Xây dựng lò giết mổ tập trung: Chưa đủ sức hút doanh nghiệp

Theo thống kê của Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh, hiện toàn tỉnh có hơn 800 cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm (GSGC) trong các khu dân cư, với lượng giết mổ khoảng 2.400 con lợn, trâu, bò và 10.000 con gia cầm/ngày đêm. Sự tồn tại của quá nhiều cơ sở giết mổ nhỏ lẻ trong khu dân cư không chỉ khiến lượng lớn chất thải sau giết mổ khó kiểm soát, mà vấn đề kiểm tra dịch bệnh, vệ sinh thú y nhằm đảm bảo chất lượng thịt sau giết mổ đến tay người tiêu dùng cũng gặp khó khăn...

Nhiều chỉ tiêu chưa đạt

Ngay từ năm 2006, vấn đề quy hoạch, xây dựng lò giết mổ GSGC tập trung đã được tỉnh đặt ra thông qua Quyết định số 1214/QĐ-UBND của UBND tỉnh về việc phê duyệt quy hoạch hệ thống giết mổ GSGC tập trung trên địa bàn tỉnh đến năm 2020 theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Theo quyết định này, giai đoạn 2006-2010, sẽ có 12 cơ sở giết mổ được xây dựng, chủ yếu ở Hạ Long, Cẩm Phả, Uông Bí, Móng Cái và Đông Triều. Tuy nhiên, đến hết 2012, mới chỉ có 3 cơ sở giết mổ GSGC tập trung được xây dựng.

Tiếp tục khẳng định tầm quan trọng của công tác kiểm soát vệ sinh thú y, bảo vệ môi trường, sức khỏe người tiêu dùng, cuối năm 2014, UBND tỉnh tiếp tục ban hành Quyết định số 2685/QĐ-UBND phê duyệt Đề án đảm bảo an toàn thực phẩm tại các cơ sở giết mổ GSGC tập trung giai đoạn 2014- 2020; trong đó đặt ra mục tiêu, đến năm 2020 xây dựng mới và nâng cấp 28 cơ sở giết mổ tập trung trên địa bàn tỉnh (sau đó điều chỉnh còn 26 cơ sở), đảm bảo đủ điều kiện an toàn vệ sinh giết mổ; phấn đấu di dời 80% số điểm, cơ sở giết mổ nhỏ lẻ vào các cơ sở giết mổ tập trung...

Nhân viên thú y kiểm tra, lăn dấu lợn đã giết mổ tại cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm tập trung ở phường Hà Phong, TP Hạ Long.

Cùng với đó, ngày 27/7/2016, HĐND tỉnh cũng ban hành Nghị quyết số 11/2016/NQ-HĐND về chính sách đặc thù khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp tỉnh đến năm 2017, trong đó có đầu tư cơ sở giết mổ GSGC tập trung công nghiệp; và ban hành Nghị quyết số 12/2016/NQ-HĐND về chính sách hỗ trợ hộ gia đình, tổ chức, cá nhân đưa GSGC vào giết mổ tại các cơ sở giết mổ GSGC tập trung trên địa bàn tỉnh đến năm 2010. Theo các quyết định, nghị quyết trên, nhà đầu tư hưởng khá nhiều cơ chế ưu đãi về giải phóng mặt bằng, thuê đất, hỗ trợ lãi suất, hỗ trợ chuyển giao công nghệ, hỗ trợ hạ tầng ngoài hàng rào dự án, hỗ trợ san lấp mặt bằng; hỗ trợ chi phí để xây dựng các hạng mục: Cơ sở hạ tầng về điện, nước, nhà xưởng, xử lý chất thải và mua thiết bị, công nghệ tiên tiến; hỗ trợ để người dân đưa GSGC vào giết mổ... Tuy nhiên, đến thời điểm này, toàn tỉnh mới chỉ có 5 điểm giết mổ GSGC tập trung (gồm cả 3 cơ sở xây dựng từ trước năm 2012) xây dựng và đi vào hoạt động, gồm: 2 điểm tại TP Hạ Long, 1 điểm ở TP Cẩm Phả và 2 điểm ở TP Uông Bí.

