghèo một cách tích cực. Anh Loan Văn Sằn, một thành viên hiện đang theo lớp xóa mù chữ cấp độ 2 ở xã Vô Ngại khoe với tôi rằng: “Việc làm đầu tiên mà tôi thấy ý nghĩa nhất khi qua lớp xóa mù chữ, ấy là tôi đã tự tay viết được tờ đơn xin ra khỏi hộ nghèo mà không cần phải nhờ ai”...

                                                                    Công Thành