Vì sao doanh nghiệp còn đắn đo?

Hiện tại, một số địa phương đã có doanh nghiệp “ngấp nghé” nghiên cứu đầu tư xây dựng cơ sở giết mổ GSGC tập trung, như: Hải Hà, Tiên Yên... Tuy nhiên, hầu hết các doanh nghiệp đều vẫn còn băn khoăn. Đó là, việc xây dựng một điểm giết mổ tập trung đòi hỏi vốn đầu tư khá lớn nhưng thời gian thu hồi vốn chậm. Trong khi đó, các địa điểm quy hoạch lại thường xuyên thay đổi để ưu tiên cho các dự án đầu tư khác. Chẳng hạn như ở TX Quảng Yên, theo Quyết định số 2685 của UBND tỉnh thì có 5 cơ sở giết mổ GSGC tập trung. Để có 5 địa điểm này, cơ quan chức năng của thị xã đã phối hợp cùng Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh đi khảo sát rất kỹ về các điều kiện như diện tích, giao thông, nguồn điện, nước, khoảng cách với khu dân cư... Tuy nhiên sau đó, hầu hết các điểm này lại vướng vào diện tích nghiên cứu, quy hoạch của một loạt dự án trọng điểm khác, nên tỉnh đã có quyết định điều chỉnh đưa 4/5 địa điểm của TX Quảng Yên ra khỏi quy hoạch xây dựng điểm giết mổ GSGC tập trung. Huyện Hải Hà cũng bị điều chỉnh địa điểm quy hoạch giết mổ GSGC tập trung từ thôn 8, xã Quảng Chính về thôn 4 của xã này... Các địa điểm quy hoạch thay đổi liên tục khiến nhà đầu tư lo ngại bởi khi bỏ kinh phí vào nghiên cứu, lập dự án..., nếu địa điểm chuyển đổi thì phải làm lại từ đầu.

Cùng với đó, các nhà đầu tư cũng chưa hẳn đã tin vào sự quyết liệt của chính quyền địa phương trong việc dẹp bỏ các cơ sở giết mổ nhỏ lẻ. Đơn cử như thời điểm trước năm 2014, tại TP Hạ Long, TP Cẩm Phả cũng đã xảy ra tình trạng dù đã có cơ sở giết mổ tập trung nhưng chính quyền vẫn để các cơ sở giết mổ nhỏ lẻ trong khu dân cư tồn tại. Điều này dẫn đến các cơ sở tập trung lâm vào tình trạng ngắc ngoải vì không cạnh tranh được khi chi phí vận chuyển đội cao do xa chợ, xa khu dân cư... Còn tại các huyện miền núi như: Ba Chẽ, Bình Liêu... quy mô dân số nhỏ, nhu cầu tiêu thụ thịt từ GSGC không nhiều; các xã lại nằm cách xa nhau dẫn đến việc xây dựng các cơ sở giết mổ tập trung lớn không phù hợp với tình hình thực tế.

Được biết đến cuối năm 2017, tỉnh tạm dừng thực hiện chính sách hỗ trợ theo Nghị quyết 11/2016/NQ- HĐND và Nghị quyết 12/2016/NQ-HĐND của HĐND tỉnh để chờ nghị định mới của Chính phủ về chính sách hỗ trợ kêu gọi đầu tư cho phát triển sản xuất nông nghiệp nông thôn. Trên cơ sở đó, tỉnh sẽ xây dựng lại cơ chế chính sách hỗ trợ của tỉnh. Mong rằng, khi chính sách mới ra đời sẽ khắc phục được những tồn tại, hạn chế như đã nêu trên; đồng thời, có đủ những yếu tố đảm bảo tính bền vững để thu hút doanh nghiệp đầu tư vào xây dựng cơ sở giết mổ GSGC tập trung trên địa bàn tỉnh.

Thu Nguyệt